Kapıkaya Harabesi, Isparta ili merkez ilçesine bağlı Güneyce ve Çukurca köyleri arasında, Güneyce Köyü’ne yaklaşık 5 km mesafede yer almaktadır. Antik kentin adı ve kesin kuruluş tarihi bilinmemektedir. Ancak, kalıntıların konumu ve mimari özellikleri dikkate alındığında, Helenistik Dönem’de kurulduğu anlaşılmaktadır.
Kapıkaya Harabesi (Türkiye Kültür Portalı)
Tarihsel Arka Plan
Kapıkaya Harabesi’nin, antik kaynaklarda ismi geçen ancak yeri kesin olarak tespit edilememiş olan Sandallion, Minassos veya Tityassos gibi kentlerden biri olabileceği düşünülmektedir. Bölgedeki mimari kalıntılar ve yapısal düzenlemeler, bu görüşü destekler niteliktedir.
Mimari Yapılanma ve Şehir Planlaması
Antik kent, eğimli bir arazi üzerine kurulmuştur. Güney kısmı surlarla çevrilidir; kuzey tarafında ise yüksek bir kayalık yükselmektedir. Kente girişte, iki yanındaki kayalara Sagalassos örneğinde olduğu gibi nişler oyularak ostotekler (kül kabı) yerleştirilmiştir. Bu, kent sakinlerinin ölü gömme gelenekleri hakkında bilgi verirken aynı zamanda mimari detaylar açısından dönemin uygulamalarını yansıtmaktadır.
Doğu ve batı yamaçlarında teraslar oluşturularak yapılar bu teraslar üzerine inşa edilmiştir. Güneydeki geniş düzlükte, beş sıra oturma basamağından oluşan at nalı biçimli bir toplantı alanı yer almaktadır. Bu toplantı alanının doğusunda ise işlevi tam olarak belirlenemeyen, ancak kentteki en büyük yapı olarak tanımlanan bir bina bulunmaktadır.
Dini ve Kamusal Yapılar
Kapıkaya Harabesi’nde, tapınak olabileceği düşünülen bir yapı ile haç planlı bir şapel bulunmaktadır. Bu yapılar, antik kentin hem Helenistik hem de erken Hristiyanlık dönemlerine ait izler taşıdığını göstermektedir. Kentin güneybatısında, antik basamaklarla ulaşılan doğal bir mağara yer almaktadır. Bu mağaranın kutsal alan olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. Söz konusu mağara, Anadolu'daki diğer kült merkezlerindeki benzer örneklerle karşılaştırıldığında, dini işlevi olan doğal oluşumların antik şehir yapılarındaki yerine dair önemli bir örnek teşkil eder.
Nekropol ve Heykelcilik
Kentte lahit mezarlar bulunmakta olup, bu mezarlardan bazılarının kapakları üzerinde mezar sahiplerinin tasvirleri işlenmiştir. Ayrıca, kentte tespit edilen heykeller Isparta Müzesi’ne nakledilmiştir. Lahit kapakları üzerindeki kabartmalar, bölgedeki figüratif sanat anlayışının dönemsel özelliklerini yansıtır.
Kapıkaya Harabesi, adı günümüze ulaşmayan veya kesinleştirilememiş küçük Pisidia kentlerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Mimari düzenlemeleri, dini yapıları, mezar tipolojileri ve heykel buluntuları ile Isparta bölgesindeki antik kentler içinde özgün bir yer tutmaktadır. Kalıntıların mevcut yapısı, bölgedeki Helenistik ve Roma dönemlerine ait kırsal yerleşim modellerinin anlaşılmasına katkı sağlamaktadır.
