Tanım

(ˀiḳbāl إقبال)

isim.

1. Baht açıklığı, talihin yaver gitmesi veya yüksek bir makama ulaşma durumu.

2. Tarih: Osmanlı sarayında padişahların eşleri olmaya aday kız; odalık.

3. Eski: İstek, arzu (özellikle yiyecek ve içecek hakkında kullanılır).

4. Yüzünü döndürme, birine veya bir şeye meyletme, teveccüh etme.

5. Mutluluk, saadet ve parlak bir mevki.

Köken

İkbal kelimesi, Arapça ḳbl kökünden gelen ˀiḳbāl (إقبال) sözcüğünden türetilmiştir.

• ˀIḳbāl, Arapça ˀaḳbala (أَقْبَلَ) “yöneldi, ilerledi, şansı yaver gitti” fiilinin ifˁāl vezninde IV. masdarıdır.
• ˀAḳbala fiili ise Arapça ḳabala (قَبَلَ) “yöneldi” fiilinin IV. formudur.

Kullanım Alanları

• Tarih: Osmanlı saray geleneğinde odalıklar için kullanılan bir unvan.
• Sosyoloji: Mutluluk ve saadet durumlarını ifade etmek için.
• Edebiyat: Talih, yükseliş ve başarı temalarını vurgulamak için.

Farklı Alanlardaki Kullanım

• Tarih: Saray yaşamında padişah eş adaylarını tanımlamak için.
• Edebiyat: Talihin açıklığını ve saadeti betimlemek için.
• Sosyal Yaşam: Bir şeye meyletme ve teveccüh anlamında.

Örnek Cümleler

• İkbal devrinde yaşayan bir şahsiyet, her zaman hatırlanır.
• Padişah, odalık olarak seçilen ikbal adaylarına büyük özen gösterirdi.
• Yeni görevine atanması, onun için büyük bir ikbal anlamına geliyordu.
• Yemekteki ikbali, sofranın bolluğunu ve bereketini gösteriyordu.