Kayseri Kapalı Çarşı, Türkiye'nin Kayseri ilinin Melikgazi ilçesine bağlı Cumhuriyet Mahallesi'nde yer alan, Osmanlı döneminde inşa edilmiş tarihi bir ticaret merkezidir. İstanbul'daki Kapalıçarşı'dan sonra Osmanlı döneminde yapılan en büyük kapalı çarşı olarak kabul edilmektedir. Tarih boyunca geçirdiği yangınlar, yıkımlar ve yeniden inşa süreçleriyle bugünkü formuna ulaşmış, şehrin ticari ve sosyal hayatında merkezi bir rol oynamıştır.
Tarihçe
Kuruluşu ve Erken Dönem Gelişimi (15.-17. Yüzyıl)
Çarşının oluşumu, Kayseri'nin Osmanlı hakimiyetine girdiği 15. yüzyılın ortalarına dayanmaktadır. Tarihi kale surlarının içinde, "İçerişar" olarak bilinen bölgede kurulmaya başlamıştır. Çarşı kompleksinin bilinen ilk çekirdeği, Sultan II. Bayezid döneminde Kayseri Valisi olan Mustafa Bey tarafından inşa ettirilen Bedesten ve çevresindeki dükkanlardır.
16.yüzyılda çarşı genişlemeye devam etmiştir. Kanuni Sultan Süleyman zamanında Kayseri'de kadılık yapan Kadı Burhaneddin, 1548 yılında çarşıya yeni dükkanlar ekletmiştir. Bu dönemde "Uzun Çarşı", "Neccarlar", "Kazzazlar", "Keçeciler" ve "Kuyumcular Çarşıları" gibi ihtisaslaşmış bölümler ortaya çıkmıştır. İlk dönemlerinde çarşının üzerinin kapalı olduğuna dair bir kayıt bulunmamakta, dükkanların arasının açık olduğu ve kışın kar temizliği için "karlıklar" bulunduğu bilinmektedir. 17. yüzyılda şehri ziyaret eden Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde de yapıdan bahsedilmesi, çarşının o dönemdeki önemini teyit etmektedir.
Büyük Yangınlar ve Yeniden İnşası (19. Yüzyıl)
Çarşı, tarihi boyunca büyük felaketler atlatmıştır. Özellikle 1849 ve 1870 yıllarında meydana gelen büyük yangınlar, yapıya ciddi zararlar vermiştir. 1870'teki yangında neredeyse tamamen harap olan çarşı, dönemin yöneticilerinden Maraşlı Osman Paşa'nın büyük gayretleriyle ve belediye tarafından yeniden inşa edilmiştir. Bu inşaat sırasında taş malzeme kullanılmış, 1804 dükkanlı olarak planlanmış ve üzeri tonozlarla kapatılarak bugünkü "kapalı çarşı" kimliğine kavuşmuştur.
Yapıdaki tek kitabe, 1844 yılında Hacı Efendi tarafından yaptırılan ve kendi adıyla anılan bölümde yer almaktadır. 1907 tarihli Ankara Salnamesi'nde çarşı, iki binden fazla dükkanı kapsayan "muhteşem kâgir çarşı" olarak nitelendirilmiştir.
20. Yüzyıl ve Günümüzdeki Hali
Çarşı, 20. yüzyılda da önemli bir değişim yaşamıştır. 1935 yılında dönemin Kayseri Valisi tarafından, yapının üzerini örten tonozların neredeyse tamamı yıktırılmıştır. Uzun yıllar üstü açık kalan çarşı, 1987–1991 yılları arasında gerçekleştirilen kapsamlı bir restorasyonla yeniden inşa edilerek bugünkü modern ve kapalı görünümüne kavuşmuştur.
Mimari Özellikleri
Kayseri Kapalı Çarşısı, birbirine paralel ve birbirini dik açıyla kesen sokaklardan oluşan ızgara planlı bir mimariye sahiptir. Sokakların üzeri beşik tonozlarla örtülüdür. Yapının tamamında ana malzeme olarak düzgün kesme taş kullanılmıştır. İçerisinde farklı zanaat ve ürün gruplarına göre isimlendirilmiş çok sayıda çarşıyı barındıran kompleks bir yapıdır.
Kayseri Kapalı Çarşı Mimarisi - (Kayseri Belediyesi)
Günümüzdeki Önemi ve İşlevi
Günümüzde Kayseri Kapalı Çarşısı, tarihi dokusunu koruyarak şehrin en canlı ticaret merkezlerinden biri olma özelliğini sürdürmektedir. İçerisindeki dükkanlarda yöreye özgü yiyecekler, baharatlar, pastırma, sucuk gibi gıda ürünlerinin yanı sıra el işi ürünler, halılar ve kuyumculuk gibi geleneksel zanaat ürünleri de satılmaktadır. Bir yandan da yerel halkın günlük alışveriş ihtiyaçlarını karşıladığı bir yer haline gelmiştir.
Kayseri Kapalı Çarşı'nın Günümüzdeki Hali - (Anadolu Ajansı)
