Kaman, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi’nde, Kırşehir ilinin batısında yer alan yerleşim yeridir. 39°21’ kuzey enlemi ile 33°43’ doğu boylamı arasında konumlanan Kaman, deniz seviyesinden 1.080 metre yükseklikte kurulmuştur. Yüzölçümü 1.185 km² olan ilçe, Kırşehir şehir merkezine 53 km uzaklıktadır. İlçeye bağlı 10 kasaba, 41 köy ve 45 mahalle bulunmaktadır. Kaman’da karasal iklim tipi hâkimdir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve sert geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 10,2 °C, yıllık ortalama yağış miktarı ise 453 mm’dir. En fazla yağış aralık ayında, en az yağış ise ağustos ayında düşmektedir. TÜİK 2024 verilerine göre nüfusu 33.469' dur.

Tarihçe

Kaman, 1913 yılında bucak merkezi ve belediyelik statüsü kazanmış, 1 Eylül 1944’te Kırşehir’e bağlı bir ilçe hâline gelmiştir. Ancak 1954 yılında Kırşehir’in ilçe statüsüne düşürülmesiyle Ankara’ya bağlanmış, 1 Temmuz 1957’de Kırşehir yeniden il yapılınca Kaman da tekrar Kırşehir’e bağlanmıştır.

İlçenin adı üzerine farklı etimolojik açıklamalar bulunmaktadır. Bazı görüşler, adın Türklerin eski dini olan Şamanizm ile ilişkili olabileceğini ileri sürse de, dilbilimsel açıdan “Kam” kökünden türeyerek “Kaman” biçimini alması mümkün görülmemektedir. Diğer bir görüş ise adın, Geomagen (Kumanlar) kavminden geldiğini, bu kavmin kurduğu “Komana” adlı yerleşim adının zamanla “Kaman”a dönüştüğünü savunur.

Kaman, Selçuklu döneminden itibaren yerleşim görmüş ve Oğuz boylarının farklı kolları bu bölgeye yerleşerek birçok köy kurmuştur. Bölgedeki köy isimleri (Büğüz, Kargın, Çağırkan gibi) Oğuz boylarıyla doğrudan ilişkilidir. 1071 Malazgirt Savaşı sonrası Anadolu Selçuklu Devleti egemenliğine giren Kaman, Osmanlı döneminde de önemli bir yerleşim yeri olmuştur. Milli Mücadele yıllarında da aktif bir rol oynamış; 25 Aralık 1919’da Mustafa Kemal Atatürk ve Heyet-i Temsiliye üyeleri Kaman’a gelerek halktan destek istemiştir.

Coğrafya ve İklim

Kaman, 39°21' kuzey enlemi ile 33°43' doğu boylamı arasında, deniz seviyesinden 1080 metre yükseklikte yer alır. İlçenin yüzölçümü 1.185 km², Kırşehir’e uzaklığı ise 53 kilometredir. Kırşehir’in batısında yer alan ilçe, en yüksek noktası olan 1808 metre rakımlı Baran Dağı ile dikkat çeker. Kaman depresyonunun temelini Kırşehir Masifi oluşturur. Paleozoik yaşlı kayaçların yaygın olduğu bölgede yeşil şist, gnays, mermer ve kuvarsit gibi kayaçlar bulunur. Kılıçözü Deresi ve Hirfanlı Barajı bölgenin en önemli su kaynaklarıdır.

İlçede karasal iklim hüküm sürmektedir. Kışlar soğuk ve sert, yazlar sıcak ve kuraktır. Yıllık ortalama sıcaklık 10.2 °C, ortalama yağış miktarı ise 453 mm’dir. En fazla yağış aralık ayında, en az ise ağustos ayında görülür.

Doğal Yapı ve Bitki Örtüsü

Kaman, İç Anadolu’nun tipik bozkır karakteristiğini taşımaktadır. Antropojen step formasyonu yaygındır. Kavak, söğüt ve meyve ağaçlarının dışında özellikle Ömerkahya, Yazıyolu, Bayındır ve Hamit köylerindeki meşe korulukları dikkat çeker. Doğal örtüde geven, çobanyastığı, sığırkuyruğu, devedikeni ve kekik gibi bozkır bitkileri hâkimdir. Aşırı otlatma nedeniyle bazı türler yok olma noktasına gelmiştir. Ancak son yıllarda yapılan ağaçlandırma çalışmaları olumlu sonuçlar vermeye başlamıştır.

Su Kaynakları

Kaman’da tarım ve hayvancılığı destekleyen önemli su kaynakları bulunmaktadır. Hirfanlı Baraj Gölü dışında Karakaya, Gökeşme, Darıözü, Mendeşe, Sarıömerli, Çiftlikbala, Karabala ve Savcılı Büyükoba gibi göletler sulama amacıyla kullanılmaktadır.

Ekonomi

İlçede büyük sanayi kuruluşları bulunmamakla birlikte, ekonomi büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Tarım polikültür karakterlidir. Hububat, baklagil, endüstri bitkileri, yem bitkileri, sebze ve meyve çeşitleri yetiştirilmektedir. Toplam kültür arazisi 807.776 dekar olup, bunun 49.510 dekarlık kısmında sulu tarım yapılmaktadır. Toprak Mahsulleri Ofisi, 1957 yılından bu yana ilçede faaliyet göstermektedir. Tarımsal ürünler son yıllarda daha çok tüccar aracılığıyla pazarlanmaktadır.

Kültür ve Turizm

Kaman, İç Anadolu folklorunun tipik özelliklerini taşıyan zengin bir kültürel yapıya sahiptir. Davul, zurna ve tef eşliğinde oynanan Halay, Üç Ayak, Sektirme, Ağırlama ve Aşşar gibi oyunlar yaygındır. Geleneksel düğün törenleri, kız isteme, nişan, kına gecesi ve gelin alma gibi ritüelleriyle hâlen yaşatılmaktadır.

Mutfak kültürü ise İç Anadolu mutfağı ile benzerlik gösterir. Yufka, bazlama, omaç, mantı, topalak, besmeç, höşmerim, aside ve pelte gibi yemekler öne çıkar. Patlıcan, kabak, fasulye ve bulgur-pirinç bazlı pilavlar sofralarda sıkça yer bulur. Kaman, Hollanda’nın Zaanstad Belediyesi ile kardeş şehir olup, bu bağlamda kültürel iş birlikleri yürütmektedir.

Kaman Cevizi

Kaman, Türkiye ve dünya genelinde meşhur ince kabuklu, yüksek verimli ceviziyle tanınır. Ziraat Yüksek Mühendisi Lokman Avşar öncülüğünde yapılan seleksiyon çalışmaları sonucunda Kaman 1, Kaman 2, Kaman 3, Kaman 4 ve Kaman 5 adlarında beş farklı üstün ceviz türü elde edilmiştir. Bu çeşitlerin büyük kısmı cevizde aranan 16 temel özelliğin neredeyse tamamına sahiptir. Kaman cevizi, ağaç başına 50 kg, dekarda 500 kg verim oranıyla Türkiye ortalamasının 1,5 katına ulaşmaktadır. Ceviz üretimi aynı zamanda aşılı fidan üretimiyle desteklenmekte, yerel tarım ekonomisine önemli katkı sağlamaktadır.

^{Kaman Cevizi (Kaman Belediyesi)}

Kaman-Kalehöyük

Kaman’a 8 kilometre uzaklıktaki Çağırkan Kasabası’nda yer alan Kalehöyük’teki arkeolojik kazılar, 1986 yılından itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Japonya Ortadoğu Kültür Merkezi iş birliğiyle yürütülmektedir. Japon arkeolog Dr. Sachihiro Omura başkanlığında sürdürülen kazılarla höyükte Osmanlı’dan Eski Tunç Çağı’na kadar uzanan çok katmanlı bir yerleşim tarihi ortaya çıkarılmıştır. Höyükte şimdiye kadar tapınak, depo, şehir kapısı gibi önemli yapılar gün yüzüne çıkarılmış; Hitit ve Asur Koloni Dönemi’ne ait 2000’i aşkın müzelik eser bulunmuştur. Bu eserler Kaman Kalehöyük Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir. Bölge ayrıca Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü’ne de ev sahipliği yapmaktadır.

^{Kalehöyük (Kaman Belediyesi)}