Hatay Tepsi Oruğu, Hatay iline özgü geleneksel bir içli köfte yemeği çeşidi olup Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 17 Nisan 2024 tarihinde mahreç işareti olarak tescil edilmiştir. Tescil numarası 1577 olan bu coğrafi işaret, ürünün Hatay ili ile olan ün bağını ve kendine özgü üretim yöntemini güvence altına almayı hedefler.

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Hatay Tepsi Oruğu, ana bileşenleri kıyma, kuru soğan, köftelik bulgur, sıvı yağ, salça, maydanoz, ceviz içi, tuz ve çeşitli baharatlardan oluşan dolgulu bir yemektir. Ürünün ayırt edici niteliği, bulgur hamurunun homojen yapısının, iç harcının içeriğinin ve pişirme sürecinin farklılığından kaynaklanmaktadır. 

Ürünün bahsedilen kendine has özellikleriyle, üretildiği Hatay ili ile bir ün bağı bulunmaktadır. Yemek, fırında pişirildikten sonra genellikle baklava dilimi şeklinde kesilerek servise sunulur ve sıcak olarak tüketilmesi tavsiye edilir.

Üretim Metodu

Hatay Tepsi Oruğu’nun hazırlanışı, oruk hamuru ve iç harcının ayrı ayrı hazırlanıp birleştirilmesi aşamalarından oluşur:

Öncelikle oruk hamuru için köftelik bulgur ılık su ile ıslatılıp yumuşatılır. Yumuşayan bulgura salça, tuz, baharatlar ve rendelenmiş kuru soğan eklenerek homojen bir kıvam alana kadar iyice yoğrulur. Yaklaşık otuz dakika dinlendirilen hamur, tepsiye yayılmak üzere iki eşit parçaya ayrılır.

İç harcın hazırlanmasında ise kıyma bir tencerede karıştırılarak kavrulur. Ardından sıvı yağ, ince doğranmış kuru soğan ve tuz eklenerek on dakika daha pişirilir. Pişirme tamamlandıktan sonra ince kıyılmış maydanoz, ceviz içi ve baharatlar ilave edilip karıştırılır ve oda sıcaklığında soğumaya bırakılır. Sonrasında pişirme tepsisinin içi sıvı yağ ile yağlanır. 

İkiye ayrılan hamurun bir parçası, yaklaşık 1 cm kalınlığında ve eşit ölçüde tepsinin tabanına el ile yayılır. Hazırlanan iç harç bu hamurun üzerine eşit şekilde dağıtılır. Hamurun diğer yarısı da iç harcın üzerini tamamen kapatacak şekilde, aynı incelikte yayılır. Yemek, baklava dilimi şeklinde kesilir ve üzerine sıvı yağ gezdirilerek pişirilmeye hazır hale getirilir. Fırında pişirme, üst kısmının kızarması ve içinin pişmesi sağlandığında, ortalama yirmi dakika sürer ve sıcak servis edilmesi önerilir.

Coğrafi Sınır ve Zorunlu İşlemler

Hatay Tepsi Oruğu'nun özgün yapısını ve geleneksel üretim metodunu sürdürmek amacıyla, yemeğin tüm üretim aşamalarının (hamurun ve harcın hazırlanması, tepsiye yayılması ve pişirilmesi dahil) Hatay ili coğrafi sınırları içerisinde gerçekleştirilmesi zorunludur. Bu zorunluluk, Hatay'a özgü kültürel birikimin korunmasını amaçlar.

Denetim

Ürünün tescil özelliklerine uygunluğunu kontrol etmek amacıyla denetimler sağlanmaktadır. Denetimler, Hatay Valiliği koordinatörlüğünde, Hatay Valiliği ve Hatay İl Tarım ve Orman Müdürlüğü temsilcilerinden oluşan en az üç kişilik bir heyet tarafından yürütülür. Denetimler yılda en az bir kez yapılır; şikayet veya gerekli hallerde ek denetimler düzenlenebilir. 

Yapılan denetimler, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu hükümlerine uygun olarak raporlanır ve Hatay Valiliği tarafından Türk Patent ve Marka Kurumu’na düzenli olarak sunulur. Denetimlerde, bileşenlerin listeye uygunluğu ile hazırlanma, pişirme ve servis aşamalarının tescil metoduna uygunluğu temel kriterleri oluşturur.