İnat Evi, Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna’da, Miljacka Nehri’nin güney kıyısında konumlanan, 19. yüzyıl Osmanlı sivil mimarisinin özelliklerini taşıyan tarihî bir yapıdır. Boşnakçada İnat Kuça olarak bilinen bu bina, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu dönemindeki kentsel dönüşüm faaliyetlerine karşı gösterilen bireysel direncin bir simgesi olarak kabul edilir.

Tarihsel Arka Planı ve İnşa Süreci

1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması, Balkanların siyasi haritasını değiştirmiş ve Bosna Hersek'in yönetimini, Osmanlı İmparatorluğu'ndan alarak Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na devretmiştir. Bu siyasi geçiş, Saraybosna'da imar faaliyetini de beraberinde getirmiştir.^【1】 Avusturya-Macaristan yönetimi, kenti modern bir Avrupa şehri görünümüne kavuşturmak ve monarşinin gücünü mimari estetikle birleştirmek amacıyla Miljacka Nehri boyunca anıtsal binalar projelendirmiştir. Bu kentsel dönüşüm planının stratejik noktası, şehrin merkezi sayılan Başçarşı’nın hemen yanındaki nehir kıyısı olarak belirlenmiştir.^【2】 

1890’lı yılların başında, Saraybosna Belediye Binası (Vijećnica) için yer tespiti yapıldığında, projenin uygulanacağı arazinin bir kısmının Benderija adlı bir Saraybosnalıya ait olduğu görülmüştür.^【3】 Dönemin yönetimi tarafından kamulaştırma amacıyla sunulan tüm maddi teklifler, mülk sahibi tarafından reddedilmiştir. Yapılan uzun görüşmeler neticesinde ev sahibi, modern hukuk ve imar yasalarına karşı şart ileri sürmüştür. Bu şart "evinin her bir yapı biriminin sökülerek, nehrin tam karşısındaki arsaya aynı biçimde dikilmesi" olmuştur.【 ^4】 Bu talebin kabul edilmesiyle birlikte, mimarlık tarihinde bir taşıma süreci başlamıştır. Binanın temel taşlarından çatı kiremitlerine, ahşap doğramalarından tuğlalarına kadar her parça numaralandırılarak Miljacka Nehri’nin bir kıyısından diğer kıyısına taşınmıştır. Avusturya-Macaristan idaresi, orijinal malzemelerle nehrin sol kıyısında evi inşa etmiştir. Bu olaydan sonra bina, halk arasında "İnat Evi" (İnat Kuça) olarak anılmıştır. Boşaltılan araziye ise 1896 yılında tamamlanan ve Mağrip mimarisinden izler taşıyan Vijećnica Kütüphanesi yapılmıştır.^【5】 

^{İnat Evi (TRT Avaz)}

Birinci Dünya Savaşı ile Bağlantısı

28 Haziran 1914 tarihinde, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahtı Arşidük Franz Ferdinand, suikasta uğramadan kısa bir süre önce resmî bir ziyaret ve kabul töreni için Vijećnica binasında bulunmuştur. Arşidük, binadan ayrıldıktan hemen sonra, binanın sadece birkaç yüz metre ilerisindeki Latin Köprüsü (Latinska ćuprija) üzerinde öldürülmüştür.^【6】 Bu esnasında İnat Kuça, olayların geçtiği ana aksın merkezinde, nehrin karşı kıyısında tüm sürece tanıklık eden bir gözlem yeri konumundadır.

Yapısal Özellikleri

İnat Kuça, 19. yüzyılın başlarına tarihlenen ve geleneksel Bosna sivil mimarisinin bir örneği olarak kabul edilen bir aile konutudur. Yapısal olarak, beyaz badanalı bir sıva ile kaplanmış dış cephesine eşlik eden koyu renkli ahşap süslemeler ve doğramalarla bilinmektedir. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu dönemindeki büyük ölçekli kentsel projeler sırasında, "taş taş, tuğla tuğla" sökülerek orijinal malzemeleriyle nehrin karşı kıyısına birebir taşınmıştır.^【7】 Böylelikle yapının özgün mimari dokusunu koruması sağlanmıştır. Günümüzde bir restoran olarak hizmet vermektedir ve iç mekânında folklorik bir dekorasyon mevcuttur. Bu dekorasyon; alçak tavanlı ve loş odaları süsleyen koyu renkli ahşap mobilyalar, el işçiliği dövme bakır gereçler ve canlı renkli yerel kilimlerle tamamlanarak ziyaretçilerine kültürel bir ortam sunmaktadır. Yapı, hemen karşısındaki Neo Mağrip tarzı Vijećnica binasıyla tam bir tezat oluşturarak yerel bir mimari ölçeği temsil etmektedir.

^{İnat Evi (Flickr)}

Binanın girişinde "Ben diğer taraftaydım ama inat uğruna buraya taşındım" ifadesini içeren bilgilendirme tabelaları bulunmaktadır.^【8】İçeride sergilenen bakır işleme takımlar, antika mutfak gereçleri ve döneme ait mobilyalar, Bosna'nın el sanatları mirasını ve toplumsal hafızasını canlı tutmaktadır.

Günümüzdeki Durumu

İnat Kuça, 1997 yılında geleneksel Bosna lezzetlerini sunan bir restorana dönüştürülmüştür. Yapı, tarihî iç mekân unsurları korunarak düzenlenmiş olup Miljacka Nehri ve karşı kıyıdaki eski belediye binası manzarasına sahiptir.