Ev Genci terimi, modern zamanların ürünü olarak gençliği tanımlayan kategorilerden birini ifade eden ve literatürde daha çok İngilizce kısaltması olan NEET (Not in Employment, Education or Training - Ne Eğitimde Ne İstihdamda Olan/Ne Yetiştirmede) kavramının Türkçe karşılıklarından biridir. Bu kavram, gençlerin aktif işgücü potansiyeli içerisinde yer almasına rağmen herhangi bir eğitim, istihdam veya mesleki yetiştirme (staj, çıraklık vb.) sürecinde bulunmayan bireyleri tanımlar. NEET olma durumu, ülkelere göre farklı yaş kategorilerinde değerlendirilmekle birlikte, genellikle 15-24 ve 15-29 yaş aralığındaki genç nüfus için ele alınır.

NEET kavramı ilk olarak 1980'li yıllarda ortaya çıkmış ve çoklu krizler dönemi olarak adlandırılan son yıllarda gerek dünyada gerekse Türkiye'de önem kazanan bir konu haline gelmiştir.^【1】 

Ev Genci Olma Durumu ve Nedenleri

NEET gençliği, sosyo-demografik özellikleri ve nedenleri açısından kendi içinde farklılaşan, heterojen bir gruptur. Bu gençlerin bir kısmı ev işleri sorumluluklarını yerine getirenler ("homemaker NEET") olarak ayrılırken, diğer bir kısmı ise bu sorumlulukları olmayanlar ("non-homemaker NEET") olarak incelenmektedir. Araştırmalara göre, NEET statüsüne girişteki başlıca faktör düşük eğitim başarısıdır. Buna ek olarak, erkekler için iç şehirlerde yaşama ve kızlar için ebeveynlerin eğitimle ilgilenmemesi gibi sosyo-ekonomik faktörler de NEET olma durumuna yol açan diğer önemli nedenler arasında yer almaktadır.

İş Bulma Zorluklarının Gerekçeleri Gençlerin %70'i yaşadığı yerde kolaylıkla iş bulabileceğini düşünmemektedir.^【2】  İş bulma zorluklarının gerekçeleri sorulduğunda, bu görüşte olan gençlerin neredeyse yarısı yeterli iş olanaklarının olmamasını, yaklaşık üçte biri ücretlerin düşüklüğünü ve yaklaşık dörtte biri ise iş bulmayı sağlayacak tanıdıklarının olmamasını (torpil eksikliği) neden olarak belirtmektedir.

Okuldan İşe Geçiş Sürecinde Kimlik Sermayesi Modern işgücü piyasasında istihdama girmek ve işte kalmak için "kimlik sermayesi" gereklidir. Bu sermaye; eğitimsel, sosyal ve psikolojik kaynaklardan oluşmaktadır. Nitelik ve beceri kazanma ihtiyacının bir sonucu olarak eğitim ve yetiştirme süreleri uzamıştır. NEET statüsünde olmak, yetişkin kimlik sermayesinin inşasıyla ilgili ek zorluklar yaratarak sosyal dışlanmaya yol açabilmektedir. Özellikle genç kadınlar için, çoğunlukla erken yaşta anne olanlar için, NEET'in olumsuz etkileri psikolojik alana kadar uzanmaktadır.

^{Gençlerde NEET Durumu, İşsizlik ve Kimlik Sermayesi: Özet Tablosu (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur.)}

Sosyal ve Psikolojik Boyutlar

NEET durumu, gençlerin fiziksel ve zihinsel sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olabileceği gibi, ilerleyen yaşamlarında işsizlik, düşük ücret veya düşük kaliteli iş olasılığını da artırabilen bir olgudur. Tarihsel olarak, genç kadınlar aile ve/veya ev işleriyle ilgilenme olasılıklarının daha yüksek olması nedeniyle erkeklerden daha fazla oranda NEET kategorisinde yer almışlardır. Bazı araştırmalar, genç kadınlar için NEET durumunun, büyük çoğunluğu ergen annelerden oluşması sebebiyle psikolojik alana yayılan olumsuz sonuçları olduğunu belirtmiştir.

Genç yetişkinler üzerine yapılan bir çalışma, NEET grubunu "ev işleriyle ilgilenen NEET'ler" (NEET homemakers) ve "ev işleriyle ilgilenmeyen NEET'ler" (NEET non-homemakers) olarak ayırmış ve örneklemin %15,3'ünü ev işleriyle ilgilenen NEET'lerin oluşturduğunu göstermiştir. Aynı araştırmada, bu grubun (ev işleriyle ilgilenenler) akranlarına kıyasla madde kullanım bozukluklarına ve bazı intihar davranışlarına sahip olma olasılığının daha düşük olduğu saptanmıştır.^【3】  Buna karşın, NEET olup hayatlarıyla ne yapacaklarını bilmeyenlerin (ev işleriyle ilgilenmeyen bir alt küme) duygu durum, davranış ve madde bozuklukları, madde kullanımı ve intihar davranışları için daha büyük risk taşıdığı gözlemlenmiştir.^【4】 

Bu bulgular, Ev Genci/NEET kategorisinin farklı sosyo-demografik özellikler taşıyan grupları içerdiği ve bu farklılıkların zihinsel sağlık çıktılarıyla ilişkili olduğu tespit edilmiştir.

Sosyal Katılım ve Güvenlik Algısı

• Siyasi Katılım: Gençlerin siyasetle olan ilişkisi çoğunlukla oy kullanmaktan ibarettir. Genel ve yerel seçimlerde oy kullanan gençlerin oranı %78 iken, aktif siyasette yer alma oranı yalnızca %4'tür.^【5】 

• Kültürel Etkinliklere Katılım: Gençlerin kültürel etkinliklere katılımı düşüktür; her 100 gençten 81'i tiyatro ve sinemaya "seyrek" veya "hiç gitmediğini" belirtmektedir. En sık yapılan kültürel aktivite sinemaya gitmek olarak rapor edilmiştir; katılımcıların %11'i haftada bir ve daha sık, %46'sı ise ayda birkaç kez sinemaya gitmektedir.^【6】 

• Gönüllülük Faaliyetleri: Gençlerin gönüllülük faaliyetlerine katılımı çok düşüktür. "Herhangi bir ücret almadan gönüllü bir işte veya bir sivil toplum kuruluşunda hiç çalıştınız mı?" sorusuna gençlerin sadece %5'i "evet" yanıtını vermiştir. Bu sonuç, gençlerin %95'inin gönüllülük esaslı faaliyetlere katılmadığını göstermektedir.^【7】 

• Güvenlik Hissiyatı: Yaşadığı yerde kendini güvende hissetme oranlarında cinsiyetler arasında farklılık vardır. Her 100 erkekten 70'i kendini güvenli hissederken, bu oran kadınlarda %55'e düşmektedir. Evli bireylerde ise, yaşadığı yerde kendini güvende hisseden erkeklerin oranı %71 iken, evli kadınlarda bu oran %50 olarak tespit edilmiştir.^【8】 

• Dijital Yaşam: Gençlerin %94'ü haftada bir ve daha fazla internet kullandığını belirtmektedir. İnterneti en fazla müzik dinlemek, indirmek, film ve dizi seyretmek için kullanmaktadırlar.^【9】  En çok kullanılan sosyal medya ağları sırasıyla Facebook, Whatsapp ve Youtube'dur.

• Dijital Okuryazarlık/Kitap İndirme: İnternetten haftada bir veya daha fazla kitap indirdiğini belirten gençlerin oranı %11'de kalmıştır.^【10】 

^{Sosyal Katılım ve Güvenlik Algısı Temel Göstergeler Tablosu (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur.)}

Ekonomik ve Sosyal Refah Üzerindeki Etkisi

NEET olarak da adlandırılan "Ev Genci" nüfusunun azaltılması, ülkelerin sahip olduğu sosyo-demografik özellikler ve sosyal yapı unsurlarıyla yakından ilişkilidir. Bu kategori, ekonomik ve sosyal refah göstergelerini doğrudan etkileyen genç işsizliği probleminin bir parçası olarak değerlendirilmesi gereken bir olgudur. Ev Genci nüfusunun yüksek yaygınlık oranına sahip olması, en temelde üretime katılan işgücünü ve buna paralel olarak ülke ekonomisini olumsuz yönde etkileyen bir sorun olarak görülmektedir. Bu genç nüfusun istihdama kazandırılması, hem ekonomik kalkınmanın sağlanmasında hem de ülke refahının yükseltilmesinde büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle, NEET durumundaki gençlere yönelik sorunları en aza indirmeye yönelik maddi yardımlar ve sosyal destek politikalarının geliştirilmesi toplumsal açıdan önem arz etmektedir.

Türkiye'deki Ev Genci Profili ve Demografik Veriler

Habitat Derneği tarafından 81 ilden 300 gencin katılımıyla düzenlenen toplantıda açıklanan rapora göre, 18-29 yaş aralığında çalışmayan, okumayan ve iş aramayan "ev genci" grubunun genel olarak yaşamlarından memnun olma oranı yüzde 69 olarak tespit edilmiştir. Bu oran, öğrenci grubundaki memnuniyet oranı olan yüzde 74 ve çalışanlardaki yüzde 72'lik oranın altında kalmakla birlikte, iş arayan gençler grubundaki yüzde 55'lik memnuniyet oranından daha yüksektir. Rapora katılan gençlerin yüzde 52'si iş sahibiyken, genç kadınlar arasındaki iş sahibi olma oranı yüzde 45, erkeklerde ise yüzde 60 olarak görülmektedir. Bu bağlamda, 18-29 yaş arasındaki evli "ev genci" kadınların oranı yüzde 53 olarak belirlenmiş; bu sonuç, evli kadınların yarıdan fazlasının "ev kadını" olduğunu göstermektedir.^【11】 

Yaşam Memnuniyeti ve Gelecek Algısı

Gençlerin yaşam memnuniyetine ilişkin verilerde, cinsiyetler arasında bazı farklılıklar gözlemlenmiştir. Habitat Derneği raporuna göre, genç kadınların yüzde 72'si yaşadığı hayattan memnun olduğunu belirtirken, genç erkeklerde bu oran yüzde 69 olarak saptanmıştır. Benzer şekilde, geleceğe umutla bakanların oranı kadınlarda yüzde 68 olarak tespit edilirken, erkeklerde bu oran yüzde 65'e düşmektedir.^【12】  Özellikle ev genci kategorisi içinde yer alan ve ev işlerinden sorumlu olan genç yetişkinler (NEET homemakers), bazı araştırmalara göre, iş aramayan ve diğer NEET gruplarıyla karşılaştırıldığında daha düşük oranda madde kullanım bozuklukları ve intihar davranışlarına sahip olma eğilimi göstermiştir. Nitekim Ev Genci kategorisinin, işsizlik nedeniyle iş aramaktan vazgeçmiş bireylerden ziyade, ailevi sorumluluklar gibi sosyal nedenlerle işgücü piyasası dışında kalan bireyleri de içerdiği için kendi içinde bir farklılaşmaya sahip olduğunu göstermektedir.

^{Habitat Derneği Verilerine Göre Gençlik Araştırması Temel Göstergeler Tablosu (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur.)}

Gençlere Yönelik Politikalar ve Önlemler

• NEET Nüfusunu Azaltmaya Yönelik Uluslararası Politikalar: NEET nüfusunu azaltmaya yönelik uluslararası ve ulusal düzeyde projeler ve faaliyetler mevcuttur. Bu projeler, gençlerin eğitime, iş yaşamına ve toplumsal yaşama etkin katılımını hedeflemektedir. İngiltere'de, gençlerin NEET olmanın yol açtığı olumsuz etkilerden kaçınmalarına ve yetişkinliğe başarılı geçişlerine yardımcı olmak amacıyla yüksek risk gruplarını hedef alan "ConneXions" hizmeti gibi etkili danışmanlık hizmetlerinin gerekliliği vurgulanmıştır. Birleşik Krallık'ta 2018'den beri uygulanan "Activity Agreements" (Faaliyet Anlaşmaları) projesi, NEET gençleri üç temel alanda desteklemeyi amaçlayan bir başka örnektir.^【13】  Ayrıca, Birleşik Krallık'ta engelli ve uzun süreli işsizler için istihdam desteği sağlayan, 18-24 yaş aralığını da kapsayan "Work and Health Programme" (İstihdam ve Sağlık Programı) gibi politikalar da uygulanmaktadır.^【14】  

• İşgücü Piyasası Entegrasyonu: Ev Genci gençlerin istihdama kazandırılması, yapısal meseleler bağlamında eğitim ve istihdam boyutlarının analiziyle ilişkilidir. Ev Genci gençlerin istihdama entegrasyonuna yönelik stratejiler geliştirilmektedir. NEET gençliğinin yüksek oranda yaygın olması, temelde üretime katılan işgücünün verimliliğini düşürerek ekonomik sorunlara yol açabilmektedir. Bu sorunları en aza indirmek için maddi yardımlar ve mesleki danışmanlık hizmetleri gibi önlemlerin potansiyeli bulunmaktadır.