İstanbul'un fethi, Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmet'in en büyük zaferlerinden biridir ve bu olay, tarih boyunca çeşitli efsaneler ve tartışmalarla anılmıştır. Bunlardan biri de, Osmanlı donanmasının başarısızlıkları sonrası ortaya atılan ve günümüze kadar gelen "gemilerin karadan yürütülerek İstanbul'a getirildiği" iddiasıdır. Bu konu, tarihçiler ve araştırmacılar arasında büyük tartışma konusu olmuştur.

Tartışma Nasıl Başladı?

Bilinen ve belgeleyen kaynaklara göre, Osmanlı donanması kuşatma sırasında ve öncesinde çeşitli teknikler kullanmıştır. Ancak, gemilerin karadan yürütüldüğü iddiası, özellikle 19. yüzyıldan sonra popülerlik kazanmış ve çeşitli araştırmacılar tarafından dile getirilmiştir. Bu iddiaların, gemilerin gerçekten karadan yürütüldüğüne dair kesin ve net arkeolojik veya modern tekniklerle kanıtlanmış somut deliller içermemesi tartışmaların başlamasına sebep olmuştur. Gemilerin karadan yrürtüldüğünü savunan gurup ise Osmanlı arşiv belgelerini ve kroniklerin içinde bulunan bilgileri kanıt olarak göstermişlerdir.

Kaynaklar ve Tartışmalar

• Dukas Tarihi: Osmanlı donanmasının nasıl taşındığı ve kuşatma sırasında kullanılan teknikler hakkında en geniş bilgilere ulaşılabilen kaynaklardan biridir. Dukas tarihi, gemilerin denizden değil, karadan veya diğer yöntemlerle yer değiştirdiğine dair bazı anlatımlar içerir.

• Rumeli Hisarı ve Gemi İnşası: Fatih'in Rumeli'deki hisarın inşası sırasında gemilerin karadan taşınması veya inşasıyla ilgili çeşitli iddialar da mevcuttur. Ancak bu olayın ve taşımaların detaylarına dair kesin bilgiler sınırlıdır.

^{Gemilerin karadan yürütüldüğüne dair karşıt görüş. (HT Bilim, Tarih ve Felsefe)}

• Modern Araştırmalar: Günümüzde yapılan arkeolojik araştırmalar ve harita çalışmaları, gemilerin karadan taşındığı veya yürütüldüğü iddiasını destekleyecek net bir kanıt sunmamaktadır. Birçok uzman, bu tür hareketlerin teknik ve lojistik açıdan imkansız olabileceğini belirtmektedir.

• Fiziksel Şartlar: Gemilerin karatan yürütülmesinden ziyade günümüzdeki Ok Meydanı'na yakın bir konumda üretilip oradan denize indirilmesi daha makul ve o dönemin şartlarının karşılayabileceği bir durum olarak görülmektedir.

Teknolojik ve Pratik Zorluklar

Gemi taşımak, özellikle o dönemde oldukça zor ve ciddi bir mühendislik gerektiren bir işti. Günümüz teknolojisiyle bile 700 metre uzaklıktaki gemilerin karadan taşınması birkaç saatlik işlem olurken, o dönemdeki imkanlar bu kadar kısa sürede böyle bir işlem yapmayı neredeyse imkansız kılmaktadır. Ayrıca, gemilerin yapısı ve boyutları göz önüne alındığında, karadan yürütülme ihtimalinin düşük olduğu düşünülmektedir.

Gemi Üretimi ve İndirilme Süreci

Osmanlı donanmasına ait gemiler, büyük ihtimalle Osmanlı'nın büyük tersanelerinde, özellikle Rumeli ve Anadolu kıyılarındaki tersanelerde inşa edilmiştir. Bu gemilerin, o dönemin en gelişmiş teknikleriyle inşa edilerek, kuşatma öncesinde hazır hale getirildikleri anlaşılmaktadır. Bazı kaynaklar, gemilerin inşasında ahşap malzeme ve taş ya da demirden yapılan kalasların kullanıldığını ve gemilerin büyük projeler olduğunu belirtir.

^{İstanbul'un Fethine dair video. (HT Bilim, Tarih ve Felsefe)}

İndirme ve hazırlık aşamasında, gemilerin karadan denize aktarılması oldukça karmaşık ve dikkatli planlama gerektiren bir süreçtir. Günümüz teknolojisiyle bile kolayca gerçekleştirilemeyecek bu hareketin, Osmanlılar tarafından olabilecek en gizli ve organize şekilde yapılabilmesi tartışmaların ana odağıdır.

Gizlilik ve Bizans'a Fark Edilmeden Yapılması

Osmanlı'nın bu kadar büyük bir projeyi, hemen Bizans'ın burnunun ucunda ona fark ettirmeden yapabilmiş olamayacağı düşüncesi de gemilerin karadan yürütülmüş olamayacağı iddiasına sebep olan bir diğer konudur. Buna karşıt görüşler ise gizliliğin şu yollarla sağlandığını savunur:

• Sessiz ve gizli inşaat: Gemiler, kuşatmadan önceki aylar boyunca kıyılarda saklanmış ve gizlenmiş. Bu süreçte, hatta gemiler inşa edilirken bile, Bizans kontrolü altında olmayan bölgelerde, gizlilik sağlanmıştır.

• Güvenlik önlemleri: Gemi inşası ve indirilme sırasında, Osmanlılar, bölgede devriyeler ve gizli yollar kullanarak, Bizans'ın bilgi edinmesini engellemeye çalışmıştır.

• Kalkış ve taşıma hareketleri: Gemilerin indirilmesi esnasında, dikkat çekmemek ve Bizans'ın haber almasını önlemek için gece ve düşük gözlemlenebilir zaman dilimleri tercih edilmiştir. Ayrıca, denize iniş ve yolculuk sırasında, gizli ve korumalı rotalar kullanılmıştır.

Tartışmalı Noktalar

Genel kabul gören görüş, Osmanlı donanmasının bu süreçte yüksek teknolojili ve organize yöntemlerle gemileri inşa edip, gizlenerek ve dikkat çekmeden İstanbul'a getirdiği yönündedir. Buna karşın karadan yürütme iddiası, bir kısım tarihçi ve arkeolog tarafından efsane veya mit olarak kabul edilerek, kesin deliller eksikliği nedeniyle güvenilir bulunmamaktadır.

Netice olarak, günümüz teknolojisi ve araştırmalar, Osmanlıların gemileri gizlice inşa edip, indirdikleri ve kuşatma için hazır hale getirdikleri konusunda bazı kanıtlar sunmaktadır. Ancak, gemilerin nerede ve nasıl üretildiği, nasıl indirilip Bizans'tan fark edilmeden İstanbul kuşatmasına hazırlandığı hala tartışma konusudur. Yeni bulgular ve teknolojik gelişmeler, bu konuda daha net bilgiler sağlayabilir.