İç Anadolu Bölgesi'nin karstik yapıya sahip alanlarından biri olan Hafik Gölü, Sivas ili sınırlarında yer alan doğal bir tatlısu gölüdür. Göl, jeomorfolojik özelliklerinin yanı sıra arkeolojik bulgular, ekolojik çeşitlilik ve sulak alan statüsü bakımından araştırma ve inceleme konusu olmaktadır.
Su kaynaklarıyla şekillenmiş yerleşim örneklerinden biri olan Hafik Gölü’nde, tarih öncesi dönemlere ait buluntulara Pılır Höyük alanında rastlanmıştır. Bu yerleşim, Türkiye sınırları içerisindeki su üzeri iskân izlerine yönelik erken dönem örneklerinden biri olarak belgelenmiştir. Göl, aynı zamanda ulusal düzeyde koruma altına alınmış ve uluslararası koruma programlarına aday gösterilen bir sulak alan olarak sınıflandırılmıştır.
Hafik Gölü (T.C. Sivas Valiliği)
Coğrafi Konum ve Fiziksel Özellikler
Hafik Gölü, Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan Sivas ilinin Hafik ilçesinin 3 kilometre kuzeybatısında konumlanmıştır. İl merkezine 36-40 kilometre mesafedeki göl, Sivas-Erzincan E-88 karayolu üzerinde yer almaktadır. Ortalama 1290 metre rakıma sahip olan göl, yaklaşık 1 km²’lik yüzey alanı ile bölgenin en büyük doğal göllerinden biridir. Karstik kökenli olan göl, eriyebilen jipsli kayaçların bulunduğu bir çöküntü alanında oluşmuştur. Göl halk arasında “Büyük Göl” adıyla da anılmaktadır.
Hidrografik Yapı ve Su Kaynakları
Hafik Gölü’nün suyu, Sultanpınarı ve Kapaklı gibi yüzey kaynaklarının yanı sıra göl tabanından kaynayan yeraltı sularıyla beslenmektedir. Gölün fazla suları, Köy Irmağı aracılığıyla Kızılırmak Nehri’ne ulaşmaktadır. Bu özellik gölü açık havza sistemine dâhil etmektedir. Ortalama derinliği 6 metre, maksimum derinliği ise 7 metre civarındadır.
Göl, ilkbahar mevsiminde maksimum su seviyesine ulaşmakta; yaz sonunda yağışlara bağlı olarak su düzeyinde ciddi azalmalar gözlemlenmektedir. Göl üç ayrı çukurluktan oluşur ve kurak geçen yıllarda bu çukurlar birbirinden ayrılarak ayrı su kütleleri hâline gelir. İlkbaharda ise birleşerek tek parça hâline döner.
Jeolojik ve Ekolojik Özellikler
Gölün tabanı balçıkla kaplı olup çevresi geniş sazlık alanlarla çevrilidir. Sülfat tuzları açısından zengin olan gölde, zengin bir tatlısu ekosistemi gelişmiştir. Doğal yapısı sayesinde biyolojik çeşitliliğin korunabildiği alanlardan biridir. Göl çevresinde, çam, meşe, kavak gibi ağaç türlerinin yanı sıra; kuşburnu, karamuk (Berberis vulgaris) gibi çalılıklar da yer almaktadır. Bitki örtüsü kuşlar için doğal yaşam ve üreme alanı sağlamaktadır.
Pılır Höyük Yerleşimi
Hafik Gölü içerisinde yer alan Pılır Höyük, bölgenin tarih öncesi dönemlerde de insan yerleşimine sahne olduğunu ortaya koymaktadır. Höyükte yapılan arkeolojik araştırmalarda, ahşap kazıklar üzerine inşa edilmiş göl evlerine ait kalıntılar bulunmuştur. Bu yapı sistemi, özellikle İsviçre’deki Zürih Gölü ve Alp göllerinde tespit edilen ve “Palafit” olarak adlandırılan su üzeri yerleşimlerin Türkiye’deki ilk ve tek örneğidir.
Buluntular arasında Neolitik, Kalkolitik ve İlk Tunç Çağı’na ait çanak çömlekler, çakmaktaşından minik uçlar, obsidyenden (volkan camı) mini yaprak uçlar, el değirmeni taşları, tokmaklar, kumtaşından yapılmış taş idoller (heykelcikler) ve hayvan kemikleri yer almaktadır.
Biyolojik Çeşitlilik
Su Canlıları
Göl, tatlısu ekosistemi içinde barındırdığı canlı çeşitliliğiyle dikkat çekmektedir. Göldeki balık türleri arasında sazan, ot sazanı, kambur sazan, siraz balığı, tatlısu kefali, karabalık, karaburun balığı, çöpçü balığı ve kerevit bulunmaktadır.
Kuş Türleri ve Kuş Alanı Statüsü
Hafik Gölü, Türkiye’nin uluslararası öneme sahip 135 sulak alanı arasında yer almakta ve kuşların korunması gereken önemli bir alan (ÖKA) olarak tanımlanmaktadır. Göl çevresinde yaklaşık 150–200 kuş türü yaşamaktadır. Göl ve çevresinde tespit edilen başlıca kuş türleri şunlardır:
Su kuşları ve kıyı kuşları: Sakarmeke, yeşilbaş, elmabaş patka, kaşık gaga, pasbaş patka, çamurcun, Macar ördeği, angıt, kaz türleri, balıkçıllar, dere düdükçünü, kız kuşu, kum kuşu, bahri, kaz, leylek, sumru, kırlangıç ve martı. |
Bataklık ve çalılık kuşları: Küçük ak balıkçıl, balaban, alaca balıkçıl, gri balıkçıl, kara sumru, akkanatlı sumru, küçük batağan, küçük halkalı cılıbıt, tarla çintesi, bataklık çintesi, karabaşlı çinte, çulluk ve yeşil düdükçün. |
Toygarlar ve ötücüler: Tepeli toygar, kulaklı toygar, tarlakuşu, boğmaklı toygar, guguk, yalıçapkını, ak kuyruksallayan, sarıbaşlı kuyruksallayan, sarı kuyruksallayan, dağ kuyruksallayanı, bülbül, ebabil ve taş kuşu. |
Yırtıcı kuşlar: Kaya kartalı, balık kartalı, şah kartal, kızıl şahin, yılan kartalı, küçük akbaba, kara çaylak, kerkenez, delice doğan, gökçe delice, bozkır delicesi ve saz delicesi. |
Meyve bahçesi ve ormanlık alan ötücüleri: Kızılgerdan, karatavuk, mavi baştankara, grisinekkapan, baştankara, sıvacı, tırmaşık, sarıasma, ispinoz, saka ve iskete. |
Hafik Gölü Üzerinde Uçan Su Kuşları (T.C. Sivas Valiliği)
Rekreasyonel ve Turistik Kullanım
Hafik Gölü, Sivas ilinin öne çıkan doğa temelli rekreasyon alanlarından biridir. Göl çevresinde piknik alanları, kamp bölgeleri ve su sporlarına uygun sahalar yer almaktadır. Ziyaretçiler, göl çevresinde deniz bisikleti sürmek, kitap okuyarak kamp yapmak, kuş gözlemlemek gibi doğayla bütünleşik etkinliklerin yanı sıra, yöresel bitki örtüsü eşliğinde doğa yürüyüşü yapma imkânı da bulmaktadır.
Yürüyüş Yapan Ziyaretçiler (T.C. Sivas Valiliği)
Koruma Statüsü ve Projeler
Hafik Gölü, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2020 yılında “Doğal Sit – Nitelikli Doğal Koruma Alanı” ve “Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı” olarak tescillenmiştir. “Kesin Korunacak Hassas Alan” statüsü için tescil süreci devam etmektedir. Aynı zamanda Ramsar Sözleşmesi kapsamında uluslararası koruma altına alınması beklenmektedir.
Sivas İl Özel İdaresi tarafından yürütülen proje kapsamında, göl çevresinde doğayla uyumlu yürüyüş yolları, peyzaj düzenlemeleri, piknik sahaları, dinlenme alanları ve ziyaretçi kısıtlamalı bölgeler inşa edilmektedir. Bu projeyle birlikte, alanın doğal yapısına zarar vermeden kontrollü ve bilinçli kullanım sağlanması hedeflenmektedir.
Planlanan Proje Detayı (T.C. Sivas Valiliği)
