Gece körlüğü ya da tıbbi adıyla niktalopi, bireyin karanlık veya loş ışık ortamlarında görme yetisinin azalması durumudur. Günlük yaşamda "tavuk karası" olarak da bilinen bu durum, tek başına bir hastalık olmaktan çok, altta yatan başka bir görme sistemi hastalığının belirtisi olarak ortaya çıkar.
Gece Körlüğü (Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur)
Patofizyoloji ve Nedenler
Gece körlüğünün temel sebebi, retinadaki rod hücrelerinin işlev kaybıdır. Retina, ışığı algılayan ve görme sinyallerini beyne ileten rod ve kon hücrelerinden oluşur. Rod hücreleri, düşük ışıkta görmeyi sağlarken, kon hücreleri renk ve keskin görmeyi sağlar. Rod hücrelerinin zarar görmesi veya işlev kaybı, özellikle karanlıkta görme yetisinin azalmasına yol açar.
En sık gece körlüğü yapan hastalıklar arasında Retinitis Pigmentosa (RP) yer alır. Retinitis Pigmentosa, kalıtsaldır ve retina rod hücrelerinin progresif olarak dejenerasyonuna neden olan bir grup hastalığı kapsar. Rod hücrelerinin hasar görmesiyle hastalar önce gece körlüğü yaşamaya başlar, hastalığın ilerlemesiyle görme alanı daralır ve sonunda kon hücreleri de etkilenerek ciddi görme kaybı gelişir.
Gece Görüşü (flickr)
Klinik Bulgular
- Loş ışıkta veya karanlıkta görme zorluğu (gece körlüğü)
- Görme alanında daralma (tünel görme)
- İlerleyen vakalarda gündüz görmesinde azalma
- Retina muayenesinde kemik küntüleri (pigment birikimleri)
- Elektroretinografi (ERG) testinde rod hücre fonksiyonlarında azalma
Kalıtsal Yönü
Gece körlüğü özellikle Retinitis Pigmentosa (RP) gibi hastalıklarda genetik geçiş gösterir. Otozomal dominant, otozomal resesif ve mitokondrial geçiş şekilleri tanımlanmıştır. Aynı ailedeki bireylerde hastalığın şiddeti ve bulguları değişiklik gösterebilir. Ayrıca, gece körlüğü bazı sistemik hastalıkların da parçası olabilir. Örneğin, Usher sendromu (işitme kaybı ile birlikte RP), Alport sendromu, Kearns-Sayre sendromu gibi durumlarda gece körlüğü görülür.
Tanı Yöntemleri
- Hastanın şikayetlerinin dinlenmesi (özellikle gece görme sorunları)
- Göz muayenesi ve fundus incelemesi
- Görme alanı testleri
- Elektrofizyolojik testler (elektroretinografi - ERG)
- Genetik testler
Tedavi ve Yönetim
Gece körlüğünde kesin ve standart bir tedavi henüz bulunmamaktadır, ancak altta yatan hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya yönelik çeşitli yöntemler araştırılmaktadır.
- Gen Tedavisi: 2008 yılında RPE65 mutasyonuna bağlı Leber konjenital amaurozunda uygulanan gen tedavisi, görme fonksiyonlarında iyileşme sağlamıştır. RP gibi hastalıklarda da benzer gen tedavisi çalışmaları devam etmektedir.
- Retina Pigment Epiteli ve Fotoreseptör Hücre Transplantasyonu: Hasar görmüş retinal hücrelerin yenilenmesi amacıyla deneysel tedaviler geliştirilmektedir.
- Elektronik Retina Protezleri: Görme kaybını kısmen telafi etmek için geliştirilen cihazlardır.
- Farmakolojik ve Beslenme Yaklaşımları: Antioksidanlar ve vitamin destekleri (örneğin A vitamini) bazı hastalarda fayda sağlayabilir.
- Destekleyici Tedavi: Görme destek cihazları ve adaptasyon teknikleri günlük yaşamı kolaylaştırır.
