Ankara'nın Çankaya ilçesine bağlı Kavaklıdere semtinde yer alan Kuğulu Park, kentsel merkezdeki konumuyla dikkat çeken küçük ölçekli bir şehir parkıdır. Park, Tunalı Hilmi Caddesi üzerinde yer almakta olup çevresinde Atatürk Bulvarı ve Polonya Caddesi gibi ana arterlerle çevrilidir. İsmini içinde barındırdığı kuğulardan alan park, aynı zamanda Ankara’nın simgelerinden biri hâline gelmiştir.

^{Kuğulu Park (Türkiye Kültür Portalı)}

Tarihçe

Kuğulu Park’ın bulunduğu alan, ilk yıllarda park olarak düzenlenmemişti. Kavaklık bir vadi görünümündeki bu alan, içinden dere geçen doğal bir yapıya sahipti. Bu özellik, parkın yer aldığı semte adını veren Kavaklıdere Mahallesi’nin de oluşumunu etkilemiştir. Kavaklıdere’den artakalan gölet ve çevresi, 1958 yılında Ankara Belediyesi tarafından park haline getirilmiştir.

Parkın ilk dönemi kamuoyunda fazla ilgi görmemiştir. Ancak 1970’li yıllarda belediye başkanı Vedat Dalokay tarafından yapılan düzenlemelerle birlikte park yeniden şekillenmiş ve daha fazla ziyaretçi çeken bir rekreasyon alanına dönüşmüştür. Bu dönemde parkın karakteristiğini belirleyen en önemli unsur, Viyana Belediyesi tarafından hediye edilen beyaz kuğular olmuştur. Bu kuğular zamanla parkın simgesine dönüşmüş, park da adını bu canlılardan alarak "Kuğulu Park" şeklinde anılmaya başlanmıştır.

Beyaz kuğularla ilgili aktarılan bir anlatıya göre, üç kuğu daha sonra Seğmenler Parkı’na nakledilmiş, ancak oradan Kuğulu Park’a dönmek üzere uçarken yüksek yapılara çarparak ölmüştür. Zaman içerisinde doğal yapısı, kent içindeki konumu ve kuğuların oluşturduğu simgesel değer sayesinde Kuğulu Park, Ankara’nın en çok bilinen ve ziyaret edilen kamusal yeşil alanlarından biri hâline gelmiştir.

Doğal Özellikler ve Peyzaj

Kuğulu Park, yaklaşık 1,5 hektarlık bir alanı kaplayan küçük ölçekli bir şehir parkıdır. Parkın merkezinde yer alan gölet, kuğular, ördekler ve kazlar gibi çeşitli su kuşlarına yaşam alanı sunar. Parkta yaşayan kuğular arasında son yıllarda Çin Halk Cumhuriyeti’nin Pekin kentinden gönderilen kara kuğu türleri (Cygnus atratus) de bulunmaktadır.

Bitki örtüsü bakımından park, hem ağaç hem de çalı grupları açısından çeşitlilik göstermektedir. Parkta yoğunlukla görülen ağaç türleri arasında kavak, çınar, leylak, erguvan ve alıç yer alır. Bu ağaçlar, ziyaretçilere gölgelik alanlar sunarken, çalı grupları ve mevsimlik çiçeklerle birlikte peyzajda renk ve doku çeşitliliği sağlar.

Yaklaşık 24 farklı kuş türüne ev sahipliği yaptığı belirtilen parkta, canlı çeşitliliği hakkında bilgi veren bir pano da park girişinde yer almaktadır. Bu durum, parkın yalnızca estetik bir düzenlemeye değil, aynı zamanda doğa gözlemi ve çevresel farkındalık açısından da işlevsel olduğunu göstermektedir.

Parkın yürüyüş yolları, açık çim alanları, çocuk oyun bölümü ve küçük bir kafeteryası, peyzaj düzeninin sosyal kullanımlarla entegre şekilde kurgulandığını ortaya koyar. Bitki dokusu ile birlikte bu unsurlar, parkın yıl boyunca çeşitli ziyaretçi profillerine hitap etmesine olanak tanımaktadır.

^{Kuğulu Park (Türkiye Kültür Portalı)}

Koruma ve Modernizasyon Çalışmaları

Kuğulu Park, Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından tescillenmiş bir sit alanı statüsündedir. Bu tescil, parkın tarihî ve doğal özellikleri göz önünde bulundurularak yapılmıştır. Parkın bu statüsü, peyzaj yapısının ve ekolojik bütünlüğünün korunması yönünde çeşitli idari ve teknik müdahaleleri beraberinde getirmiştir.

Artan kentleşme baskısı ve yoğun ziyaretçi kullanımı nedeniyle parkta çeşitli dönemlerde bakım ve düzenleme çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, parkta yer alan altyapı unsurları, yaya yolları, bitkisel peyzaj elemanları ve canlı yaşamına ilişkin koşullar yeniden gözden geçirilmiş, özellikle kuşların yaşam alanlarını korumaya yönelik düzenlemeler yapılmıştır.

Parkın sınırında yer alan ve yine koruma kapsamına alınmış olan And Evi ve bahçesi de Anıtlar Kurulu tarafından korunmaktadır. Böylece Kuğulu Park ve çevresi, yalnızca doğal bir rekreasyon alanı değil, aynı zamanda Ankara’nın kent belleğinde yer edinmiş korunması gerekli kültürel bir çevre olarak değerlendirilmiştir.