Maraş samsası, Kahramanmaraş yöresine özgü, üzüm şırası, buğday nişastası ve buğday unundan oluşan karışımın odun ateşinde kaynatılıp ince bir tabaka halinde kurutulması, şeritler halinde kesilerek içerisine dövülmüş ceviz konulup üçgen şeklinde sarılması ve bir kap içerisinde uzun süre baskı altında bekletilmesiyle üretilen geleneksel bir şekerleme ürünüdür.
Ürün Profili ve Coğrafi İşaret Türü
Maraş samsası, şekerlemeler ürün grubunda yer almaktadır. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından "menşe adı" olarak tescil edilmiştir. Menşe adı, bir ürünün tüm üretim, işleme ve diğer hazırlık aşamalarının tanımlanmış coğrafi alan içerisinde gerçekleştiği ve ürünün karakteristik özelliklerinin bu coğrafi kökene borçlu olduğu durumlarda kullanılan bir coğrafi işaret türüdür. Bu tescil, Maraş samsasının kendine has niteliklerinin Kahramanmaraş yöresinin doğal kaynakları ve geleneksel üretim bilgisiyle doğrudan ilişkili olduğunu göstermektedir.
Maraş Samsası (AA)
Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri
Maraş samsası, her biri 1-1,5 cm kalınlığında, 28-35 g ağırlığında olan ve içerisinde 3-5 g dövülmüş ceviz içi bulunan bir üründür. Üretiminde kullanılan ve yörede "burun suyu" olarak adlandırılan üzüm şırası, %55-90 oranında CaCO3【1】 içeren bir toprakla durultulur. Üzüm şırası, buğday nişastası ve buğday ununun kaynatılmasıyla elde edilen karışıma "hapsa" adı verilir. Hapsa, bezlere serilerek kurutulur ve Maraş samsasının ana bileşeni olan "bastık" tabakaları elde edilir. Maraş samsası üretimi, özellikle bastık tabakalarının hazırlanması aşamasında ustalık gerektirmektedir.
Üretim Metodu
Maraş samsasının tüm üretim aşamaları belirtilen coğrafi sınır içerisinde gerçekleştirilir. Üretimde coğrafi sınırda yetişen üzüm ve ceviz kullanılır. Aşağıdaki miktarlar 100 kg üzüm baz alınarak verilmiştir:
- 100 kg üzüm
- 1-1,5 kg durultma toprağı
- 60 L üzüm şırası (burun suyu)
- 2 kg buğday nişastası (tamamı hamur için)
- 1 kg buğday unu
- Her bir Maraş samsası için 3-5 g dövülmüş ceviz içi
Bastık Hazırlanışı
- Eylül-Kasım aylarında hasat edilen üzümler çuvallara konulur, durultma toprağı ile karıştırılır ve suyu çıkarılır.
- Elde edilen üzüm şırası büyük kazanlarda kaynatılırken üzerinde biriken köpük alınır. Kaynama sonrası şıra dinlendirilerek "burun suyu" hazırlanır.
- Nişasta ve un, soğuk "burun suyu" ile karıştırılarak kazana eklenir. "Hapsa" adı verilen bu karışım, odun ateşinde muhallebi kıvamına gelinceye kadar pişirilir.
- Hazırlanan "hapsa", bezlerin üzerine 2-4 mm kalınlığında serilir. 24 saat sonra askılara alınarak 1-2 gün kurumaya bırakılır. Kuruyan bastık tabakaları bezlerden dikkatlice ayrılır.
Maraş Samsasının Hazırlanışı
- Bastık tabakaları şeritler halinde kesilir.
- Her bir şeridin ucuna dövülmüş ceviz içi konulur ve üçgen şeklinde katlanır.
- Hazırlanan samsalar, şekillerini almaları için bir kaba yerleştirilir.
- Maraş samsası, hava almayacak şekilde ambalajlanır. Serin, kuru ve güneş ışığından uzak bir yerde 1 yıl süreyle muhafaza edilebilir.
Coğrafi Köken ve Sınırlar
Maraş samsasının coğrafi sınırı Kahramanmaraş ili olarak belirlenmiştir. Bu, ürünün üretiminde kullanılan üzüm ve cevizin bu il sınırları içerisinden temin edilmesi ve tüm üretim süreçlerinin bu coğrafi alanda gerçekleştirilmesi zorunluluğunu ifade eder.
Tescil Süreci ve Detayları
Maraş Samsası'nın coğrafi işaret tescili için Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi tarafından başvuruda bulunulmuştur. Başvuru, C2021/000456 numara ile 3 Kasım 2021 tarihinde yapılmıştır. Değerlendirme sürecinin ardından ürün, 7 Şubat 2023 tarihinde 1335 tescil numarası ile "menşe adı" olarak resmi olarak tescillenmiştir. Tescil ettirenin adresi İsmet Paşa Mahallesi, Azerbaycan Bulvarı, 25 A Dulkadiroğlu, 46100 Kahramanmaraş olarak kayıtlıdır.
