Kamondo merdivenleri İstanbul’un Beyoğlu ilçesine bağlı Karaköy semtinde, Voyvoda Caddesi (bugünkü Bankalar Caddesi) ile Banker Sokağı birbirine bağlayan, Art Nouveau ve barok etkileri taşıyan bir kentsel dış mekân merdivenidir. Galata semtinde yer alan bu merdiven, sadece işlevsel bir düşey sirkülasyon aracı olmakla kalmayıp İstanbul’un tarihî ve mimari kimliğinin sembollerinden biri hâline gelmiştir.
Kamondo Merdivenleri (Beyoğlu App)
Tarihçe
Kamondo merdivenleri kesin yapılış tarihi bilinmemekle beraber 1870 ve 1880 yılları arasında Galata'daki önemli Musevi banker ailelerinden biri olan Kamondo ailesi tarafından inşa edilmiştir.
Ailenin önde gelen üyelerinden Abraham Salomon Kamondo, Beyoğlu'nda çeşitli yapıların inşasına vesile olmuş ve şehre kalıcı mimari izler bırakmış bir isimdir. Osmanlı Devleti'nde Batılılaşma eğiliminin yükseldiği bu dönemde Sefarad Yahudisi olan Kamondo ailesi, devletin finans ve ticaret politikaları üzerinde önemli bir etkiye sahip olmuştur.
Kamondo ailesi iş faaliyetlerini Osmanlı döneminde finans ve ticaretin merkezi sayılan Galata'daki Voyvoda Caddesi (bugünkü Bankalar Caddesi) üzerinde yürütmüştür. Merdivenler, ailenin iş yerlerinin bulunduğu cadde ile evlerinin bulunduğu sokağı birbirine bağlayarak aradaki dik yokuşu aşmayı kolaylaştırmak amacıyla inşa edilmiştir.
Mimari Özellikler
Kamondo merdivenleri, dönemin Batılılaşma anlayışına uygun bir şekilde barok ve Art Nouveau tarzlarının etkilerini taşımaktadır. Mekânın tasarımı hem simetri hem de ritim duygusunu içinde barındıran bir anlayışı yansıtır.
Merdivenler, kavisli bir şekilde düzenlenmiş iki koldan oluşur. Bu iki kol, aşağıda başlayıp ortada birleşen ve sonrasında yine iki kola ayrılan akıcı bir formdadır. Merdivenin planı, adeta bir “S” harfi gibi kıvrılarak yukarıya doğru uzanır. Bu form estetik olduğu kadar yaya güvenliğini de gözetmektedir.
Yapımında zamanın şehircilik ilkelerine uygun olarak yangına dayanıklı ve kalıcı nitelikte olan taş malzeme kullanılmıştır.
1964'te Kamondo Merdivenleri (Gülçin Demirkaya)
Kentsel ve Kültürel Önemi
Kamondo merdivenleri, sadece bir ulaşım vasıtası değil, aynı zamanda bir kent simgesidir. Galata’nın yokuşlu topografyası içinde hem işlevsel hem de simgesel bir bağ kurar. Merdiven, bulunduğu konum itibarıyla çevresindeki batı üsluplu sivil mimari örnekleriyle (banka ve han binaları gibi) görsel bir bütünlük sağlar ve "kent belleği" unsuru kazanır.
2017'de Kamondo Merdivenleri (Fotoğraf: Neriman Sena Külünk)
Kamondo merdivenleri, 19. yüzyılda Osmanlı kent dokusu içinde ortaya çıkan, fonksiyonelliği ve estetiği başarılı bir şekilde birleştiren kentsel tasarım örneklerinden biridir. Kamondo ailesinin hem kendi ulaşımlarını kolaylaştıran hem de hayırseverlik mirasını yansıtan bu yapı, bugün hâlâ turistlerin ve İstanbulluların uğrak noktasıdır. Merdiven, Galata’nın tarihî dokusuna katkı sağlayan ve bu dokunun korunarak yaşatılmasında sembolik bir rol üstlenen yapılar arasında yer almaktadır.
