Geyik Avı Modeli, uluslararası ilişkilerde güvenlik ikilemi ve iş birliği sorunlarını anlamak için kullanılan bir benzetmedir. Hikâye, izole bir adada yaşayan ilkel bir avcı grubunu anlatır. Bu avcılar, bir geyik avlamayı başarabilirlerse hepsini doyuracak kadar yiyecek elde edeceklerine inanır ve bunun için iş birliği yapmaları gerektiğine karar verirler. Geyiği avlamak, herkesin tüm çabasını ortaya koymasını ve birlikte hareket etmesini gerektirir.

^{Geyik Avı Modeli Temsili Çizim (Kaynak: Yapay Zeka İlek Oluşturulmuştur)}

Ancak av sırasında avcılardan biri, bir tavşan görür. Tavşan, yalnızca kendisinin açlığını gidermek için yeterlidir ve onu yakalamak, kesin bir ödül anlamına gelir. Bu avcı, tavşanı yakalamak için geyik avından vazgeçer. Ancak bunu yaptığında, geyiğin kaçmasına neden olur ve geri kalan grup aç kalır. İş birliği olsaydı, tüm avcılar doyacak ve en iyi sonuç elde edilecekti. Ancak avcı, grubun geyiği yakalayacağından emin olamadığı gibi, başka bir avcının da iş birliğini bozup tavşanı kovalayabileceğinden şüphe eder. Bu belirsizlik içinde, kendi çıkarını düşünerek hareket etmek rasyonel bir davranış gibi görünür.

Geyik/Tavşan analojisi, belirsizlik (yani anarşi) koşullarında bireyci bir şekilde hareket etmenin rasyonel olduğunu vurgular. Bu bağlamda, uluslararası ilişkilerin trajedisi, anarşi altında karşılıklı çıkarların bile iş birliğini garanti edememesi ve dolayısıyla ortak kazancın sağlanamamasıdır.

Hikâye, uluslararası sistemde devletlerin güven eksikliği ve diğer aktörlerin davranışlarından emin olamaması nedeniyle iş birliği yerine bireysel çıkarlarını ön planda tuttuğu durumları açıklar. Özellikle güvenlik ikilemi bağlamında, bu durum devletlerin karşılıklı güvensizlikten kaynaklanan rekabetçi davranışlarını anlamada önemli bir araçtır.

Oyun Teorisi Bağlamında Geyik Avı

Geyik Avı, oyun teorisinde güvenlik ve sosyal iş birliği arasındaki çatışmayı tanımlayan bir modeldir. Bu oyun, farklı isimlerle de anılır: "güvence oyunu", "koordinasyon oyunu" ve "güven ikilemi".

Oyunun temel dinamikleri şunlardır:

• Bir birey geyik avlamayı seçerse, başarılı olmak için partnerinin iş birliğine ihtiyaç duyar.
• Bir birey tavşan avlamayı seçerse, bunu tek başına gerçekleştirebilir, ancak elde edilen kazanç daha düşüktür.

^{Geyik Avı Kazançları Tablosu}

• (Geyik, Geyik): Her iki oyuncu da iş birliği yapar ve maksimum kazancı elde eder.
• (Tavşan, Tavşan): Her iki oyuncu bireysel hareket eder ve daha düşük bir kazanç sağlar.
• Diğer Durumlar: İş birliğini bozan taraf kazanırken, diğer taraf başarısız olur.

Tabloda görülebileceği gibi, eğer birinci oyuncu geyik seçer ve ikinci oyuncu da aynı şekilde geyik seçerse, her ikisi de 5'lik bir kazanç sağlar. Ancak, birinci avcı tavşan avlar ve ikinci oyuncu geyik avlamaya karar verirse, birinci oyuncu 4, ikinci oyuncu ise 0 kazanır ve benzeri durumlar ortaya çıkar.

Uluslararası İlişkiler Bağlamında Geyik Avı Modeli

Uluslararası ilişkilerde, bu model devletlerin ortak çıkarlar için iş birliği yapması gerektiği durumları açıklar. Ancak bu iş birliği, güven ve koordinasyonun yüksek olduğu koşullarda mümkündür. Eğer taraflardan biri, diğerlerinin iş birliği yapmayacağını düşünürse, kısa vadeli bireysel çıkarları tercih edebilir.

Örnek Durumlar

Çevre Anlaşmaları:

• Devletlerin küresel ısınmayı azaltmak için iş birliği yapması gerekir (geyik).
• Ancak bir devlet, diğerlerinin taahhütlerine uymayacağını düşünürse, kendi ekonomik çıkarlarını (tavşan) korumayı tercih edebilir.

Silahsızlanma ve Güvenlik:

• Devletlerin silahsızlanma anlaşmalarına uyup birbirlerine güvenmeleri, güvenlik açısından daha büyük bir ödül sunar.
• Ancak bir devlet, diğerlerinin silahlanmaya devam edeceğini düşünürse, kendi güvenliğini sağlamak için silahlanmaya devam eder.

Ticari İş Birliği:

• Serbest ticaret anlaşmaları veya ortak ekonomik projelerde tarafların iş birliği yapması refahı artırır.
• Ancak bir taraf, diğerlerinin anlaşmayı ihlal edeceğinden endişe ederse, korumacı politikalara yönelebilir.