Kırşehir, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan bir şehirdir. 6.570 km² yüzölçümüne sahip olup 2024 verilerine göre toplam nüfusu 244.546'dır. Kırşehir, tarih boyunca Hititler, Frigler, Romalılar, Bizanslılar ve Selçuklular gibi çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde önemli bir merkez olmuş, özellikle Ahilik Teşkilatı'nın kurucusu Ahi Evran sayesinde ticari ve sosyal yapısı şekillenmiştir.

^{Kırşehir - NTV}

Tarihçe

Tarih Öncesi ve Antik Çağ

Kırşehir ve çevresi, tarih öncesi dönemlerden itibaren yerleşim görmüştür. Yapılan arkeolojik kazılarda, bölgenin Neolitik çağa kadar uzanan bir geçmişi olduğu belirlenmiştir. Kırşehir'in tarihi, Hititler döneminde daha belirgin hale gelir.

Hititler döneminde bölge, önemli bir idari merkez olmasa da Anadolu'nun ticaret yolları üzerinde yer alması nedeniyle dikkat çekmektedir. Hitit İmparatorluğu'nun yıkılmasının ardından, Frigler bölgeye hakim olmuş ve tarım temelli bir medeniyet inşa etmiştir. Daha sonra Kırşehir, Lidyalılar ve Persler gibi çeşitli uygarlıkların kontrolü altına girmiştir.

Roma döneminde bölge, Kapadokya eyaletine bağlı olarak idare edilmiştir. Bizans döneminde ise Hristiyanlığın yayıldığı bir merkez haline gelmiş, ancak Arap akınları nedeniyle zaman zaman yıpranmıştır.

Selçuklu ve Beylikler Dönemi

1071 Malazgirt Zaferi'nden sonra Anadolu'ya yerleşen Türkler, Kırşehir bölgesini de fethetmiştir. Kırşehir, 12. ve 13. yüzyıllarda Anadolu Selçuklu Devleti'nin önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir.

Bu dönemde bölge, Ahilik Teşkilatı'nın kurucusu olan Ahi Evran'ın faaliyetlerine sahne olmuş ve Ahilik merkezi olarak önem kazanmıştır. Ahi Evran Külliyeleri ve Kırşehir'de bulunan çeşitli Selçuklu yapıları, bu dönemin mirasını günümüze taşımaktadır.

Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasıyla birlikte Kırşehir, Karamanoğulları ve Eretna Beyliği gibi Anadolu beyliklerinin hâkimiyetine girmiştir.

^{Ahi Evran Zaviyesi - AA}

Osmanlı Dönemi ve Kırşehir'in Yeri

Kırşehir, 15. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti'nin topraklarına katılmış ve sancak merkezi olmuştur. Osmanlı döneminde bölge, çoğunlukla çiftlik tarımı ve hayvancılıkla geçimini sürdürmüştür. 19. yüzyılda Osmanlı ölçeğinde nispeten sakin bir yerleşim olarak varlığını sürdürmüştür.

Milli Mücadele ve Cumhuriyet Dönemi

Kurtuluş Savaşı sırasında Kırşehir, Anadolu'nun iç kısımlarındaki direnişin önemli noktalarından biri olmuş, Atatürk'ün Ankara'ya geçişi sırasında durakladığı yerlerden biri olmuştur.

Mustafa Kemal Paşa'nın Kırşehir'e ziyaretleri, halkın Cumhuriyet'e olan desteğini arttırmış, Ahilik geleneği ile uyumlu bir şekilde yeni dönemin ekonomik ve sosyal politikalarına destek sağlamıştır.

Cumhuriyet döneminde Kırşehir, önce bağlı olduğu Ankara'dan ayrılarak bağımsız bir il haline getirilmiştir. Ancak 1954 yılında dönemin siyasi atmosferinde il statüsü kaldırılmış ve Nevşehir'e bağlanılmıştır. 1957 yılında tekrar il olmuş ve günümüze kadar bölge ekonomisi ve kültürel mirası ile öne çıkmaya devam etmiştir.

Coğrafya ve İklim

Kırşehir, İç Anadolu'nun karakteristik özelliklerini taşıyan geniş bir coğrafyaya sahiptir. Şehir, 900-1200 metre yükseklikteki dalgalı yaylalardan oluşan bir araziye yayılmıştır. Kızılırmak, ilin en önemli akarsularından biri olup, bölgedeki tarımsal faaliyetler için hayati öneme sahiptir. Şehirde Hirfanlı Barajı ve Seyfe Gölü gibi su kaynakları bulunur. Seyfe Gölü, kuş çeşitliliği açısından önemli bir sulak alan olup, göçmen kuşlar için konaklama noktasıdır.

Kırşehir'in bitki örtüsü genellikle bozkırdır ve ormanlık alanlar sınırlıdır. Dağlık bölgelerde meşe ve ardıç ağaçları bulunurken, step iklimine sahip alanlarda geniş otlaklar yer alır. Şehrin en yüksek noktalarından biri olan Baran Dağı, 1.635 metre yüksekliğindedir.

Kırşehir'de karasal iklim hâkimdir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve kar yağışlı geçer. Yaz aylarında sıcaklıklar 35°C'ye kadar çıkabilirken, kış aylarında sıcaklık -15°C'ye kadar düşebilir. İlkbahar ve sonbahar aylarında sıcaklık değişken olup, yağış miktarı daha fazladır. İlde yıllık ortalama yağış miktarı 400-450 mm civarındadır. Bu iklim yapısı, bölgenin tarım ve hayvancılık faaliyetlerini doğrudan etkilemektedir.

Nüfus ve Demografik Yapı

Kırşehir’in nüfusu 2024 yılı itibarıyla 244.546 olarak belirlenmiştir. Şehir nüfusunun büyük bir bölümü Kırşehir Merkez ilçesinde toplanmış olup kırsal kesimde nüfus yoğunluğu daha azdır. İlçeler arasında en fazla nüfusa sahip olan yerleşim yerleri Merkez, Kaman ve Mucur ilçeleridir.

İlde nüfus artış oranı, göç eğilimleri ve doğurganlık oranlarına bağlı olarak değişmektedir. 2000’li yıllardan itibaren Kırşehir, büyükşehirlere göç veren iller arasında yer almakta olup, özellikle genç nüfus Ankara, İstanbul ve Konya gibi büyük merkezlere yönelmektedir. Ancak, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi’nin gelişimi, sanayi yatırımlarının artması ve ulaşım olanaklarının iyileştirilmesi ile nüfusun dengelenmesi hedeflenmektedir.

Kırşehir’in nüfus yapısında kadın ve erkek nüfus oranları birbirine yakın olup, kadın nüfus oranı %50.3, erkek nüfus oranı ise %49.7’dir. Eğitim seviyesi açısından, Kırşehir Türkiye genelinde ortalama bir seviyeye sahiptir. Üniversitenin sağladığı eğitim olanakları, genç nüfusun akademik gelişimine katkı sağlamaktadır.

Ekonomi

Kırşehir'in ekonomisi tarım, hayvancılık ve sanayiye dayanmaktadır. Tarımda buğday, arpa, şeker pancarı ve ayçiçeği öne çıkan ürünlerdir. Hayvancılıkta büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yaygındır. Şehirde organize sanayi bölgesi bulunmakta olup ekonomik gelişime katkı sağlamaktadır.

Sanayi sektörü, il ekonomisine sınırlı katkı sağlamakla birlikte, bazı büyük işletmeler öne çıkmaktadır. 1970'lerden itibaren sanayileşme süreci hızlanmış, özellikle Petlas Lastik Sanayi A.Ş. ve Çemaş Döküm Sanayi A.Ş. gibi büyük işletmeler il ekonomisine katkıda bulunmuştur. 1997 yılında özelleştirilen Petlas, Türkiye’nin ilk ve tek askeri uçak lastiği üreten fabrikası olup 50’den fazla ülkeye ihracat yapmaktadır. Çemaş Döküm Sanayi A.Ş., çimento, otomotiv ve beyaz eşya sektörüne döküm parça üretimi yapmaktadır.

Şehirdeki sanayi kuruluşları genellikle gıda, metal işleme, plastik ve inşaat malzemeleri sektörlerinde yoğunlaşmıştır. Kırşehir Şeker Fabrikası, 2001 yılında üretime başlamış olup, ildeki en büyük tarıma dayalı sanayi kuruluşlarından biridir.

Ticaret

Kırşehir, tarih boyunca kervan yolları üzerinde ticaret merkezi olmuştur. Günümüzde ilin en büyük ticaret kalemleri arasında otomotiv yedek parçaları, çelik döküm ürünleri, tarım makineleri, akümülatör, un, hayvan yemi ve mermer yer almaktadır. Petlas’ın üretimi, ilin ticaret hacminin büyük bölümünü oluşturmaktadır. Kırşehir ticaretinin önemli bir kısmı il merkezinde yoğunlaşmakla birlikte, Kaman ve Mucur ilçeleri de ticaretin geliştiği alanlardandır.

Kültür ve Turizm

Kırşehir, Ahilik Teşkilatı'nın merkezi olması nedeniyle kültürel mirasa sahiptir. Şehirde Cacabey Medresesi, Ahi Evran Külliyesi, Kesikköprü Kervansarayı gibi tarihi eserler bulunmaktadır. Seyfe Gölü ve Hirfanlı Baraj Gölü, doğal güzellikleriyle dikkat çekmektedir.

^{Kırşehir’de Ahiliği temsil eden bir çalışma - AA}

Yöresel Mutfağı

Kırşehir mutfağı, Anadolu'nun geleneksel lezzetlerini barındırır. Öne çıkan yemekleri arasında şunlar bulunur:

• Kırşehir Köftesi (Besmeç)
• Tandırda Çömlek Paça
• Madımak
• Lepe (Sütlü Pilav)
• Ayva Dolması
• Keşkef
• Hamur Köftesi

Eğitim ve Üniversite

Kırşehir, Ahi Evran Üniversitesi ile eğitim alanında önemli bir merkezdir. Üniversite, çeşitli fakülteleriyle eğitim ve araştırma alanlarında faaliyetlerini sürdürmektedir.

Ulaşım

Kırşehir, Ankara-Kayseri karayolu üzerinde yer almakta olup kara yolu ile çevre illere kolay ulaşım sağlanabilmektedir. Demiryolu hattı bulunmamakla birlikte en yakın demiryolu istasyonu Kayseri'dedir. En yakın havalimanı Nevşehir Kapadokya Havalimanı'dır.

Yönetim

Vali

Kırşehir’de valilik görevini Murat Sefa Demiryürek yürütmektedir. Şehirde geçmişten günümüze görev yapmış valiler şunlardır:

• 1925-1927: İbrahim Hazım MAT
• 1927-1928: Sefa APAYDIN
• 1928-1934: Nazım Bey
• 1934-1939: A. Mithat SAYLAM
• 1939-1945: Bekir Sami BARAN
• 1945-1946: Mahmut Nedim AKER
• 1946: Ö. Cevat ÖYMEN
• 1946-1948: A. Refik NOYAN
• 1948-1949: R. Cavid KINAY
• 1949-1951: M. Edip YAVUZ
• 1951: Yahya ERYETKİN
• 1951-1952: Cemil KELEŞOĞLU
• 1952-1953: Fethi TANSUK
• 1953-1954: Süleyman ONUR
• 1957-1958: Turgut EĞİLMEZ
• 1958-1960: Ahmet TEKELİOĞLU
• 1960-1962: H. Nevzat BAYKAL
• 1964-1966: Sedat KİRTETEPE
• 1966-1968: Namık SEZGİN
• 1968-1970: Tekin ALP
• 1970-1971: Ertuğrul SÜER
• 1971-1975: Mustafa BEZİRGAN
• 1975-1978: M. Edip DÜNDAR
• 2022-2024: Hüdayar Mete BUHARA

Belediye

Kırşehir Belediyesi’nin yönetimi, 2019 yılı itibarıyla Selahattin Ekicioğlu tarafından yürütülmektedir. 

İlçeler

Kırşehir'in altı ilçesi bulunmaktadır:

1. Merkez
2. Akçakent
3. Akpınar
4. Boztepe
5. Çiçekdağı
6. Kaman
7. Mucur