Nesnelerin interneti (Internet of Things - IoT), fiziksel nesnelerin birbirleriyle ve internet üzerinden diğer sistemlerle veri alışverişi yapabildiği bir teknoloji ve iletişim altyapısıdır. Bu sistem, cihazların çevresel verileri toplamasına, işlemesine ve uzaktan yönetilmesine olanak tanır. IoT kavramı ilk kez 1999 yılında İngiliz araştırmacı Kevin Ashton tarafından ortaya atılmıştır. Temel hedefi, günlük yaşamdaki nesnelerin dijital ağlara entegre edilerek daha verimli, etkileşimli ve otonom bir hale getirilmesidir.

Tanım ve Kapsam

Nesnelerin interneti, gömülü yazılım, sensör teknolojisi, internet protokolleri ve kablosuz haberleşme sistemlerinin birleşimiyle oluşur. Bu teknoloji sayesinde fiziksel dünyadaki cihazlar, gerçek zamanlı olarak veri toplar, işler, analiz eder ve insan müdahalesine gerek kalmadan otomatik kararlar alabilir. Bir IoT sistemi genellikle sensörler, işlemciler, ağ bağlantısı ve bulut sistemlerinden oluşur. IoT yalnızca teknolojik bir yenilik değil, aynı zamanda üretimden sağlığa, tarımdan ulaşıma, ev otomasyonundan şehir altyapılarına kadar uzanan geniş bir dönüşümün temel taşıdır.

^{Nesnelerin İnterneti (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur.)}

Tarihçe

IoT kavramı, ilk kez RFID (Radyo Frekansı ile Tanımlama) t

eknolojilerinin gelişimi ile birlikte gündeme gelmiştir. Kevin Ashton’ın 1999 yılında MIT Auto-ID Center’daki çalışmaları sırasında gündeme getirdiği bu kavram, fiziksel nesnelerin internet üzerinden dijital olarak izlenmesini ve kontrol edilmesini öngörmekteydi. Bu ilk vizyon, zamanla sensör teknolojilerinin, kablosuz ağların, mikrodenetleyicilerin ve bulut sistemlerinin ilerlemesiyle genişlemiş ve bugünkü formunu almıştır.

Bileşenler

IoT sistemleri genel olarak beş temel bileşenden oluşur:

Sensörler: Çevresel verileri algılayan fiziksel cihazlardır. Sıcaklık, nem, ışık, gaz, hareket gibi verileri ölçerek sisteme giriş sağlarlar.
Kontrol Birimleri: Mikrodenetleyiciler ya da mikroişlemciler aracılığıyla verileri işler, karar mekanizmalarını yönetir. Örnekler: Arduino, ESP32, Raspberry Pi.
Aktüatörler: Sistemin aldığı kararlara göre fiziksel bir hareket üretir (örneğin, bir motorun dönmesi veya bir lambanın yanması).
Bağlantı Birimi: Wi-Fi, Bluetooth, Zigbee, LoRa, Ethernet gibi iletişim protokolleri ile sistemin bileşenleri arasında veri iletimi sağlar.
Bulut Servisleri ve Arayüzler: Toplanan verilerin işlendiği ve kullanıcıya sunulduğu platformlardır. Veriler grafiklerle görselleştirilerek anlamlandırılır ve uzaktan kontrol yapılabilir.

Mimari

IoT sistemlerinin mimarisi genellikle üç katmanlı olarak sınıflandırılır:

Donanım Katmanı: Sensörler, kontrol birimi, bağlantı donanımları.
İletişim Katmanı: Veri iletim protokollerinin çalıştığı ağ düzeyi.
Uygulama Katmanı: Son kullanıcı arayüzü ve yazılımsal kontrol bölgesi.

İletişim Modelleri

IoT sistemlerinde farklı veri iletişim yapıları kullanılır:

İstemci-Sunucu (Client-Server): Kullanıcılar veri talep eder, sunucu yanıtlar.
Yayın-Abone (Publish-Subscribe): Cihazlar verileri bir aracı üzerinden ilgili kullanıcılara gönderir.
Push-Pull: Veri gönderimi ve alınması farklı zamanlarda gerçekleşir.
Özel Çift İletişim: Gerçek zamanlı, çift yönlü ve sürekli veri alışverişi sağlar.

Uygulama Alanları

IoT sistemleri, aşağıdaki gibi çok sayıda alanda kullanılmaktadır:

Akıllı Ev Sistemleri: Aydınlatma, ısıtma-soğutma, güvenlik gibi işlemler uzaktan kontrol edilebilir.
Akıllı Tarım: Toprak nemi, sıcaklık ve hava durumu sensörleriyle tarımsal verimlilik arttırılır.
Sağlık Hizmetleri: Kalp atışı izleyiciler, tansiyon ölçerler gibi cihazlar sürekli izleme sağlar.
Endüstriyel IoT (IIoT): Üretim makineleri arasındaki veri alışverişiyle bakım, kalite kontrol ve otomasyon yapılır.
Ulaşım ve Lojistik: Araç izleme, trafik kontrol, yakıt optimizasyonu sağlanır.
Eğitim ve Kamusal Alanlar: Akıllı tahtalar, bina otomasyonu, öğrenci takibi gibi alanlar da IoT kapsamındadır.

Örnek Cihazlar ve Uygulamalar

SmartThings (Samsung): Akıllı ev sistemlerinin merkez kontrol birimi.
iBeat Heart Watch: Sağlık verilerini anlık olarak izleyen saat.
HAPIfork: Yeme alışkanlıklarını izleyen akıllı çatal.
MiCoach Akıllı Top: Sporcular için vuruş kalitesini ölçer.
Dropcam: Güvenlik amaçlı kamera sistemleri.
Solar Curtain: Güneş enerjisiyle çalışan akıllı perde sistemleri.

Güvenlik

IoT sistemleri, yaygınlıkları nedeniyle siber saldırılar için açık hedefler haline gelmiştir. IoT cihazları, zayıf şifreleme, fabrika çıkışlı varsayılan parolalar, güncellenmeyen yazılımlar gibi nedenlerle tehlike oluşturabilir. Mirai Botnet (2016) olayı, milyonlarca IoT cihazının kötü niyetli yazılımla ele geçirilerek dev bir siber saldırı gerçekleştirmesi bakımından tarihe geçmiştir. IoT sistemlerinde şifreleme, kimlik doğrulama, güncelleme, erişim kısıtlama gibi güvenlik önlemleri alınmalıdır. Ayrıca cihazların ürettiği metadata (konum, cihaz modeli, kullanım zamanı gibi bilgiler) kişisel gizlilik açısından büyük risk taşımaktadır.

Nesnelerin interneti, dijitalleşen dünyada cihazlar arasında kesintisiz iletişim ve veri paylaşımı sağlayarak hem bireysel yaşamı hem de endüstriyel süreçleri dönüştürmektedir. Ancak bu teknolojinin sunduğu avantajların güvenli ve sürdürülebilir biçimde kullanılabilmesi için gerekli güvenlik önlemlerinin alınması ve etik ilkelerin gözetilmesi şarttır.

IoT (Nesnelerin İnterneti)