28 Nisan 2025 İber Yarımadası Elektrik Kesintisi, İspanya, Portekiz ve kısmen Fransa’yı etkileyen ve yaklaşık 60 milyon kişiyi doğrudan etkileyen, modern Avrupa tarihinde benzeri nadir görülen geniş çaplı bir elektrik kesintisidir.

Kesintinin Başlangıcı ve Etkileri

28 Nisan 2025 günü yerel saatle 12.33'te İspanya’nın ulusal elektrik şebekesinde ani bir çöküş meydana gelmiş ve ülke elektrik talebinin yaklaşık %60’ına karşılık gelen 15 gigavatlık güç beş saniye içinde kaybedilmiştir. Bu kesinti kısa sürede Portekiz ve Fransa'nın güneyine de yayılmıştır.

İber Yarımadası genelinde metro sistemleri durmuş, trafik ışıkları çalışmaz hale gelmiş, toplu taşıma durma noktasına gelmiş, ATM’ler ve kartlı ödeme sistemleri devre dışı kalmıştır. Özellikle Madrid, Barselona, Lizbon ve Porto gibi büyük şehirlerde hayat tamamen felce uğramıştır.

İspanya ve Portekiz genelinde telefon şebekeleri çökmüş, mobil ve sabit hatlar büyük ölçüde kullanılamaz hale gelmiş, bazı bölgelerde sadece radyo yayınlarıyla iletişim sağlanabilmiştir.

_{İspanya'da devre dışı kalan trafik ışıkları, 28 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı}

Ulaşım Altyapısındaki Aksamalar

Madrid, Barselona, Lizbon ve Porto gibi büyük şehirlerde metro sistemleri tamamen durmuştur. Madrid Atocha ve Barselona Sants tren istasyonlarında on binlerce yolcu mahsur kalmıştır. Madrid’deki otobüs duraklarında insanlar kendi imkanlarıyla havalimanlarına ulaşmak için otostop yapmıştır.

İspanyol ve Portekizli havalimanlarında uçuş operasyonları acil durum jeneratörleri ile yürütülmüş, ancak Madrid, Barselona ve Lizbon havalimanlarında birçok uçuş iptal edilmiştir. Portekiz’in başkenti Lizbon’da Humberto Delgado Havalimanı’nda yolcular, karanlık terminallerde beklemek zorunda kalmıştır. İspanyol Hava Trafik Kurumu ENAIRE, hava trafik kontrol operasyonlarının dizel jeneratörler yardımıyla kesintisiz devam ettiğini bildirmiştir.

Kamu Hizmetleri ve Acil Durum Müdahaleleri

İspanya İçişleri Bakanlığı, Madrid, Endülüs, Murcia, Extremadura, La Rioja, Galiçya, Kastilya-La Mancha ve Valensiya bölgelerinde olağanüstü hal ilan etmiş, acil müdahale ekipleri seferber edilmiştir. Madrid İtfaiyesi, sadece bir gün içinde 174 asansör kurtarma operasyonu gerçekleştirmiştir.

Portekiz Ulusal Acil Durum ve Sivil Koruma Otoritesi, yoğun talepleri karşılamak üzere ülke genelinde ek güvenlik personeli görevlendirmiştir. Özellikle asansörlerde mahsur kalanların kurtarılması için yoğun çalışma yürütülmüştür. Hastaneler, akaryakıt istasyonları ve kritik kamu binaları jeneratör sistemlerine geçmiş, telefon santralleri ve internet altyapısı kısmen devre dışı kalmıştır.

_{Elektrik kesintisi sonrası Madrid'ten bir görüntü, 28 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı}

Kesintinin Kapsamı ve Genişliği

Elektrik kesintisi, İspanya ana karası, Balear Adaları ve Kanarya Adaları dışında tüm ülke genelinde etkili olmuştur. Portekiz genelinde ise 6,5 milyon hanenin tamamı kesintiden etkilenmiştir. Fransa'nın güneybatısında, özellikle Fransız Bask Bölgesi'nde kısa süreli kesintiler yaşanmıştır.

İspanyol Parlamentosu çalışmalarını durdurmuş, Madrid Açık Tenis Turnuvası'nın hem gündüz hem de gece seansları iptal edilmiştir. Kamu binalarında ve ofislerde tahliyeler gerçekleştirilmiş, birçok iş yeri hizmet verememiştir.

Acil servisler, jeneratörlerle çalışmaya devam etmiş; İspanya’da hastaneler, Portekiz’de ise Ulusal Acil Tıp Enstitüsü (INEM) yedek güç sistemlerini devreye almıştır. İspanyol Nükleer Güvenlik Konseyi, elektrik kesintisi nedeniyle reaktörlerde acil kapanma prosedürlerinin devreye girdiğini ve güvenliğin sağlandığını bildirmiştir.

Kesintinin Nedenine İlişkin İlk Açıklamalar

İspanya Başbakanı Pedro Sánchez, ulusal elektrik şebekesindeki çökmenin nedeni üzerinde tüm ihtimallerin araştırıldığını açıklamıştır. Sánchez, kamuoyuna yanlış bilgilendirmelere itibar edilmemesi çağrısında bulunmuş ve siber saldırı ihtimalinin dışlanmadığını, ancak herhangi bir kanıt bulunmadığını vurgulamıştır.

Portekiz Başbakanı Luís Montenegro ise kesintinin Portekiz kaynaklı olmadığını, sorunun İspanya şebekesinde başladığını açıklamıştır. Portekizli yetkililer, "nadir bir atmosferik fenomen" nedeniyle Avrupa elektrik ağında ciddi dengesizliklerin meydana gelmiş olabileceğini belirtmiştir.

İspanya Ulusal Elektrik Şebeke Operatörü Red Eléctrica ve Portekizli REN şirketleri, Fransa’daki Avrupa elektrik ağı ile bağlantının geçici olarak kopmasının İber Yarımadası’ndaki çöküşte etkili olabileceğini değerlendirmiştir. Olay anında İspanya'nın elektrik talebinin yüzde 60'ına denk gelen 15 gigavatlık bir güç kaybı beş saniye içinde yaşanmıştır. Bu durum, Avrupa kıtasındaki diğer elektrik sistemlerinde de geçici dengesizliklere yol açmıştır.

Sosyal Hayata Etkiler ve Kriz Yönetimi

Elektrik kesintisi sırasında alışveriş merkezleri, marketler ve restoranlar büyük oranda kapalı kalmış; nakit ödeme sistemlerine geçiş yapılmıştır. ATM'ler çalışmadığı için halk arasında nakit paraya erişimde ciddi sıkıntılar yaşanmıştır. Özellikle Lizbon ve Madrid gibi büyük şehirlerde uzun kuyruklar oluşmuş, mağazalarda jeneratörler ve pilli lambalar hızla tükenmiştir.

_{Elektrik kesintisinin sosyal hayata etkileri, 28 Nisan 2025 - Times News}

İspanya'nın başkenti Madrid’de, Belediye Başkanı José Luis Martínez-Almeida, vatandaşlara acil durumlar dışında evlerinden çıkmamaları ve acil yardım hatlarını meşgul etmemeleri çağrısında bulunmuştur. Ayrıca, Madrid’de bazı caddelerde trafik yönetimi polislerin düdük ve el işaretleriyle sağlanmıştır.

Portekiz’in başkenti Lizbon’da metro seferleri gecikmeli olarak başlatılmış, birçok vatandaş sabah saatlerinde metro istasyonlarında yoğunluk yaşamıştır. Lisbon Belediyesi, şehir merkezinde yolların açılması için ilave trafik polisleri görevlendirmiştir. İspanya ve Portekiz'de okulların büyük bir kısmı 29 Nisan günü eğitime ara vermiştir. İspanya İçişleri Bakanı Fernando Grande-Marlaska, olağanüstü hal ilan edilen bölgelerde okulların açık kalacağını ancak ders yapılmayacağını açıklamıştır.

_{İspanya'da yaşanan elektrik kesintisi sebebiyle ulaşımı aksayan yolcular, 28 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı}

Uluslararası Destek ve Bölgesel İşbirliği

İspanya Başbakanı Pedro Sánchez, Fransa ve Fas hükümetlerine sağladıkları enerji desteği için teşekkür etmiştir. Fransa, İspanya'ya 700 megavatlık elektrik transferi gerçekleştirmiştir. Fas da güney bölgeler için ek enerji arzı sağlamıştır. Avrupa Birliği Komisyonu, olayla ilgili gelişmeleri yakından izlediklerini ve Avrupa elektrik ağı genelinde koordinasyon çalışmalarına destek verdiklerini duyurmuştur. Ukrayna Enerji Bakanı German Galuşçenko, İspanya ve Portekiz'e Avrupa enerji altyapısının güvenliğinin sağlanması konusunda teknik destek teklif ettiklerini açıklamıştır.

Elektrik Kesintisinin Sonlanması ve Son Durum

İspanya ve Portekiz'de elektrik arzı, 29 Nisan 2025 sabahı itibarıyla neredeyse tamamen normale dönmüştür. Red Eléctrica ve REN, sistemlerin %99'un üzerinde istikrarlı şekilde çalıştığını, sadece sınırlı bölgelerde küçük ölçekli teknik onarımların sürdüğünü bildirmiştir.

_{Barselona Metrosu, 29 Nisan 2025 - Anadolu Ajansı}

İspanya'da Madrid-Barselona, Madrid-Valensiya, Madrid-Malaga ve Madrid-Granada yüksek hızlı tren hatları yeniden çalışmaya başlamış; orta ve uzun mesafe tren hizmetlerinin ise tam kapasiteye dönmesinin birkaç günü bulabileceği belirtilmiştir. Madrid Açık Tenis Turnuvası'nın güncel programı da yeniden düzenlenmiş ancak bazı seanslar iptal edilmiştir.

İspanya ve Portekiz hükümetleri, benzer bir kriz yaşanmaması amacıyla elektrik şebekelerinin dayanıklılığını artırmak için uzun vadeli altyapı iyileştirme planları başlatacaklarını duyurmuştur. İspanya Milli Güvenlik Kurulu, 30 Nisan 2025 tarihinde Kral 6. Felipe başkanlığında olağanüstü toplantıya çağrılmıştır.