Kuzey Makedonya ile Yunanistan arasındaki ilişkiler, özellikle isim sorunu ekseninde uzun yıllar süren siyasi gerilimlere sahne olmuştur. Yunanistan, Makedonya isminin kullanımı konusunda tarihsel ve kültürel gerekçelerle itiraz etmiş ve 1991’de bağımsızlığını ilan eden Makedonya Cumhuriyeti’nin uluslararası alanda bu adla tanınmasına karşı çıkmıştır. Bu anlaşmazlık, Yunanistan’ın Makedonya’nın uluslararası kuruluşlara katılımını engellemesi ve iki ülke arasında diplomatik krizler yaşanmasıyla sonuçlanmıştır.

^{İki Ülkenin Bayrağı}

İsim Sorununun Tarihî Arka Planı

Makedonya ismi, tarih boyunca Büyük İskender’in babası II. Philip tarafından kurulan antik Makedon Krallığı ile ilişkilendirilmiş ve Yunanistan’ın kuzeyindeki Makedonya bölgesinin önemli bir parçası olarak görülmüştür. Ancak, Osmanlı döneminde Makedonya adı, günümüzde Kuzey Makedonya, Yunanistan’ın kuzey bölgeleri ve Bulgaristan’ın güneyini kapsayan geniş bir coğrafi alanı tanımlamak için kullanılmıştır. Osmanlı, bu bölgeyi son döneminde Vilayet-i Selase (Üç Vilayet) olarak adlandırmıştır.

Balkan Savaşları (1912-1913) sonrasında Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’dan çekilmesiyle, Makedonya toprakları Yunanistan, Bulgaristan ve Sırbistan arasında paylaşılmış, bugünkü Kuzey Makedonya’nın büyük bölümü Sırbistan’a bırakılmıştır. 1944’te Yugoslavya lideri Josip Broz Tito, Makedonya bölgesini Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti adıyla Yugoslavya Federasyonu’nun bir parçası hâline getirmiş ve Makedon kimliğini öne çıkarmıştır.

Yunanistan, Tito’nun Makedonya’yı ayrı bir kimlik ve ulusal varlık olarak tanımlamasını, kendi toprakları üzerindeki Yunan Makedonya’sında bir ayrılıkçı hareket yaratma riski olarak görmüş ve Yugoslavya’daki Makedon kimliğini hiçbir zaman tanımamıştır. Tito’nun 1945’te Makedon dilini resmî hâle getirmesi ve Yunanistan içindeki Slavca konuşan grupları desteklemesi, Yunanistan için ulusal güvenlik kaygısı oluşturmuş ve iki ülke arasında gerilime neden olmuştur.

Bağımsızlık Sonrası Kriz (1991-1995)

Makedonya 8 Eylül 1991’de bağımsızlığını ilan ettiğinde, yeni kurulan devletin Makedonya Cumhuriyeti adıyla tanınması, Yunanistan tarafından şiddetle reddedilmiştir. Yunanistan, "Makedonya" adının yalnızca Yunanistan’ın kuzey bölgesine ait olduğunu savunarak, bu ismi kullanan bir devletin Yunan Makedonya’sı üzerinde toprak iddiasında bulunabileceğini öne sürmüştür.

Bu gerekçelerle Yunanistan, Makedonya Cumhuriyeti’nin Birleşmiş Milletler, NATO ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlara tam üyeliğini engellemiştir. 1993’te Makedonya, Birleşmiş Milletler’e ancak Eski Yugoslavya Makedonya Cumhuriyeti (FYROM - Former Yugoslav Republic of Macedonia) adıyla katılabilmiştir.

1994’te Yunanistan, Makedonya’nın ulusal sembollerinden biri olan "Vergina Güneşi"nin bayrakta kullanılması nedeniyle Üsküp’e ekonomik ambargo uygulamıştır. Bu ambargo, Makedonya ekonomisini olumsuz etkilemiş ve ülkenin dış ticaretinin büyük ölçüde aksamasına neden olmuştur.

Geçici Anlaşma ve Diplomatik Çözüm Arayışları (1995-2018)

13 Eylül 1995’te Birleşmiş Milletler arabuluculuğuyla Atina ve Üsküp arasında "Geçici Anlaşma" imzalanmıştır. Bu anlaşmayla:

• Makedonya bayrağındaki Vergina Güneşi sembolü değiştirilmiş,
• Yunanistan, Makedonya’nın uluslararası ekonomik ilişkilerini engellemeyeceğini taahhüt etmiş,
• Makedonya, Yunanistan’ın toprak bütünlüğüne ve iç işlerine karışmayacağını kabul etmiştir.

Ancak, isim konusundaki asıl çözüm sağlanmamış ve Yunanistan, Makedonya’nın NATO ve AB üyelik süreçlerine yönelik vetosunu sürdürmüştür. 2008’de Bükreş’te düzenlenen NATO Zirvesi’nde Yunanistan, Makedonya’nın NATO üyeliğini engellemiş, bu durum iki ülke arasındaki gerilimi artırmıştır.

Prespa Anlaşması (2018) ve İsim Değişikliği

Çözüm arayışları kapsamında Birleşmiş Milletler gözetiminde uzun süren müzakereler sonucunda, 17 Haziran 2018’de Yunanistan ve Makedonya arasında "Prespa Anlaşması" imzalanmıştır.

Bu anlaşmaya göre:

• Makedonya Cumhuriyeti, resmi adını "Kuzey Makedonya Cumhuriyeti" olarak değiştirmeyi kabul etmiştir.
• Yunanistan, bu ismi tanımış ve Kuzey Makedonya’nın NATO ve AB’ye katılım süreçlerini engellemeyeceğini taahhüt etmiştir.
• Anlaşma, 2019 yılında her iki ülkenin parlamentolarında onaylanarak yürürlüğe girmiştir.

^{Günümüzde Makedonya Olarak İsimlendirilen Bölgeler}

Bu gelişmenin ardından 27 Mart 2020’de Kuzey Makedonya, NATO’nun 30. üyesi olarak ittifaka katılmıştır. AB üyelik sürecinde ise, Yunanistan engelini aşan Kuzey Makedonya, daha sonra Bulgaristan ile tarih ve dil konularında sorunlar yaşamış ve müzakereler bu nedenle gecikmeye uğramıştır.

Günümüzde Yunanistan ile İlişkiler

Prespa Anlaşması ile ikili ilişkilerde yeni bir dönem başlamış ve diplomatik temaslar artmıştır. İki ülke arasında ekonomik işbirliği gelişmekte olup, Yunan şirketleri Kuzey Makedonya’da önemli yatırımlar yapmaktadır. Ayrıca, kültürel ve akademik alanlarda da ortak projeler yürütülmektedir.

Ancak, Yunanistan’da bazı milliyetçi gruplar anlaşmaya karşı çıkmaya devam etmekte ve iki ülke arasında zaman zaman gerilimler yaşanmaktadır. Yunanistan, Kuzey Makedonya’nın AB üyelik sürecini desteklerken, Bulgaristan’ın tarihî anlaşmazlıklar nedeniyle getirdiği engeller devam etmektedir.

Sonuç olarak, Yunanistan ile Kuzey Makedonya arasındaki isim sorunu, uzun yıllar süren diplomatik müzakereler ve uluslararası baskılar sonucunda çözüme kavuşturulmuş, ancak taraflar arasındaki siyasi ve toplumsal gerginliklerin tamamen sona ermediği görülmektedir.