Maraş Sumak Ekşi Külü, Kahramanmaraş yöresine özgü, sumak meyvelerinin geleneksel yöntemlerle işlenip öğütülmesi ve içerisine belirli oranda tuz eklenmesiyle üretilen, kendine has rengi ve lezzetiyle bilinen bir baharat çeşididir.

Ürün Profili ve Coğrafi İşaret Türü

Maraş Sumak Ekşi Külü, baharatlar ürün grubunda; özellikle yiyecekler için çeşni/lezzet vericiler, soslar ve tuz kategorisinde yer almaktadır. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından yapılan değerlendirme neticesinde "menşe adı" olarak tescil edilmiştir. Menşe adı, bir ürünün tüm üretim, işleme ve diğer hazırlık aşamalarının tanımlanmış coğrafi alan içerisinde gerçekleştiği ve ürünün karakteristik özelliklerinin bu coğrafi kökene borçlu olduğu durumlarda kullanılan bir coğrafi işaret türüdür. Bu tescil, Maraş Sumak Ekşi Külü'nün kendine has niteliklerinin Kahramanmaraş yöresinin doğal ve beşeri unsurlarıyla ayrılmaz bir bütün oluşturduğunu belgelemektedir.

^{Sumak Meyvesi (TRT Haber)}

Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Maraş Sumak Ekşi Külü, Kahramanmaraş ilinde sumak meyvelerinin dövülerek toz haline getirilmesi ve içerisine ağırlıkça en fazla %6 oranında sofra tuzu eklenmesiyle üretilen bir baharattır. Piyasaya toz, iri ve yaprak olmak üzere 3 formda sunulur. Bu formlar, sırasıyla 1,5 mm, 2,25 mm ve 2,75-3,00 mm çapındaki eleklerden geçirilerek sınıflandırılır.

Maraş Sumak Ekşi Külü'nün fiziksel ve kimyasal özellikleri:

Üretim Metodu

Maraş Sumak Ekşi Külü üretiminde tercihen coğrafi sınırda yetişen sumak bitkisi kullanılır. Üretim süreci şu adımlardan oluşur:

1. Hammadde Hazırlığı: Hasat edilen sumak bitkisi üzerindeki tozun alınması için 2-3 dakika süreyle yıkanır, sapları ayıklanır ve gölgede 3-4 gün süreyle kurutulur. Kurutulan sumak taneleri elenerek toz ve küçük saplarından ayrılır.
2. Öğütme (İlk Aşama): Sumak meyveleri taş değirmende veya öğütme makinesinde öğütülür.
3. Eleme ve Ayırma: Öğütülen sumak meyveleri, gıdaya uygun ahşap eleklerde elenerek tohum ve tohum kabukları (yaprak) olarak ayrılır.
4. Öğütme (İkinci Aşama): Ayrılan tohum kabukları (yapraklar) ve tohumlar değirmende tekrar öğütülür.
5. Sınıflandırma ve Karıştırma: Öğütülen sumak tohumları sırasıyla 1,5 mm, 2,25 mm ve 2,75 mm çapındaki eleklerden geçirilerek farklı boyutlarda sınıflandırılır ve sumak tohumu kabukları ile karıştırılır. Farklı formlar için karışım oranları şöyledir:
6. Yaprak Sumak: %80 sumak tohum kabuğu + %20 sumak tohumu
7. İri Sumak: %65 sumak tohum kabuğu + %35 sumak tohumu
8. Toz Sumak: %50 sumak tohum kabuğu + %50 sumak tohumu
9. Tuzlama ve Ambalajlama: Karışımlara en fazla %6 oranında sofra tuzu eklenerek karıştırılır. Hazırlanan Maraş Sumak Ekşi Külü, cam kavanozlara veya vakumlu kaplara doldurulur.
10. Muhafaza: Güneş ışığından uzak, serin ve kuru ortamda muhafaza edilir.

Coğrafi Köken ve Sınırlar

Maraş Sumak Ekşi Külü'nün coğrafi sınırı Kahramanmaraş ilinin tamamı olarak belirlenmiştir. Bu, baharatın üretiminde kullanılan sumak bitkisinin bu il sınırları içerisinden temin edilmesi ve tüm üretim süreçlerinin bu coğrafi alanda gerçekleştirilmesi zorunluluğunu ifade eder. Ürünün karakteristik özellikleri, bölgenin iklim koşulları, toprak yapısı ve geleneksel üretim bilgisiyle doğrudan ilişkilidir.

Tescil Süreci ve Detayları

Maraş Sumak Ekşi Külü'nün coğrafi işaret tescili için Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi tarafından resmi başvuru yapılmıştır. Başvuru, C2021/000462 kayıt numarası ile 3 Kasım 2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu'na iletilmiştir. Kurum tarafından yapılan değerlendirmeler sonucunda, ürün 12 Haziran 2024 tarihinde 1600 tescil numarası ile menşe adı olarak tescil edilmiştir. Tescil ettirenin resmi adresi İsmetpaşa Mahallesi, Azerbaycan Bulvarı No: 25 Dulkadiroğlu, 46100 Kahramanmaraş olarak kayıtlara geçmiştir.

Koruma ve Kullanım Esasları

Coğrafi işaret tescili, "Maraş Sumak Ekşi Külü" ibaresinin ve menşe adı ambleminin kullanımını belirli standartlara bağlamıştır. Bu işaretlerin, ürünün kendisi üzerinde veya ambalajında açıkça görülebilir şekilde yer alması esastır. Ürünün yapısı veya ambalajı buna uygun değilse, söz konusu işaretlerin işletme içerisinde tüketicilerin kolaylıkla görebileceği ve erişebileceği bir biçimde sergilenmesi gerekmektedir. Bu düzenlemeler, ürünün özgünlüğünü korumayı, taklitçiliğin önüne geçmeyi ve tüketiciye doğru bilgi sunmayı amaçlamaktadır.