Gabar Dağı Petrolü, Türkiye’nin Şırnak il sınırlarında yer alan Gabar Dağı bölgesinde 2023 yılında keşfedilen yüksek kaliteli ham petrol rezervine verilen isimdir. Bu keşif, Türkiye’nin karada yaptığı en büyük petrol keşiflerinden biri olarak kayıtlara geçmiştir.
Gabar Dağı Sondaj Sahası(TRT Haber)
Keşif Süreci ve Tarihçesi
Gabar Dağı’nda yürütülen petrol arama faaliyetleri, Türkiye'nin yerli enerji kaynaklarını tespit etmeye yönelik politikaları çerçevesinde başlatılmıştır. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından yürütülen çalışmalar, 2022 yılı sonlarında bölgede gerçekleştirilen jeolojik ve jeofizik etütlerle başlamıştır. Bu süreçte, üç boyutlu sismik görüntüleme teknikleri kullanılarak yer altı yapıları hakkında veri toplanmıştır.
Elde edilen sismik veriler doğrultusunda 2023 yılı içerisinde sondaj faaliyetlerine geçilmiştir. İlk üretim testleri, Şehit Aybüke Yalçın-1 adlı kuyuda gerçekleştirilmiş; yapılan analizler sonucunda ekonomik değere sahip ham petrol varlığı tespit edilmiştir. Bunu izleyen diğer sondajlar da benzer sonuçlar vermiştir.
2 Mayıs 2023 tarihinde, dönemin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılan açıklamada, Gabar Dağı bölgesindeki petrol rezervinin yaklaşık 1 milyar varil seviyesinde olduğu belirtilmiştir. Aynı açıklamada, üretimin başlangıçta günlük 5 bin varil düzeyinde olduğu, zaman içinde bu miktarın 100 bin varil/gün kapasitesine ulaşmasının planlandığı ifade edilmiştir.
Bölgenin güvenlik açısından geçmişte riskli kabul edilmesi nedeniyle, arama ve üretim faaliyetleri sırasında güvenlik önlemleri artırılmıştır. Ayrıca sondaj çalışmalarının sürdürülebilirliği için ulaşım yolları, enerji iletim hatları ve diğer altyapı unsurlarına yönelik yatırımlar yapılmıştır.
Sondaj Kulesine Şehit Aybüke Yalçın'ın Adının Verilmesi
Sondaj kulesine Şehit Aybüke Yalçın’ın adı verilmiştir. Aybüke Yalçın, 2017 yılında Şırnak'ta terör saldırısı sırasında hayatını kaybeden öğretmendir. Adının verilmesi, bölgede yaşanan güvenlik sorunları ve terörle mücadelede hayatını kaybedenlere saygı göstermek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu isimlendirme, hem bölge halkının hafızasında bu kaybın yaşatılması hem de çalışmalara manevi bir anlam kazandırılması için tercih edilmiştir.
Rezervin Özellikleri
Gabar Dağı sahasında tespit edilen petrol, teknik sınıflandırmaya göre hafif (light) ham petrol kategorisinde yer almaktadır. Petrolün özgül ağırlığını belirlemek için kullanılan API (American Petroleum Institute) gravitesi, bu sahada üretilen petrolün yüksek değerlere sahip olduğunu göstermektedir. Bu durum, petrolün viskozitesinin düşük, dolayısıyla işlenmesinin görece daha kolay olduğu anlamına gelmektedir. Hafif petrol, ağır petrole kıyasla daha fazla benzin ve dizel gibi rafineri ürününe dönüştürülebildiği için ekonomik açıdan tercih edilen bir türdür.
Üretim süreci, 2023 yılı içerisinde sınırlı sayıda kuyuyla başlamıştır. İlk aşamada günlük üretim kapasitesi 5 bin varil olarak belirlenmiş, üretim faaliyetlerinin sahada açılacak yeni kuyularla genişletilmesi planlanmıştır. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından yapılan açıklamalarda, bölgedeki üretim kapasitesinin orta vadede kademeli olarak artırılması ve 100 bin varil/gün düzeyine çıkarılması hedeflenmektedir. Bu hedefin gerçekleşmesi, sahadaki üretim altyapısının geliştirilmesine ve yeni kuyu yatırımlarının tamamlanmasına bağlıdır.
Petrolün yer aldığı formasyonun jeolojik yapısı, üretim hızını ve kuyuların verimliliğini doğrudan etkilemektedir. Bölgede yürütülen jeolojik modelleme çalışmaları, rezervuar kayaçların petrolü gözenekli yapılar içinde tuttuğunu ve üretime uygun koşullar sunduğunu göstermektedir. Ancak üretim miktarları, kayaçların geçirgenliği, kuyuların üretim testleri ve uzun dönemli gözlemlerle netleştirilmektedir.
Rezervin ticari olarak değerlendirilmesi sürecinde, petrolün taşınması, depolanması ve rafinerilere ulaştırılması gibi lojistik faktörler de önemli rol oynamaktadır. Bu kapsamda sahaya yakın konumda yer alan boru hattı bağlantıları ve karayolu ulaşımı gibi altyapı unsurlarının geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapılmaktadır.
Ekonomik ve Stratejik Önemi
Gabar Dağı'ndaki petrol yataklarının, Türkiye'nin enerji arzı açısından stratejik bir unsur olarak değerlendirildiği ifade edilmektedir. Türkiye, enerji talebinin önemli bir kısmını ithalat yoluyla karşılamaktadır, bu nedenle yerli petrol üretimindeki artışın, cari denge ve enerji güvenliği üzerinde etkili olabileceği öngörülmektedir.
Buna ek olarak, Şırnak ve çevresindeki ekonomik faaliyetlerin canlanmasına, istihdam olanaklarının artmasına ve altyapıya yatırım yapılmasına katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. Bu durum, bölgesel kalkınma perspektifinden bir fırsat olarak görülmektedir.
Mevcut Üretim Durumu
Gabar Dağı petrol sahasında ilk etapta günlük yaklaşık 5.000 varil üretim kapasitesi hedeflenmiştir. Üretim faaliyetleri, sondaj ve çıkarma işlemlerinin planlandığı şekilde yürütülmektedir. Sahadan elde edilen petrolün kalite özellikleri ve üretim miktarları, üretim süreçlerinin etkinliği açısından düzenli olarak izlenmektedir.
Üretim kapasitesinin zamanla artırılması planlanmakta olup, uzun vadede günlük üretimin 100.000 varile kadar yükseltilmesi hedeflenmektedir. Bu artışın sağlanabilmesi için mevcut altyapının geliştirilmesi, yeni kuyuların açılması ve üretim teknolojilerinin optimize edilmesi gerekmektedir.
Sahanın üretim performansına ilişkin veriler, bölgesel ve ulusal enerji planlamasında referans olarak kullanılmaktadır. Üretim süreçlerinin çevresel ve ekonomik etkileri de takip edilmekte ve ilgili düzenleyici kurumlar tarafından denetlenmektedir.
