Gölgeli yunus, Lagenorhynchus obscurus bilimsel adıyla bilinen, deniz memelileri sınıfına ait bir yunus türüdür. Güney Yarımküre’de yayılış gösterir ve Güney Amerika, Güney Afrika, Kerguelen Adası, Güney Avustralya ve Yeni Zelanda kıyılarında gözlemlenebilir. Genellikle ılık ve soğuk ılıman sularda, kıyıya yakın bölgelerde yaşar, ancak zaman zaman pelajik (açık okyanus) alanlarda da bulunabilir.

Fiziksel Özellikler

Orta büyüklükte bir yunus olan gölgeli yunus, 1,8–2 m arasında değişen uzunluğa sahiptir ve ağırlığı 70–85 kg’dır. Vücudu belirgin bir renklendirme ile karakterizedir: üst taraf koyu griden mavimsi siyaha, alt taraf beyaz, yanlar gri tonlarındadır. Baş, nefes deliğinden burun ucuna kadar eşit bir eğime sahiptir ve gagası yoktur. Sırt yüzgeci uzun, kavisli ve sivridir; kuyruk yüzgeçleri de sivri uçludur. Her çenede 24–36 çift küçük, sivri diş bulunur.

^{Gölgeli Yunus (pixabay)}

Davranış ve Sosyal Yapı

Gölgeli yunuslar son derece sosyal hayvanlardır. Genellikle 20–500 bireylik gruplar halinde yaşarlar, zaman zaman 1000–2000 bireylik daha büyük gruplar oluşturabilirler. Sosyal yapı içerisinde işbirliğiyle beslenir ve akrobatik davranışlar sergilerler; yüksek sıçramalar, taklalar ve dönüşler bu türün karakteristik özelliklerindendir. İnsanlara ve teknelere ilgi gösterdikleri, zor durumdaki diğer yunusları ve bazı durumlarda insanları korudukları bildirilmiştir.

Beslenme

Gölgeli yunuslar, sürü halinde yaşayan hamsi, uskumru, sardalya gibi balıklar ve kalamar gibi deniz canlılarıyla beslenir. Beslenme sırasında işbirliği yaparak sürü halindeki balıkları koordine ederler. Dalışları 150 m derinliğe kadar olabilir ve hem yüzey hem de orta su katmanlarında avlanabilirler.

Üreme ve Yaşam Döngüsü

Çiftleşme genellikle ilkbaharda gerçekleşir ve dişiler 4,3–6,3 yaşları arasında hamile kalabilir. Gebelik süresi yaklaşık 11–12,9 aydır ve her doğumda bir yavru dünyaya gelir. Yavrular yaklaşık bir yıl emzirilir ve dişiler tekrar hamile kalmadan önce 3–4 ay dinlenirler. Cinsel olgunluk, yaşam süresi ve popülasyon büyüklüğü hakkında kesin bilgiler sınırlıdır; yaşam beklentisi yaklaşık 21 yıldır.

Koruma Durumu ve Tehditler

Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından “En az endişe verici” olarak değerlendirilmiştir. Başlıca tehditleri arasında pelajik balıkçılık ağlarına takılma, kaybolan veya atılan ağlar, yasa dışı yunus avcılığı ve deniz kirliliği yer alır. Peru ve Şili’de bazı bölgelerde yasadışı avcılık geçmişte önemli kayıplara yol açmıştır.

İnsanlarla Etkileşim

Gölgeli yunuslar turistler için cazip bir türdür; özellikle Yeni Zelanda’nın Kaikoura kıyılarında yoğun bir yunus izleme turizmi vardır. Taze etlerinin bazı pazarlarda satışı yapılabilmekle birlikte, bu durum tür üzerinde ek baskı oluşturabilmektedir.