Milas zeytini ve zeytinyağı, Türkiye'nin Muğla ilinin Milas ilçesi ve çevresinde yetiştirilen, bölgeye özgü zeytin çeşitlerinden elde edilen, hem ekonomik hem de kültürel değeri yüksek tarımsal ürünlerdir.
Zeytinciliğin Tarihçesi ve Bölgesel Özellikler
Milas ve çevresi, zeytin üretimi açısından Ege Bölgesi’nin önemli merkezlerinden biri olarak öne çıkar. Bölgede yetiştirilen zeytinlerin en karakteristik türü “Memecik” olarak bilinen yerel çeşittir. Bu tür, iklim koşullarına uyumlu yapısı ve yüksek yağ oranıyla dikkat çeker. Zeytinliklerin büyük bir kısmı yamaç arazilerde yer almakta olup geleneksel yöntemlerle bakım ve hasat yapılmaktadır. Yüzyıllardır süregelen bu üretim kültürü, Milas’ta hem kırsal yaşamın hem de yerel ekonominin temel bileşenlerinden biridir.
Doğal Salamura Milas Zeytini (Tarım ve Orman Bakanlığı )
Coğrafi İşaret Süreci
Milas zeytini ve zeytinyağı, 2017 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaret alarak tescillenmiş; ardından 2022 yılında Avrupa Birliği (AB) tarafından da coğrafi işaretle korunmaya başlanmıştır. Böylece Milas zeytinyağı, Türkiye'den AB tescili alan ilk zeytinyağı ürünü olmuştur.2 AB Komisyonu’nun resmî tescil duyurusunda, Milas zeytinyağının kendine özgü aromatik profili ve düşük asit oranı vurgulanmıştır. Coğrafi işaretin sağladığı koruma, ürünün kalitesini ve yerel üreticinin emeğini uluslararası düzeyde garanti altına almıştır.
Zeytinler Silkme Yöntemiyle Toplanıyor (AA)
Üretim Süreci ve Kalite Özellikleri
Milas zeytinyağının üretiminde erken hasat edilen Memecik türü zeytinler kullanılmaktadır. Zeytinler toplandıktan sonra kısa sürede soğuk sıkım yöntemiyle işlenir. Bu üretim biçimi, yağın doğal aromalarının ve fenolik bileşenlerinin korunmasını sağlar. Elde edilen zeytinyağı, düşük asit oranı ve meyvemsi tadıyla tanımlanır. Ayrıca Milas zeytinyağının rengi sarıdan yeşile doğru değişen tonlarda olup hafif acılık ve yakıcılık özellikleri taşır.
Ekonomik ve Sosyal Katkılar
Milas zeytin ve zeytinyağı üretimi, bölge halkı için temel geçim kaynaklarından biridir. Yerel üreticilerin çoğu küçük aile işletmeleri şeklinde faaliyet göstermekte ve geleneksel üretim yöntemlerini modern tekniklerle birleştirmektedir. Ürünün coğrafi işaret tescili alması, hem üretici gelirlerini artırmış hem de markalaşma sürecine katkı sağlamıştır. Zeytinyağının yerli ve uluslararası pazarlarda talep görmesi, Milas ekonomisi için stratejik bir avantaj oluşturmuştur.
Verimlilik Sorunları ve Tarımsal Politikalar
Zeytin üretiminde karşılaşılan başlıca sorunlar arasında verim düşüklüğü, iklim değişikliğinin etkileri ve tarım işçiliğinde yaşanan zorluklar yer almaktadır. Milas İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından yapılan araştırmalarda, bazı yıllarda verim düşüşlerinin gözlemlendiği ve bunun iklimsel değişikliklerle ilişkili olduğu belirtilmiştir. Bu nedenle bölgedeki üreticilere yönelik teknik destekler, eğitim programları ve sürdürülebilir tarım uygulamaları teşvik edilmektedir.
