GBU-39B (diğer adıyla GBU-39/B veya GBU-39), Amerika Birleşik Devletleri tarafından geliştirilen ve 250 libre sınıfında yer alan hassas güdümlü bir hava bombasıdır. “Small Diameter Bomb” (Küçük Çaplı Bomba) konseptinin ilk üyesi olan bu mühimmat, bir savaş uçağının tek bir silah istasyonunda dört bomba taşımasına olanak tanıyan kompakt yapısıyla bilinmektedir.

Tarihçe

GBU-39B’nin geliştirilmesinde birincil yüklenici Boeing olmuştur. Program, 1990’lı yılların sonlarında ortaya çıkan “daha fazla mühimmat taşıyabilen, düşük hasar riskli hassas bombalar” ihtiyacına yanıt olarak başlatılmıştır. Uygulamada SDB-I’nin en önemli özelliği, büyük bir bombanın yerini daha küçük ancak aynı derecede etkili çoklu mühimmatların alabilmesidir. Böylece aynı uçak çok daha fazla hedefi aynı sortide vurma potansiyeline ulaşabilmektedir. Programın maliyet yapısı yıllara göre değişkenlik gösterse de GBU-39B’nin birim maliyeti, büyük gövdeli diğer hassas güdümlü mühimmatlara kıyasla daha düşük bir seviyede kalmıştır.

2005 yılında sınırlı üretime geçen sistem 2006’da ilk operasyonel yeteneğini kazandı. Böylece, SDB-I, 2 Ekim 2006 tarihinde resmen “Initial Operational Capability” statüsüne ulaşmıştır. Bu, bombanın hem eğitim hem de gerçek görevlerde kullanılabilir hale geldiği anlamına gelir. Kısa süre sonra 5 Ekim 2006’da sistem ilk kez muharebe ortamında kullanılmıştır. Bu görev, F-15E Strike Eagle platformuyla gerçekleştirilen ve ABD Hava Kuvvetleri’nin bölgedeki operasyonları kapsamında yürütülen bir taarruzdur. Bu kullanım, SDB-I’nin test aşamasından operasyonel aşamaya hızlı geçiş yaptığını ve sistemin sahada doğrulandığını göstermiştir. Bunu takiben, 2007 yılı başlarında Afganistan’da icra edilen görevlerde GBU-39B’nin “yakın hava desteği” bağlamında kullanıldığı resmi olarak raporlanmıştır. Bu saha deneyimlerinin ardından envanterde yaygınlaşan GBU-39, farklı modelleriyle günümüze kadar ulaşmıştır.

^{GBU-39 Teknik Videosu (YouTube)}

Operasyonel Geçmiş

GBU-39, operasyonel olarak öncelikle sabit yapılar, yeraltı tesisleri, komuta merkezleri ve benzeri yüksek değerli hedeflere yönelik noktasal taarruzlarda kullanılmıştır. Resmi açıklamalara göre bomba, Irak ve Afganistan sahalarında farklı görevlerde, özellikle yüksek hassasiyet gerektiren operasyonlarda kullanılmıştır. Bombanın ilk muharebe kullanımının 5 Ekim 2006’da, 494th Expeditionary Fighter Squadron tarafından, iki uçaklık F-15E Strike Eagle oluşumuyla “Güneybatı Asya” bölgesinde gerçekleştirildiği bildirilmiştir.

Daha sonrasında 27 Ocak 2007 tarihinde 391st Expeditionary Fighter Squadron’den bir F-15E, GBU-39B’yi Afganistan’da kullanmış, 2008 yılında İsrail Hava Kuvvetleri (IAF) tarafından Gazze'de Hamas'a karşı kullanıldığı onaylanmıştır.

Bu görevlerde mühimmatın düşük patlayıcı kütlesi sayesinde hedef alan çevresinde sınırlı zarar oluşması, sistemin konseptine uygun bir etki ortaya koymuştur. SDB-I’nin performansı, sonradan geliştirilen SDB-II (GBU-53/B) programının da önünü açmış ve küçük çaplı hassas mühimmat ailesinin modern hava harekâtlarındaki yerini sağlamlaştırmıştır.

^{Irak'a Özgürlük Operasyonu için F-15E Strike Eagle Jetlerine Yüklenen GBU-39B (Air Force)}

Tasarım ve Teknoloji

Tasarım hedefi; hassasiyetin artırılması, hedef başına gereken patlayıcı miktarının azaltılması ve böylece hem harekât verimliliğini hem de hedef çevresinde istenmeyen zararları en aza indirmektir.

GBU-39B’nin güdüm sistemi GPS destekli ataletsel seyrüsefer (INS) prensibine dayanır. Bomba, atılmadan önce uçuş rotası ve hedef koordinatları tanımlandığında tamamen otonom biçimde süzülerek hedefe yönelir. Açılır kanat yapısı, mühimmatın görece küçük kütlesine rağmen 40 deniz milinin üzerinde menzil elde etmesini sağlar. Bu özellik, özellikle hava savunması güçlü bölgelere emniyetli mesafeden taarruz imkanı yaratmayı amaçlar.

Mühimmatın savaş başlığı, çelik takviyeli beton dahil sert hedeflere karşı nüfuz yeteneği sağlayan çok amaçlı bir yapıdadır. Ayrıca elektronik güvenli/ateşleme sisteminin yardımıyla gecikmeli patlama veya havada infilak gibi modlar operasyonel ihtiyaca göre seçilebilir durumdadır. Gövde boyutları ve uyumluluk özellikleri, bombanın F-15E’den beşinci nesil uçakların dahili silah istasyonlarına kadar geniş bir platform yelpazesinde kullanılmasını mümkün kılar. Standart taşıyıcı olan BRU-61/A akıllı dörtlü pod, mühimmatın konseptinin merkezinde yer alır ve tek istasyonda dört SDB taşınmasına izin vererek sortie başına hedef sayısını ciddi ölçüde artırır.

^{Yüklemeye Hazır İki GBU-39B Füzesi (Picryl)}

Operasyonel Kullanım ve Etki

SDB-I, özellikle sabit ve sert hedeflere yönelik noktasal taarruzlarda tercih edilen bir sistemdir. Komuta merkezleri, radar siteleri, füze rampaları, mühimmat depoları ve benzeri altyapılar bu mühimmatın tasarım öncelikleri arasındadır. Küçük patlayıcı kütlesi sayesinde kritik noktalara zarar vermeden hedefin devre dışı bırakılması mümkün olur; bu durum özellikle kent çevresindeki operasyonlarda değer taşır. Ayrıca sistemin tüm hava koşullarında çalışabilen güdüm yapısı, hava harekatlarının esnekliğini artırma potansiyeline sahiptir.

SDB-I, zamanla SDB-II (GBU-53/B) adlı daha gelişmiş, hareketli hedefleri vurabilen yeni nesil bir mühimmatın temelini oluşturmuştur. Ancak GBU-39B hâlen birçok ülke tarafından aktif olarak kullanılmakta ve hava kuvvetlerinin hassas taarruz kapasitesinin temel unsurlarından biri olmaya devam etmektedir.

^{Yüklü Halde Uçuş Gerçekleştiren GBU-39B (DVIDS)}

Operatörler, İhracat ve Uluslararası Yayılım

GBU-39B, ABD envanterine girmesinin ardından çok sayıda müttefik ve ortak ülkeye ihraç edilmiştir. Bu satışların büyük bölümü, ABD’nin Dış Askerî Satış (Foreign Military Sales – FMS) mekanizması aracılığıyla yürütülmüştür. FMS paketi çoğu zaman yalnızca bombaları değil; eğitim mühimmatlarını, lojistik destek ekipmanlarını, bakım unsurlarını, test sistemlerini ve personel eğitimi gibi kapsamlı kalemleri de içerir. Böylece alıcı ülke, mühimmatı kendi platformlarına entegre ederken gerekli altyapıya tam olarak erişebilir.

2025 yılında Romanya için 400 adet GBU-39B, ek eğitim bombaları ve geniş destek unsurlarını kapsayan bir satış paketi onaya sunulmuştur. Söz konusu paketin toplam değerinin 80 milyon doların üzerinde olduğu kamuya açıklanmıştır. Aynı yıl Norveç için 816 adet bombayı içeren bir başka satış bildirimi yayımlanmış ve yaklaşık 113 milyon dolarlık bir tahmini maliyet belirtilmiştir. Buna ek olarak Polonya, 2025 yılı içinde yaklaşık 1.400 adet GBU-39B içeren daha büyük çaplı bir satın alma talebiyle gündeme gelmiş ve paket toplamda 180 milyon dolar civarında değerlendirilmiştir. 2024’te Fas Krallığı için de 500 GBU-39B ve eğitim mühimmatlarını kapsayan bir satış bildirimi yapılmış, bu paketin yaklaşık 86 milyon dolar tutarında olduğu duyurulmuştur.

Sistem yalnızca Avrupa ve Orta Doğu’daki yeni alıcılarla sınırlı değildir. Tarihsel olarak Avustralya, İsrail, Hollanda, Suudi Arabistan ve Güney Kore gibi ülkeler de GBU-39B’yi envanterlerine katmış veya SDB serisinin farklı üyelerini kullanmaktadır.