İkiztepe Höyüğü, Samsun ili, Bafra ilçesi sınırları içerisinde, Kızılırmak Deltası'nın kuzeydoğusunda yer almaktadır. Höyük, Kızılırmak Nehri'nin Karadeniz’e döküldüğü noktaya yaklaşık 7 km mesafededir. Deniz seviyesinden yaklaşık 10 metre yüksekte bulunan yerleşim, dört höyükten oluşmakta ve farklı dönemlere ait yerleşim izleri taşımaktadır. Bölge, Karadeniz Bölgesi’nin Tunç Çağı’na ilişkin en kapsamlı arkeolojik verilerini sunan merkezlerden biri olarak kabul edilmektedir.

Kazı Tarihçesi

İkiztepe'de ilk bilimsel kazılar 1948 yılında Veli Sevin tarafından gerçekleştirilmiştir. 1974 yılından itibaren İstanbul Üniversitesi Prehistorya Anabilim Dalı başkanı Prof. Dr. Önder Bilgi öncülüğünde sistematik kazılar yürütülmüştür. Kazılar, 2000’li yılların ortalarına kadar devam etmiş ve höyükteki kültürel katmanlar detaylı biçimde ortaya çıkarılmıştır. Kazılar, Karadeniz bölgesi ile Anadolu’nun iç kesimleri arasındaki kültürel ve ekonomik ilişkilerin anlaşılmasına önemli katkılar sağlamıştır.

^{İkiztepe Höyüğü (TC.Kültür ve Turizm Bakanlığı)}

Yerleşim Aşamaları ve Stratigrafi

İkiztepe Höyüğü’nde dört ana kültürel tabaka tespit edilmiştir:

• En Üst Tabaka (Demir Çağı): Kısmen tahrip olmuş olup Demir Çağı’na tarihlenmektedir.
• Tunç Çağı Yerleşimi: Höyüğün büyük bölümünü oluşturan bu tabaka, bölgenin Tunç Çağı’ndaki yoğun iskânını göstermektedir ve Karadeniz Bölgesi’nin Tunç Çağı arkeolojisi için önemli bir referans noktasıdır.
• Kalkolitik Dönem: Mimari ve çanak çömlek buluntuları ile karakterizedir.
• Mezolitik/Neolitik Öncesi İzler: Oldukça sınırlı sayıda bulgu mevcuttur.

Mimari Kalıntılar

İkiztepe’de bulunan mimari yapılar kerpiç ve ahşap malzemeden inşa edilmiştir. Yerleşim planı, sokaklar, avlular ve odalardan oluşan karmaşık bir düzeni göstermektedir. Orta Tunç Çağı yapılarına ait evler, avlular çevresinde düzenlenmiştir. Bu mimari yapıların, Karadeniz Bölgesi’nde Tunç Çağı yerleşim örneklerinin incelenmesi açısından önemli olduğu kabul edilmektedir.

Gömü Uygulamaları ve Mezarlık Alanı

Mezarlık alanları yerleşimin dış kısmında yer almakta olup ölüler genellikle hoker pozisyonunda gömülmüştür. Mezarlar içinde seramik, metal eşyalar ve süs eşyaları gibi ölü hediyeleri bulunmuştur. Bazı mezarlarda taş örgülü mezar yapıları yer almaktadır. Bu mezar tipleri ve uygulamalar, Karadeniz Bölgesi'nin erken dönem mezar geleneklerinin anlaşılmasında temel kaynak niteliğindedir.

^{İkiztepe Höyüğü (Samsun Büyükşehir Belediyesi)}

Buluntular ve Materyal Kültür

Kazılarda elde edilen buluntular arasında taş aletler, kemik objeler, tunçtan yapılmış silahlar, süs eşyaları ve seramikler yer almaktadır. İkiztepe’de bulunan cerrahi aletler, Anadolu’daki bilinen en eski tıbbi aletler arasında kabul edilmektedir. Ayrıca madencilik ve metalurji bilgisi, bölgenin ekonomik gelişimi hakkında önemli ipuçları sunmaktadır.

Ekonomi ve Geçim Kaynakları

Yerleşim alanında yaşayanlar tarım, hayvancılık ve balıkçılıkla geçim sağlamıştır. Arkeozoolojik veriler; sığır, koyun ve keçi gibi evcil hayvanların yanı sıra balıkçılığın da önemli olduğunu göstermektedir. Tarımda tahıllar ve baklagiller işlenmiştir. Bu ekonomik yapının, Karadeniz Bölgesi’nin Tunç Çağı'nda gelişmiş ve yaygın bir yerleşim bölgesi olduğunu göstermesi açısından önemi büyüktür.

Sağlık ve Trepanasyon Bulguları

Antropolojik analizlerde İkiztepe’de kafatası delme (trepanasyon) işlemlerine dair çok sayıda örnek saptanmıştır. Anadolu’da sistematik olarak uygulandığı bilinen en erken cerrahi müdahaleler arasında yer alan bu buluntular, bölgenin sağlık ve cerrahi uygulamalar açısından da gelişmiş olduğunu ortaya koymaktadır. Trepanasyon sonrası iyileşme izleri, dönemin tıbbi uygulamalarının etkinliğine işaret etmektedir.