Karapınar koyun yoğurdu adlı ürün, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti alarak 05.09.2025 tarihinde tescil edilmiştir. Konya ilinin Karapınar ilçesinde yetiştirilen koyunlardan elde edilen sütün mayalanmasıyla üretilen bir yoğurt çeşididir. Koyunların büyük çoğunluğu (%50’den fazlası) Merinos melezi ırkındandır. Diğer ırklar Merinos, Akkaraman, Akkaraman Melezi ve Anadolu Merinosu’dur. Ürün, coğrafi sınırda uzun bir geçmişe sahiptir ve Karapınar mutfağında önemli bir yere sahiptir. Üretimi coğrafi sınıra özgü nitelikler taşır.

Ürün Özellikleri

Karapınar koyun yoğurdunun yapımında kullanılan taze koyun sütünün bazı özellikleri şunlardır:

• Yağ oranı: % 6,00 – 8,00
• Asitlik: % 0,30 – 0,50
• Yoğunluk: 1,027 – 1,040 g/cm$^{3}$
• Yağsız kuru madde: % 10 – 12
• Protein: % 5,10 – 6,10

Karapınar koyun yoğurdunun bazı özellikleri ise şunlardır:

• Rutubet: % 75 – 80
• Titre edilebilir asitlik: % 0,8 – 1,48
• Yağ: % 7 – 13
• Karbonhidrat: % 5,20 – 6,25
• Protein: % 5,20 – 6,25

Üretim Metodu

Karapınar koyun yoğurdunun üretim metodu şu aşamaları içerir:

• Coğrafi alan sınırlarında otlayan koyunlardan sağılan sütler kullanılır.
• Sağılan sütler 40 litrelik krom süt bidonlarında biriktirilir, temiz bir tül ile süzüldükten sonra 1 saat dinlenmeye bırakılır.
• Süt, soğuk zincirin bozulmaması için frigo araçlarla +4 °C sıcaklıkta işleneceği mandıraya kadar taşınır.
• Büyük hacimli geniş ağızlı tava tipli alüminyum, bakır kazanlara alınarak 90-95 °C sıcaklıkta 15 dakika kadar ısıtılır.
• Kerpiç, odun vb. ateşinde ocağın üzerine bir sac yerleştirilir ve sacın üzerine kum veya kül konulup yayıldıktan sonra geniş ağızlı kazan yerleştirilir.
• Ateş alevlendirildikten sonra sütün sürekli olarak 2-3 saat boyunca kazanda karıştırılması ile koyulaşması sağlanır.
• Kaynayan süt, inkübasyon için 38-40 °C sıcaklığına kadar soğutulur.
• Soğutulan süte % 3 oranında, 2 gün öncesinden ayrılan taze, ekşi olmayan Karapınar koyun yoğurdu ile maya hazırlanır.
• 38-40 °C sıcaklığa kadar soğutulan sütten belirtilen miktarda alınan maya, homojen bir şekilde seyreltilir ve sütlere eklenerek karıştırılır.
• Mayalanan süt, gıda ile temasa uygun 1-2 veya 3-5 kg’lık plastik kaplara aktarılır.
• Kapların ağzına kapaklar ters çevrilerek konulur ve ısı kaybını engellemek için kalın örtülerle sarılıp oda sıcaklığında inkübasyona bırakılır.
• Gündüz hazırlanan fermantasyon karışımı 3-5 saat arası kadar bekletilir.
• Süre sonunda örtüler kaldırılıp 20-24 saat kadar 2-4 °C serin bekletme ortamında bekletilir.
• Kapların kapakları sıkıca kapatılarak 0-4 °C sıcaklıktaki dolaplara konulur.
• Yoğurt, 1 yıl boyunca bozulmadan tüketilebilmesi için inkübasyon sonunda yoğurdun üst kısmı streç filmle kaplanarak üzerine iri kristalli kaya tuzu veya eritilmiş hayvansal kuyruk yağı dökülerek hava ile teması engellenir ve 0-4 °C sıcaklıkta dolapta 6-12 ay süre ile muhafaza edilebilir.

Coğrafi Sınır

Karapınar koyun yoğurdunun coğrafi sınırı, Konya ili Karapınar ilçesidir. Ürünün tüm üretim aşamaları, belirtilen coğrafi sınırda gerçekleşir.

Denetim

Denetimler; Karapınar Ticaret Borsası’nın koordinatörlüğünde ve Karapınar İlçesi Süt Üreticileri Birliği, Karapınar İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Konya ili Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği, Karapınar Ticaret ve Sanayi Odası ve Karapınar Ticaret Borsası’ndan konuda uzman birer kişinin katılımıyla altı kişiden oluşan denetim mercii tarafından yürütülür. Denetimler düzenli olarak yılda bir defa, gerekli görülen hallerde ve şikâyet üzerine ise her zaman gerçekleştirilir.

Denetim mercii tarafından denetlenen hususlar:

• Kullanılan süt için tür tayini analizinin uygunluğu.
• Üretim metoduna uygunluk.
• Ambalajlama ve muhafaza koşullarının uygunluğu.
• Karapınar Koyun Yoğurdu ibaresi ile mahreç işareti ambleminin kullanımının uygunluğu.

Denetim mercii, denetimin gerçekleştirilmesi sırasında kamu kuruluşlarından veya özel kuruluşlardan veya bunlarda görevli uzman gerçek veya tüzel kişilerden faydalanabilir veya hizmet satın alabilir.