Askerî Müze ve Kültür Sitesi, Millî Savunma Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren Kültür Sanat Dairesi Başkanlığına bağlı olarak İstanbul’un Harbiye semtinde konumlanmış bir müzedir. Harbiye semti, adını Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde Harp Okulu olarak kullanılan müze binasından almaktadır. Mustafa Kemal Atatürk bu okuldan mezun olmuştur.

Müze, askerî kültür varlıklarını toplamak, sınıflandırmak, bakım ve restorasyonunu sağlamak, çağdaş yöntemlerle sergilemek ve gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla faaliyet göstermektedir. Müze koleksiyonunda yaklaşık 55.000 obje bulunmaktadır. Bu eserlerden 5.000 adedi müzenin sergi salonlarında ziyaretçilere sunulmaktadır.

^{Askerî Müze ve Kültür Sitesi (Harbiye Askeri Müze Ve Kültür Sitesi Komutanlığı)}

Modern Sergileme Teknikleri

Müze, tarihî eserlerin modern yöntemlerle sergilenmesine olanak sağlayan teknoloji sistemlerini kullanmaktadır:

Mehter Multivizyonu (Mehter takımının tanıtımı)

Çanakkale Dioraması (Çanakkale Savaşları'nın anlatıldığı panoramik alan)

Dokunmatik Bilgisayar Sistemleri (İnteraktif bilgi sunumu)

Kültürel ve Akademik Önemi

Askerî Müze, tarihî eserleri çağdaş müzecilik teknikleriyle sergileyerek yerli ve yabancı araştırmacılara sunmaktadır.

Dünyanın en eski askerî bandosu olarak kabul edilen Mehteran Birlik Komutanlığı, yurt içinde ve yurt dışında verdiği konserler ile Türkiye’nin tanıtımına katkı sağlamaktadır. Müze her gün 15:00-16:00 saatleri arasında mehter konserine ev sahipliği yapmaktadır.

Tarihçe

^{Askerî Müze ve Kültür Sitesi (Harbiye Askeri Müze Ve Kültür Sitesi Komutanlığı)}

Kuruluş ve İlk Dönemler

Askerî Müze, XV. yüzyıla kadar uzanan geçmişiyle Türkiye’nin en eski müze yapılarından biri olarak kabul edilmektedir. 1453 yılında İstanbul’un fethi sonrası Aya İrini Kilisesi, Osmanlı Devleti tarafından değerli silah ve harp gereçlerinin toplandığı Cebehane olarak düzenlenmiştir.

1726 yılında, bu koleksiyon daha sistemli bir hâle getirilerek Dar-ül Esliha adıyla yeni bir kurum oluşturulmuştur. Osmanlı askerî eserlerinin korunmasını amaçlayan bu düzenleme, modern anlamda Türk müzeciliğinin ilk aşamalarını oluşturmaktadır.

1846: Ahmet Fethi Paşa Dönemi ve Müze-i Hümayun

Türk müzeciliğinin gerçek anlamdaki kuruluşu Tophane Müşiri Ahmet Fethi Paşa’nın girişimleriyle 1846 yılında gerçekleşmiştir. Bu dönemde, Aya İrini’deki mekânlarda camekânlarla kapatılan sergi alanları oluşturulmuş ve müze teşkilatı kurulmuştur. Müze-i Hümayun olarak isimlendirilen bu yapı, Osmanlı Devleti’nin resmî müze kurumu olarak işlev görmüştür.

Arkeolojik eserlerin artmasıyla Müze-i Hümayun’un bir bölümü Çinili Köşk’e taşınmış ve günümüz İstanbul Arkeoloji Müzelerinin temeli oluşturulmuştur. Ahmet Muhtar Paşa, askerî müzeyi genişletmiş; kütüphane, sinema, atış poligonu ve mehter bölümü gibi yeni işlevler kazandırarak modern müzecilik anlayışına uygun bir kurum hâline getirmiştir.

II. Dünya Savaşı Sonrası Dönem

1940 yılına kadar Aya İrini’de faaliyetlerini sürdüren Askerî Müze, İkinci Dünya Savaşı’nın Türkiye’ye de sıçrama ihtimali nedeniyle geçici olarak kapatılmıştır. 1949 yılında eserler, Maçka Silahhanesi’ne taşınmış ve burada muhafaza edilmiştir. 1959 yılından itibaren, Harbiye Mektebi Jimnastikhanesi binasında koleksiyonlar yeniden sergilenmeye başlanmıştır.

^{Askerî Müze ve Kültür Sitesi (Harbiye Askeri Müze Ve Kültür Sitesi Komutanlığı)}

1966 Sonrası Modernizasyon Süreci

Harbiye Mektebi binasının zamanla yetersiz hâle gelmesi ve çağdaş müzecilik uygulamalarının gerekliliği nedeniyle 1966 yılında restore çalışmalarına başlandı. Eski Harbiye binasının Askerî Müze olarak kullanılmasına karar verilmesiyle bina yeniden düzenlendi ve 10 Şubat 1993 tarihinde müze yeni formatıyla ziyarete açıldı.

Günümüz Sergi Yapısı ve Kültürel İşlevi

Müze, Osmanlı Cebehanesi’nden miras kalan silahlar ile açılmış olup zaman içerisinde toplama, satın alma ve bağış yoluyla koleksiyonlarını genişletmiştir. XIII. yüzyıldan itibaren günümüze kadar uzanan geniş bir zaman dilimine yayılan eserlerle müze, Türkiye'nin askerî tarihini ve kültürel mirasını yansıtan kapsamlı bir kurum hâline gelmiştir.

Modern müzecilik uygulamalarının entegre edilmesiyle, Türk Ordusu Kuruluşu, Selçuklu Dönemi, Osmanlı Devleti’nin Kuruluş ve Yükseliş Dönemleri, İstanbul’un Fethi ve Çanakkale Savaşları gibi tematik sergi salonları oluşturulmuştur. Büyük ölçekli dioramalar, ışıklı panolar ve tarihî figürlerin yer aldığı bölümler müzenin anlatım tekniklerini güçlendirmiştir.

Müzenin içindeki Harbiyeli Atatürk Sınıfı, Mustafa Kemal Atatürk’ün eğitim sürecine odaklanan özel bir alan olarak düzenlenmiştir. Müze ayrıca, Mehter takımı ve Kültür Sitesi gibi yerli ve yabancı kültürel etkinliklerin düzenlenmesine olanak tanıyan bölümlere sahiptir.

^{Harbiyeli Atatürk Sınıfı (Turkish Museums)}

Alt Kat Salonları

Alt kat salonları, Osmanlı ve Türk askerî tarihini geniş bir perspektifte ele alan koleksiyonlarla donatılmıştır. Silah teknolojisi, askerî kıyafetler, savaş sahneleri ve kültürel mirasa dair birçok eser burada sergilenmektedir.

Tanıtım Salonu

Müzenin girişindeki bu salon, ziyaretçilere müzenin tarihçesi ve koleksiyonları hakkında genel bilgi verir. Ahmet Muhtar Paşa’ya ait fotoğraflar ve objeler, müze maketi, tanıtım panoları ve koleksiyonlara dair ışıklı bilgilendirme sistemleri bu bölümde bulunmaktadır. Tüfek, kılıç, kalkan ve at alın zırhı gibi eserlerin sergilendiği vitrin, iki adet manken üzerinde zırhlı yeniçeri kıyafetleri gibi tarihî silah ve kıyafet örnekleri de içerir.

Türk Ordusu Kuruluş Salonu

Orta Asya Türk kültürü ve tarihine odaklanan bu salonda, Türklerin soy ağacı, Türk göç yolları haritası, Metehan’ın 10’lu ordu sistemi, Göktürk ve Uygur alfabeleri, Türk savaş taktiklerini gösteren krokiler sergilenmektedir. Çin Seddi’nin Türkler tarafından aşıldığını gösteren diorama ve Türk efsane ve kahramanlarını anlatan tablolar burada bulunmaktadır. Eski Türk savaş araçları ve günlük yaşam eşyaları bu bölümü tamamlamaktadır.

Selçuklu Salonu

Selçuklu tarihine ait eserler Malazgirt Meydan Muharebesi’nin panoramik maketi, Dandanakan ve Miryokefalon savaşlarını anlatan görseller, bilim tarihinin öncüsü Türkler ve Selçuklu devletinin önemli hükümdarlarını betimleyen tablolar ile desteklenmiştir. Karamanoğlu Mehmet Bey’in heykeli, Türkçe ile ilgili fermanlar ve Selçuklu İmparatorluğu’nun sınırlarını gösteren büyük ölçekli harita önemli koleksiyon parçaları arasındadır.

Osmanlı Devleti Kuruluş ve Yükselme Dönemi Salonları

Kuruluş Dönemi Salonu, Osmanlı Devleti’nin genişleme sürecini anlatan tarihî sahneleri içermektedir. Ertuğrul Gazi ve Osman Bey’in öğütlerini anlatan panolar, Osman Bey’in beyliği ilan edişine dair yağlı boya tablo, Osmanlı padişahlarının portreleri ve döneme ait zaferleri anlatan tablolar bu bölümde sergilenmektedir. Müze koleksiyonları içerisinde Orhan Gazi’nin miğferi, 1389 Kosova Savaşı sırasında Osmanlı ordusu tarafından kullanılan sancak, Gazi Evrenos Bey’e ait zırh gömlek bulunur.

Yükselme Dönemi Salonu’nda Mohaç Meydan Muharebesi’nin dioraması, savaş sahneleri ve Osmanlı’nın zaferlerine ilişkin detaylar sergilenmektedir. Kanuni Sultan Süleyman ve Yavuz Sultan Selim adına yapılmış altın kakma kitabeli kılıçlar, at alın zırhları, Macar askerleri tarafından kullanılan 16. yüzyıla ait miğferler, İslam ve Avrupa ülkelerine ait kılıçlar koleksiyonun önemli parçalarındandır.

^{Osmanlı Devleti Kuruluş ve Yükselme Dönemi Salonları (Harbiye Askeri Müze Ve Kültür Sitesi Komutanlığı)}

Büyük Türk Devletleri Tanıtım Alanı

Büyük Türk Devletleri’nin tarihine dair bilgi sağlayan bu alanda kuruculara ait büstler, devletlere ait bayraklar, haritalar, tarihte kurulmuş diğer Türk devletlerinin listesi, Oğuz boylarının isimleri ve damgaları, Türk adının ilk geçtiği Orhun Abideleri’nin kopyası sergilenmektedir.

Fatih ve Yavuz Köşesi

Fatih Sultan Mehmet ve Yavuz Sultan Selim dönemine dair sahneler sunan bu bölümde, İstanbul’un fethinde Osmanlı kuvvetlerinin gemilerini Haliç’e indirişi panoramik maket olarak gösterilmektedir. Yavuz Sultan Selim’e ait demir at alın zırhı, koleksiyonun dikkat çeken parçalarından biridir.

Kesici Silahlar Salonu

Kesici silahlar koleksiyonunun önemli bölümlerinden biri olan bu salon, Osmanlı, Memluk, İran ve Avrupa kesici silahları içermektedir. Zülfikar Kılıcı, Çift El Epesi (14. ve 16. yüzyıl Alman kılıçları), İran Şahı tarafından Rus generaline hediye edilen kılıç, Yavuz Sultan Selim’in İskenderiye’den getirdiği Memluk kılıçları gibi özel koleksiyonlar sergilenmektedir.

^{Kesici Silahlar Salonu (Turkish Museums)}

Savunma Silahları Salonu

Bu salon, Osmanlı, Memluk, İran, Akkoyunlu, Şirvanşah ve Timurlu dönemlerinden kalma savaş araçlarını içermektedir. Miğferler, zırh gömlekleri, tören miğferleri ve dizçekler, törenlerde kullanılan süslemeli Osmanlı miğferleri, timsah derisi kalkan ve süvari zırhları koleksiyonun parçalarındadır.

Ateşli Silahlar Salonu

16. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar üretilmiş ateşli silahlar, fitilli, çakmaklı, kapsüllü ve iğneli mekanizmalı tüfekler ve tabancalar bu bölümde sergilenmektedir.

^{Ateşli Silahlar Salonu (Turkish Museums)}

Mehter Enstrümanları Salonu

Mehter Bölüğüne ait tarihî enstrümanlar burada sergilenmektedir. Boru, nakkare, ney gibi müzik aletleri, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Mohaç Meydan Muharebesi’nde kullanılan kös, bu bölümde yer almaktadır.

Şehitler Galerisi

Şehitler Galerisi, bağımsızlık uğruna hayatını kaybetmiş askerlerin anısına düzenlenmiştir. Çanakkale şehitlerine ait eşyalar, taşlara kazınmış savaş isimleri, Mustafa Kemal Atatürk’ün “Yurtta sulh, cihanda sulh” sözünün dünya dillerinde işlendiği alan önemli bölümler arasındadır.

Denizcilik Köşesi

Denizcilik tarihine ışık tutan koleksiyon içinde gemici bandıraları, denizaltı şamandıraları, gemi fenerleri, pusulalar, denizaltı mayını modelleri ve Türklere ait ilk denizaltı maketi sergilenmektedir.

Üst Kat Salonları

Askerî Müze’nin üst kat salonları, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e kadar askerî tarihi, önemli figürleri ve savaşları konu almaktadır. Burada sergilenen objeler ve belgeler, Osmanlı'nın reform süreçlerinden Kurtuluş Savaşı’na, Kore ve Kıbrıs harekâtlarına kadar Türk askerî tarihinin dönüm noktalarını ziyaretçilere sunmaktadır.

Meşrutiyet Dönemi Salonu

Bu salon, İkinci Meşrutiyet Dönemi’nin önemli askerî ve siyasi figürlerini ele almaktadır. Harbiye Nazırı ve Sadrazam Mahmut Şevket Paşa’nın suikaste uğradığı makam arabası burada sergilenmektedir. Ayrıca, Sultan II. Abdülhamit’in şahsına hediye edilen silah ve eşyalar, Serasker Hüseyin Avni Paşa, Gazi Ahmet Muhtar Paşa ve Tevfik Sağlam’a ait üniforma, silah ve teçhizatlar müze koleksiyonunun önemli parçaları arasındadır.

^{Mahmut Şevket Paşa’nın Suikaste Uğradığı Makam Arabası (Turkish Museums)}

Birinci Dünya Savaşı Salonu

Osmanlı ordusunun savaş sürecindeki rolünü gözler önüne seren bu salonda, dönemin askerî ekipmanları, sancaklar, madalyalar, nişanlar ve zafer kurdeleleri bulunmaktadır. Enver Paşa’ya ait özel giysiler, üniforma ve silahlar koleksiyonun içinde yer almaktadır.

Çanakkale Savaşları Salonu

Çanakkale Muharebeleri’ni anlatan bu bölümde, savaş alanlarından toplanan çeşitli objeler ve malzemeler yer almaktadır. Türk, İngiliz ve Anzak birliklerine ait başlıklar, kıyafet aksesuarları, bayraklar ve sancaklar burada sergilenmektedir. Çanakkale Savaşları Dioraması, savaşın görsel anlatımını sağlayan panoramik maket ve projeksiyon gösterimi içermektedir.

^{Çanakkale Savaşları Salonu (Turkish Museums)}

Kurtuluş Savaşı Salonu

Türk Kurtuluş Savaşı’nın önemli komutanlarına ait özel koleksiyonları içeren bu salonda Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele, Asım Gündüz, Şükrü Naili Gökberk ve Ömer Halis Bıyıktay’a ait eserler sergilenmektedir. Esir düşen Yunan Ordusu Başkomutanı Trikopis’in ele geçirilen eşyaları ve Mustafa Kemal Atatürk’ün “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir… İleri!” emrini verdiği sahneyi anlatan maketli kompozisyon, müzenin ilgi çekici bölümleri arasındadır.

^{Kurtuluş Savaşı Salonu (Turkish Museums)}

Kore-Kıbrıs Salonu

Kore Savaşı (1950-1953) ve Kıbrıs Barış Harekâtı (1974) sırasında kullanılan askerî objeleri içermektedir. Kore Tugay Komutanı Tuğgeneral Tahsin Yazıcı, Alay Komutanı Şehit Albay Nuri Pamir ve Celal Dora’ya ait üniforma, sancaklar, madalya ve nişanlar Kore Bölümü’nde yer almaktadır. Kıbrıs Barış Harekâtı’na katılan komutanlara ait objeler ve harekât sırasında ele geçirilen silahlar ve üniformalar bu bölümde sergilenmektedir.

Etnografik ve Yazma Eserler Salonu

Bu salon, askerî malzemeler ve kişisel koleksiyonlar dışında Osmanlı kültürüne ait günlük yaşantıyı yansıtan eserleri içermektedir. Gümüş, cam, bakır ve porselen malzemelerden yapılmış objeler, süs eşyaları ve dinî yaşantıya ait koleksiyon parçaları burada sergilenmektedir. Ayrıca Osmanlıca yazma eserler, fermanlar ve beratlar müzenin akademik arşivini oluşturmaktadır.

^{Etnografik ve Yazma Eserler Salonu (Harbiye Askeri Müze Ve Kültür Sitesi Komutanlığı)}

Genelkurmay Başkanları Salonu

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan itibaren görev yapmış Genelkurmay Başkanlarına ait özel eşyalar, üniformalar ve askerî objeler burada sergilenmektedir.

Atatürk Salonu

Harbiye binası, Osmanlı döneminde subay yetiştirmek amacıyla inşa edilmiş olup Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün eğitim aldığı yerlerden biridir. Bu salonda Atatürk’ün şahsi eşyaları, madalyaları, nişanları ve kendisine hediye edilen objeler yer almaktadır. Anıtkabir, Erzurum Kongre Binası, Sivas Kongre Binası, Birinci TBMM Binası, Şişli Atatürk Evi ve Selanik’teki doğum evinin maketleri burada görülebilir.

Hasan Rıza Sergi Salonu

Müze Tanıtım Salonu’nun yanında yer alan Hasan Rıza Sergi Salonu, askerî okulda yetişen ve muharebe resimleriyle tanınan ressam Hasan Rıza’nın (1860-1912) adını taşımaktadır. Askerî Müze koleksiyonunda birçok eserine yer verilen Hasan Rıza’nın anısına açılan bu salonda, Askerî Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı bünyesinde yıl içinde çeşitli sergiler düzenlenmektedir.

Çadırlar Galerisi

Osmanlı çadır kültürünü yansıtan eserlerin sergilendiği bu bölümde, savaşlarda ve devlet organizasyonlarında kullanılan çadırlar ziyaretçilerin ilgisine sunulmaktadır. Sayebanlar, tek direkli çadırlar, çift direkli çadırlar ve Osmanlı çadır süslemeleri burada detaylı biçimde gösterilmektedir.

Belgelerle Ermeni Sorunu Salonu

1915 yılında çıkarılan Tehcir (Zorunlu Göç) Kanunu ve Osmanlı dönemi savaş şartlarına dair belgelerin sergilendiği bu bölümde, savaş sırasında Osmanlı ordusunda görev yapan Ermeni askerlerin kayıtları, tehcir kanununa ilişkin resmî belgeler ve Osmanlıca dokümanlar bulunmaktadır.

Kültür Sitesi

Askerî Müze bünyesinde yer alan Kültür Sitesi ve Ahmet Fethi Paşa Salonları, yerli ve yabancı, sivil ve askerî her türlü kültür, bilim, sanat, fuar ve festival etkinliklerine ev sahipliği yapmaktadır. Konferans, seminer, sempozyum, kolokyum, kongre ve panel gibi akademik etkinliklerin gerçekleştirildiği toplantı salonlarının yanı sıra sanatsal etkinlikler için geçici sergileme salonları bulunmaktadır.

Salonlar ve Donanım

Kültür Sitesi’nde etkinliklerin düzenlenmesi için farklı işlevlere sahip salonlar bulunmaktadır:

Hizmetler ve Ekipmanlar

Kültür Sitesi’nde toplantı ve etkinliklerin düzenlenmesini kolaylaştıran teknik destek hizmetleri bulunmaktadır:

İletişim Altyapısı: Telefon, faks gibi iletişim sistemleri için Türk Telekom bağlantısı.

Sunum Donanımları: Tepegöz, slayt cihazı, LCD projeksiyon, bilgisayar destekli ses sistemi.

Güvenlik Hizmetleri: Kapı dedektörleri, vestiyer alanları ve misafirler için 130 araçlık ücretli park yeri.

Fiziksel Engellilere Uygun Düzenlemeler: Asansör, rampa, telefon ve tuvalet gibi dünya standartlarında erişilebilir alanlar.

Fuayeler ve Bahçeler

Alt Kat Fuaye: Kongrelerde danışma ve kayıt masası olarak kullanılabilir. Resim sergileri, kermes gibi etkinlikler için açılış kokteylleri burada düzenlenebilir.

Büyük Fuaye: 11 oturma grubu bulunan, gerektiğinde stant ve sergi alanına dönüştürülebilen geniş bir fuaye alanıdır.

Kare Fuaye: Küçük çapta masa üstü sergileme yapılabilen, kahve arası hizmeti sunulabilen bir alandır.

Büyük İç Bahçe: Kokteyl düzeninde 1000, oturma düzeninde 400 kişilik yemek alanına sahiptir. Açık fuar alanı olarak da kullanılabilir.

Küçük İç Bahçe: 150 kişilik kokteyl alanına sahip olup sınırlı sayıda stant kurulabilir.

Kültür Sitesi, etkinlik organizasyonları için kapsamlı imkânlar sunarak hem akademik hem de sanatsal faaliyetlerin gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır.

^{Askerî Müze ve Kültür Sitesi Bahçesi (Turkish Museums)}

Askerî Müze Kütüphanesi ve Osmanlı Milli Kıyafetleri Koleksiyonu

Askerî Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı bünyesinde yer alan kütüphane ve kıyafet koleksiyonu, Osmanlı ve Türk askerî kültürüne dair kapsamlı bir arşiv sunmaktadır. Tarihî kitaplar, belgeler, yazma eserler ve Osmanlı dönemine ait kıyafetlerin araştırılmasına olanak sağlayan bu koleksiyonlar, akademik çalışmalar ve kültürel etkinlikler için önemli bir kaynak niteliğindedir.

Askerî Müze Kütüphanesi

1908-1926 yılları arasında Ahmet Muhtar Paşa’nın Müze Müdürlüğü döneminde temelleri atılan kütüphane, Osmanlı ve Türk askerî tarihine ışık tutan geniş bir koleksiyona sahiptir. Koleksiyonda tarih, askerî bilimler, sanat ve belge arşivleri yer almaktadır. Kütüphane ışık, ısı ve nem değerleri sürekli kontrol edilerek korunmaktadır.

Ahmet Muhtar Paşa’nın kişisel kitap dolabını ve kitaplarını müzeye bağışlamasıyla kütüphanenin temeli atılmıştır. Koleksiyon, bağışlar ve satın almalar yoluyla genişletilmiş, 1959’da Harbiye Mektebi yemekhanesine taşınmış ve 1987’de şimdiki yerine yerleştirilerek modern bir ortamda hizmet vermeye başlamıştır. Askerî Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı Karargâhının 2. katında faaliyet göstermektedir. Üç katlı yapı içindeki koleksiyon alanları şunlardır:

Birinci Kat: Okuma salonu, müracaat eserleri, danışma ve ödünç verme masası, kitap deposu, tablo ve resim deposu, fotoğraf arşivi, mikrofilm makineleri, internet bağlantılı bilgisayarlar.

İkinci Kat: Yazma Eser Deposu, Albümler ve Süreli Yayınlar.

Üçüncü Kat: Resmî askerî yayınlar.

Koleksiyon

Kütüphanede toplam 24.785 eser bulunmaktadır. Başlıca koleksiyon kategorileri şunlardır:

Kitaplar: 17.394 adet

Fotoğraflar: 3.782 adet

Dergiler: 225 adet

Albüm ve tablolar: 381 adet

Berat ve levhalar: 148 adet

Haritalar ve atlaslar: 53 adet

Yazma Eserler Koleksiyonu

Ahmet Muhtar Paşa’nın büyük çabalarıyla Aya İrini’de oluşan Yazma Eserler Koleksiyonu, Osmanlı’dan gelen nadide el yazmalarını içermektedir. Günümüzde Askerî Müze Kütüphanesi’nde 105 cilt el yazma eser bulunmaktadır.

Bu eserler, 10. yüzyıldan 20. yüzyıl başlarına kadar uzanan bir zaman diliminde üretilmiş olup, Fatih Sultan Mehmed, Sultan II. Bayezid, Sultan III. Selim ve Sultan I. Abdülhamid’e ait mühürleri içermektedir. Kütüphanede ayrıca askerî akademiler ve mühendislik okullarından gelen belgeler de bulunmakta, Osmanlı ve Türk askerî kültürüne dair önemli bilgiler sunmaktadır.

Osmanlı Millî Kıyafetleri Koleksiyonu

Osmanlı kıyafetleri, saray mensupları, yeniçeriler ve devlet görevlilerinin üniformaları açısından zengin bir kültürel mirası temsil etmektedir. Bu koleksiyon, akademik çalışmalar ve kültürel etkinlikler için önemli bir araştırma alanı oluşturmaktadır.

Tarihçe ve Kaynaklar

Osmanlı kıyafetleri üzerine yapılan en önemli çalışmalar, 1863 tarihli Mecmua-i Tesavir-i Osmaniye albümü ve Jean Brindesi Giovanni’nin 1856’da yayınlanan Elbicei Atika Musee des Anciens Costumes Turcs De Constantinople albümüdür. Bu eserler, Osmanlı giysilerinin görsel ve akademik analizini sağlamaktadır.

Sultan II. Abdülhamid döneminde hazırlanan Kıyafet-i Milliye-i Osmaniye Albümü, Osmanlı’nın geleneksel kıyafetlerini detaylı biçimde ele almaktadır. Koleksiyonun içerisinde Osmanlı paşalarının, yeniçerilerin ve üst düzey yönetici sınıfın kıyafetleri bulunmaktadır.

Hizmetler ve Faydalanma Esasları

Askerî Müze Kütüphanesi ve kıyafet koleksiyonu, araştırmacılara sunulan çeşitli hizmetler ile korunmakta ve erişime açılmaktadır:

Danışma Hizmetleri: Müze personeli ve araştırmacılara koleksiyon kullanımı hakkında rehberlik verilmektedir.

Ödünç Verme Hizmeti: Tarihî eser niteliği taşımayan kitaplar müze personeline 15 gün süreyle ödünç verilmektedir.

Mikrofilm ve CD Hizmetleri: Yazma eserlerin mikrofilm ve dijital formatta incelenmesi mümkündür.

Dijital Arşivler: Osmanlı kıyafetleri ve yazma eserler, dijital olarak kataloglanarak araştırmacıların erişimine sunulmaktadır.

Askerî Müze Kütüphanesi, hafta içi 08:30-12:00 ve 13:00-17:00 saatleri arasında izinli araştırmacılara ve müze personeline hizmet vermektedir. Kütüphaneden yararlanmak isteyen araştırmacılar, Millî Savunma Bakanlığı Kültür ve Sanat Daire Başkanlığından izin almakla yükümlüdür.

Bu koleksiyonlar, Osmanlı ve Türk askerî tarihine dair kapsamlı bir akademik kaynak ve kültürel miras sunarak, araştırmacıların hizmetine sunulmaktadır.

Mehter

Mehter başlangıçta tuğ ve davulla oluşturulan bir gelenek olarak başlamış, zamanla gelişerek Selçuklular döneminde tabılhanelere, Osmanlı döneminde ise mehterhanelere dönüşmüştür. Mehterler, ordunun ve toplumun müzik ihtiyacına cevap veren önemli bir unsur olmuştur. Osmanlı’nın genişleme döneminde mehterler sadece askerî birliklerde değil, kalelerde ve şehirlerde düzenli olarak nevbet vurarak halkın duygularını temsil eden bir müzik topluluğu olarak da görev yapmıştır. XIX. yüzyılın başlarından itibaren Prusya, Rusya, Polonya ve Almanya gibi ülkeler Osmanlı mehter geleneğinden etkilenerek kendi askerî bandolarını oluşturmuş ve mehter müziğini kendi savaş düzenlerine entegre etmiştir.

Yeniçeri teşkilatının kaldırılmasıyla mehter bir süre kapatılmıştır ancak İkinci Meşrutiyet ile birlikte 1911’de yeniden tarih sahnesine çıkmış, Birinci Dünya Savaşı’nda ve Kurtuluş Savaşı’nda etkili bir rol oynamıştır. 1952 yılında mehter tekrar kurulmuş ve tarihî belgeler ışığında çalışmalarla aslına uygun bir şekilde yeniden düzenlenmiştir. Günümüzde Askerî Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı bünyesinde Mehteran Birliği haftanın beş günü nevbet vurmaktadır.

^{Mehter Takımı (Harbiye Askeri Müze Ve Kültür Sitesi Komutanlığı)}

Mehter Sazları ve İcrası

Mehter takımında kullanılan geleneksel müzik aletleri şunlardır:

Yayın Faaliyetleri

Askerî Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı, koleksiyonlarını tanıtmak ve tarih araştırmalarına kaynak sağlamak amacıyla çeşitli yayınlar üretmektedir. Müze, broşürler, kataloglar ve sergilere ait tanıtıcı materyaller ile akademik içerikler yayınlayarak tarih araştırmacıları ve ziyaretçileri bilgilendirmeyi amaçlamaktadır.

Bu yayınlar, müzenin zengin koleksiyonlarını sistemli bir şekilde kayıt altına alarak hem akademik araştırmalara hem de kültürel etkinliklere katkı sağlamaktadır. Özellikle sergiler için hazırlanan kataloglar, ilgili dönemin askerî mirasını detaylı olarak inceleme fırsatı sunmaktadır.

Askerî Müze’nin yayın çalışmaları, konuyla ilgilenen tarihçiler, akademisyenler ve müze ziyaretçileri için önemli bir bilgi kaynağı oluşturmayı hedeflemektedir.

Mimari Düzenlemeler

Askerî Müze, fiziksel engelli ziyaretçilerin dünya standartlarına uygun şekilde müzeyi gezebilmesi için mimari düzenlemeler gerçekleştirmiştir. 1997 yılında başlatılan çalışmalarla tekerlekli koltuk amblemi taşıyan yönlendirme levhaları, asansör, rampa, telefon ve tuvalet gibi düzenlemeler tamamlanmıştır. Ayrıca tekerlekli koltuk kullanan ziyaretçilere yardımcı olacak personel sürekli hazır bulundurulmaktadır.

Restorasyon ve Konservasyon

1983 yılında "Bakım Onarım Kısmı" adıyla kurulan, 1993 yılından itibaren ise "Restorasyon ve Konservasyon Kısmı" olarak faaliyet gösteren birim, Askerî Müze’nin sergileme mekânlarının çağdaş müzecilik standartlarına uygun hâle getirilmesine öncülük etmiştir.

Restorasyon ve Konservasyon Atölyeleri

Silah Atölyesi: Müze koleksiyonunda yer alan ateşli, kesici ve savunma silahlarına mekanik ve kimyasal temizleme yöntemleri uygulanarak restorasyon işlemleri yapılmaktadır.

Kimyasal İşlem Atölyesi: Altın, gümüş, deri ve kıymetli taşlarla süslenmiş objelerin temizlenmesi ve korunması sağlanmaktadır. Aynı zamanda tekstil atölyesinin kumaş boyama işlemleri ile silah atölyesiyle koordineli çalışmalar yürütülmektedir.

Tekstil Atölyesi: Müze koleksiyonunda yer alan kıyafetler, sancaklar, bayraklar, flamalar, çadırlar, sayebanlar ve tekstil içerikli tabloların restorasyon ve konservasyonu yapılmaktadır.