Mor Behnam (Kırklar) Kilisesi, Türkiye’nin güneydoğusunda, Mardin ilinin Artuklu (şehir merkezi) ilçesinde yer almaktadır. Tarihî yapılarla bezeli Mardin kent merkezinin karakteristik taş mimarisi içerisinde öne çıkan yapılardan biridir. Ziyaretçilerine dinî ve kültürel bir zenginlik sunan kilise, yüzyıllardır Hristiyan Süryani toplumunun inanç, eğitim ve yönetim hayatında merkezi rol oynamıştır.
Mor Behnam (Kırklar) Kilisesi. (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı)
İsim ve Tarihi Köken
Kilise, adını erken dönem Hristiyan efsanelerinden Mor Behnam ve kız kardeşi Saro’dan alır. Her iki isim de Hristiyanlık tarihinde şehit düşen azizler arasında yer almaktadır. Yapı, bu kişilerin anısına 6. yüzyılın ortalarında inşa edilmiştir. Günümüzde ise halk arasında daha çok "Kırklar Kilisesi" olarak bilinmektedir. Bu adlandırma, Hristiyanlık inancındaki kırk şehide bir gönderme olarak kabul edilir.
Mimari Yapı ve Özellikler
Mor Behnam Kilisesi, klasik Süryani kilise mimarisi özelliklerini taşımaktadır. Yapı, doğu-batı doğrultusunda inşa edilmiş olup 12 masif sütun üzerine oturtulmuş kemerlerle taşınan etkileyici bir tavana sahiptir. Tavan ve duvarlar düzgün kesme taşlarla örülmüştür. Bu mimari teknik, Mardin taş işçiliğinin zarif örneklerini barındırır. Avluda bulunan mekânlar ve yapının genel planı, işlevsel ve simgesel anlamlar taşır.
İç Mekân (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı)
Dinî ve İdari Merkez Olarak Rolü
1293 yılında Mardin, Süryani Kadim Patriklik Merkezi hâline geldikten sonra, Mor Behnam Kilisesi hem ruhani hem de idari işlerin yürütüldüğü başlıca merkez olmuştur. Patrikler ve metropolitler başlangıçta kilisenin avlusunda yer alan, tavanları da kesme taşla örülmüş odalarda ikamet etmişlerdir. 1850 yılında bu odaların yerine yeni bir patriklik binası inşa edilmiştir. 1925 yılında ise bu yapı genişletilerek, yanına yine kesme taşlardan yapılmış gösterişli bir divanhane (toplantı salonu) eklenmiştir. Yapının bu şekilde genişletilmesi, hem idari hem de sosyal fonksiyonlarını artırmıştır.
Eğitim ve Okullaşma Süreci
Kilise bünyesinde 1799 yılında bir okul açılmıştır. Bu okul, 1825-1899 yılları arasında aktif olarak faaliyet göstermiştir. Süryani cemaati için önemli bir eğitim kurumu olan okulda, dinî ve dil eğitiminin yanı sıra temel bilimler de öğretilmiştir. Kilise, 1928 yılına kadar eğitim ve öğretim işlevini sürdürmüştür.
Mor Behnam (Kırklar) Kilisesi günümüzde ziyarete açık olup hem ibadet hem de kültürel miras alanı olarak hizmet vermektedir. Süryani cemaatinin önemli dinî törenlerine ev sahipliği yapmaktadır. Aynı zamanda yerli ve yabancı turistlerin yoğun ilgi gösterdiği bir kültür durağıdır.
Ziyaret Bilgileri
- Ziyaret Saatleri: 09.00–12.00 / 13.00–17.00
- Kapalı Gün: Pazartesi
- Adres: Artuklu (şehir merkezi), Mardin
