Kilis Kırk Semseği; Kilis mutfağına özgü, iç harçlı ve yağda kızartılarak hazırlanan geleneksel bir hamur işidir. Kıyma, pirinç ve soğanla hazırlanan iç harç, pekmezli hamur yufkalarının arasına yerleştirilip üçgen ya da kare şeklinde kesilerek Kilis zeytinyağında kızartılır. Cenaze sonrası yapılan hayrat yemekleri arasında özel bir yere sahip olan bu yiyecek, 2022 yılında mahreç işaretiyle tescillenmiştir.
Tanım ve Tarihçe
Kilis’te “tava semseği”, “semsek” ya da “kırk semseği” adlarıyla bilinen bu yemek, uzun yıllardır cenaze geleneklerinde hayrat yemeği olarak yer almaktadır. Özellikle ölen kişinin ardından 20. ve 40. günlerde yapılarak dağıtılan türüne “kırk semseği” denilmektedir. Halk arasında, kızartma sırasında çıkan kokunun ulaştığı yerlere kadar meleklerin gezdiğine ve bu alanlarda bulunanların sevap kazandığına inanılır. Kilis mutfağında köklü bir geçmişe sahip olan Kırk Semseği, aynı zamanda kentsel hafızada da dini ve kültürel bir işleve sahiptir.
Üretim Yöntemi
Kilis Kırk Semseği; un, yumurta, üzüm pekmezi, su, tuz ve az miktarda mayayla yoğrulan hamurun yufka hâline getirilmesiyle hazırlanır. İç harç ise pirinç, kıyma, soğan, tuz, karabiber ve Kilis zeytinyağı ile pişirilerek oluşturulur. Bu harç, açılan yufkanın üzerine 15 cm aralıklarla kümeler hâlinde konur ve ikinci bir yufka ile kapatılır. Ardından yufka, iç harçların ortada kalacağı biçimde 15x15 cm kareler ya da üçgenler şeklinde kesilir. Elde edilen parçalar, 180 °C sıcaklıktaki Kilis zeytinyağında kızartılır ve sıcak olarak servis edilir.
Bileşenler (yaklaşık 27-30 adet için)
- 500 g özel amaçlı buğday unu
- 1 adet yumurta
- 14 ml üzüm pekmezi
- 300 ml su
- 16 g tuz
- 80 g pirinç
- ½ kg yağsız kıyma
- 1 adet soğan
- 6 g karabiber
- 20 ml Kilis Zeytinyağı (harç için)
- Kilis Zeytinyağı (kızartmak için)
Hazırlık Aşamaları
- İç harç: Pirinç haşlanır. Soğan ve kıyma zeytinyağında kavrulur. Ardından baharatlar ve haşlanmış pirinç ilave edilerek karışım dinlenmeye bırakılır.
- Hamur: Yumurtalı, pekmezli karışım yoğrularak yumuşak hamur elde edilir. Dinlendirilen hamur bezeye ayrılır ve açılır.
- Şekillendirme ve Pişirme: İç harç yerleştirilip ikinci yufka kapatılır. Kare ya da üçgen şeklinde kesilerek Kilis Zeytinyağı'nda kızartılır.
Coğrafi İşaret ve Denetim
Kilis Kırk Semseği, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 08 Haziran 2022 tarihinde mahreç işareti olarak tescillenmiştir (Tescil No: 1146). Ürün, “Fırıncılık ve pastacılık mamulleri, hamur işleri, tatlılar” kategorisinde yer almaktadır. Tescil sahibi Kilis Belediyesidir ve ürünün üretimi, yalnızca Kilis ili sınırlarında gerçekleştirilebilir.
Denetim görevini Kilis Belediyesinin koordinasyonunda Kilis İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile Kilis Esnaf ve Sanatkârlar Odası yürütmektedir. Denetimler yılda en az bir defa ve gerektiğinde yapılır. Denetim ölçütleri arasında üretim bileşenlerinin özgünlüğü, üretim yöntemine uyum ve tescil ibarelerinin uygun kullanımı yer almaktadır.
