İstiklal Yolu, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Karadeniz Bölgesi'nden cepheye uzanan önemli bir ikmal hattıdır. İnebolu Limanı'ndan başlayarak Kastamonu, Ilgaz ve Çankırı üzerinden Ankara'ya kadar uzanan bu güzergâh, savaşın en kritik süreçlerinde cepheye gönderilen silah, mühimmat, yiyecek, ilaç ve diğer lojistik malzemelerin taşınmasında hayati bir rol oynamıştır. Bu yol yalnızca askeri bir ikmal hattı olmanın ötesinde, Anadolu halkının topyekûn bağımsızlık mücadelesinin simgesi haline gelmiş, vatan sevgisinin ve direnişin bir sembolü olmuştur.

^{İstiklal Yolu Drone Görüntüsü (Çankırı KTB)}

Tarihî Arka Plan

Mondros Mütarekesi’nin 30 Ekim 1918’de imzalanmasının ardından, Osmanlı Devleti fiilen sona ermiş ve Anadolu, özellikle batı ve güney bölgelerinden itibaren işgal altına girmiştir. Bu süreçte İstanbul, işgal kuvvetlerinin denetiminde olmasına rağmen, buradaki milliyetçi unsurlar gizli yollarla Anadolu’ya silah ve mühimmat sevkiyatı gerçekleştirmiştir. İstanbul’daki gizli teşkilatlar Mim Mim Grubu, Karakol Cemiyeti vb. silahları gizlice İnebolu’ya göndermekte, buradan da Kastamonu üzerinden Ankara’ya sevkiyat yapılmaktaydı. İnebolu Limanı’nın jeopolitik önemi, Karadeniz’in en kısa rotalarından biriyle İstanbul’a bağlanmasından kaynaklanmaktaydı. İngiliz donanmasının Karadeniz'deki gözetimi altında yapılan bu taşıma faaliyetleri büyük risk içeriyordu, ancak halkın seferberliği ve fedakârlığıyla bu hat işlerlik kazanmıştır. Buradan yola çıkan cephane, kağnılarla zorlu bir yolculuğa çıkarak cepheye ulaştırılmıştır.

Ayrıca bu süreçte bölgede yaşayan halk, özellikle kadınlar ve yaşlılar, bu hattın korunmasında ve lojistik faaliyetlerin sürdürülmesinde aktif rol üstlenmişlerdir. Bölgedeki Türk Ocakları, Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri ve sivil örgütlenmeler, bu yolla hem silah hem de insan gücü desteği sağlamıştır. Bu nedenle İstiklal Yolu, yalnızca bir lojistik hattı değil, Anadolu’daki halk direnişinin başlangıç noktalarından biri olarak değerlendirilmektedir.

İstiklal Yolu’nun Kullanıldığı Dönemler ve Amaçları

İstiklal Yolu, 1919’dan 1922’ye kadar geçen süreçte, Anadolu’daki Kuvâ-yi Milliye hareketinin desteklenmesinde ve düzenli ordunun kurulmasına kadarki süreçte ana ikmal hattı olarak kullanılmıştır.

• Askerî Amaç: Batı Cephesi’ndeki düzenli ordu birliklerinin silah ve mühimmat ihtiyacı bu yol üzerinden karşılanmıştır. Özellikle Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz öncesinde bu yolun hayati önemi daha da artmıştır.
• Lojistik Amaç: Savaş yalnızca silahla değil; yiyecek, kıyafet, ilaç ve barınma gibi unsurlarla da kazanılır. Bu noktada İstiklal Yolu, geniş bir lojistik destek hattı olarak görev görmüştür.
• Sığınma ve Geçiş Hattı: İstanbul’dan kaçmak zorunda kalan pek çok aydın, asker ve yurtsever vatandaş bu güzergâhı kullanarak Anadolu’ya geçmiş; Ankara’daki Milli Mücadele yönetimine katılmıştır.
• Toplumsal Seferberlik: Bu güzergâh boyunca, köy ve kasaba halkı cephane taşımış, kışın zorlu doğa koşullarında sırtlarında ya da kağnılarla gece yolculukları yaparak cepheye katkıda bulunmuştur. Kadınların ve çocukların bu yoldaki fedakârlıkları, toplumsal dayanışmanın zirve noktasıdır.

İstiklal Yolu'nun en önemli özelliklerinden biri, yalnızca askerlerin değil, sivil halkın da bu savaşta aktif olarak yer aldığı ve büyük fedakârlıklar gösterdiği bir yol olmasıdır.

Yolun Güzergâhı ve Yapısal Özellikleri

İstiklal Yolu, yaklaşık 340 km uzunluğundadır. Başlangıç noktası olan İnebolu’dan itibaren, Küre Dağları’ndan geçerek Seydiler, Kastamonu, Ilgaz, Çankırı ve Kalecik üzerinden Ankara’ya ulaşır. Yolun bazı kısımları, özellikle Ilgaz Dağları gibi yüksek rakımlı bölgeler, sert kış koşulları ve ulaşım zorluklarıyla mücadele edilerek aşılmıştır.

Bu yol üzerinde:

• İnebolu Türk Ocağı, silah sevkiyatının organize edildiği bir merkezdir.
• Şerife Bacı Anıtı, kadın kahramanlığının simgesi olarak Kastamonu’dadır.
• Ilgaz Dağları, lojistik taşımanın en çetin geçtiği yerlerden biridir.
• Çankırı’daki istasyonlar, mühimmatın cepheye ulaştırılması öncesi son duraklardan biridir.

Bu güzergâh sadece bir rota değil, tarih boyunca bir milletin yeniden dirilişinin tanığı olmuş bir kültür yoludur.

^{İstiklal Yolu'na Dair Bir Heykel (AA - Özgür Alantor)}

Şerife Bacı: İstiklal Yolu’nun Kahramanı ve Simgesi

Şerife Bacı, İstiklal Yolu’nun en bilinen simgesidir ve Kurtuluş Savaşı'ndaki kadın kahramanlıklarının en güçlü örneklerinden birini oluşturur. Kastamonu'dan cepheye cephane taşıyan Şerife Bacı, 1921 yılının Aralık ayında Ilgaz Dağları'nda, zorlu kış koşulları ve soğuk hava nedeniyle donarak şehit olmuştur. Kucağında çocuğuyla birlikte, cephane taşıyan kağnısını ilerletmeye çalışırken, kar ve donmuş topraklarda hayatta kalma mücadelesi vermiş, ancak bu fedakârlığına rağmen hayatta kalamamıştır. Şerife Bacı’nın bu kahramanca mücadelesi, Türk milletinin bağımsızlık ve özgürlük uğruna gösterdiği fedakârlığı ve direnişi simgelemiştir. Onun bu mücadelesi, sadece bir kadının değil, tüm halkın topyekûn bir direniş ruhuyla savaşa katkı sunduğunun en güçlü göstergesidir.

Bunun dışında, adları tarih kitaplarında yer almayan pek çok kahraman kadın, yaşlı ve çocuk da İstiklal Yolu boyunca büyük bir özveriyle cephane taşımış ve bu büyük mücadelenin bir parçası olmuştur. Kağnılarla günlerce süren zorlu yolculuklarda, bu kahramanlar, tek bir ödül beklemeden vatan borcunu ödemek için ellerinden geleni yapmışlardır. Çoğu, ödüller veya onurlar beklemeden, sadece milletinin bağımsızlık mücadelesine katkıda bulunmayı amaçlamıştır. Bu insanların kahramanlıkları, halkın birlik ve beraberlik içinde nasıl büyük bir direniş gösterdiğini, zorlukları aşmak için ne denli büyük bir azim ve inançla savaştıklarını gözler önüne serer.

İstiklal Yolu’nun Milli Mücadeledeki Rolü

İstiklal Yolu, milli mücadelenin sürdürülebilirliği açısından vazgeçilmez bir hat olmuştur. Sakarya ve Dumlupınar muharebelerinde kullanılan mühimmatın büyük kısmı bu yol üzerinden cepheye ulaştırılmıştır. Bu hattın kontrol altına alınamaması, düşman güçleri için büyük bir dezavantaj olmuş, Türk ordusu bu avantajla stratejik üstünlük elde etmiştir. İstiklal Yolu, aynı zamanda milletin birlik içinde hareket etmesini sağlayan bir iletişim ağı gibi işlemiştir. Köy köy, kasaba kasaba yayılan mücadele ruhu, bu yol sayesinde ortak bir bilinç hâline gelmiştir.

^{İstiklal Yolu (İYEKTVGD)}

Günümüzde İstiklal Yolu

2008 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Kastamonu Valiliği iş birliğinde İstiklal Yolu’nun tarihi değerinin korunması için çalışmalar başlatılmıştır. Yol, kültür rotası hâline getirilmiş, anıtlar, müzeler ve işaret levhalarıyla zenginleştirilmiştir. İstiklal Yolu Kültür Rotası adı altında her yıl yürüyüşler, sempozyumlar ve anma etkinlikleri yapılmaktadır. Halkın bu mirasa sahip çıkmasını sağlamakta ve tarih bilincini canlı tutmaktadır.

Yol boyunca birçok noktada, Şerife Bacı ve diğer kahramanların anılarına dikilen heykel ve anıtlar bulunmaktadır. Ayrıca, İnebolu Limanı ve Kastamonu şehir merkezinde yer alan müzelerde bu dönemle ilgili kapsamlı bilgiler sunulmaktadır.