Mor İzozoel Kilisesi, Mardin ili Midyat ilçesine bağlı Altıntaş (Keferze) Mahallesi’nin kuzeyinde, köyün en yüksek noktasında konumlanan bir Süryani Ortodoks kilisesidir. Yapı, konumu ve mimari özellikleri bakımından Tur Abdin bölgesinde yer alan geç Antik ve Orta Çağ dönemi Hristiyan dini mimarisinin önemli örneklerinden biridir.

^{Mor İzozoel Kilisesi (Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü)}

Tarihçe

Mor İzozoel Kilisesi’nin inşa tarihi hakkında farklı rivayetler bulunmaktadır. Bir rivayete göre, yapı 6. yüzyıl başlarında Mor Gabriel Manastırı’nın mimarı olan Şufnayn’ın oğulları mimar Theodosius ve mimar Theodore tarafından yapılmıştır. Bu anlatı, kiliseyi bölgedeki erken dönem Hristiyan mimarisine bağlamaktadır.

Bununla birlikte, başka bir görüş kilisenin 8. yüzyılda, Tur Abdin bölgesinin dini ve kültürel yaşam açısından parlak bir döneminde inşa edilmiş olabileceğini ileri sürmektedir. Bu nedenle, yapının kesin inşa tarihi konusunda farklı değerlendirmeler bulunmaktadır ve literatürde 6.-8. yüzyıllar arasına tarihlendirildiği ifade edilmektedir.

Mimari Özellikler

Mor İzozoel Kilisesi, köyün en yüksek noktasında konumlanarak hem görsel hâkimiyet hem de sembolik bir önem kazanmıştır. Kilisenin en dikkat çekici öğesi, yüksekliği ve işçiliği ile öne çıkan çan kulesidir. Çan kulesi, Midyat yöresinde taş oymacılığının ulaştığı seviyeyi yansıtan örneklerden biri olarak tanımlanmaktadır.

Kilise, Tur Abdin’deki manastır ve köy kiliselerine özgü plan tiplerini yansıtmaktadır. Yapıda narteks (giriş bölümü), naos (ana ibadet mekânı) ve apsis (doğu yönünde yer alan kutsal mekân) bölümleri ayırt edilmektedir. İç mekânda litürjik işlevi öne çıkaran kduşkudşin (kutsalların kutsalı) ve mezbah (madıbho) bölümleri görülmektedir.

Süslemeler

Kilise, özellikle çan kulesinde görülen taş işçiliği ile öne çıkmaktadır. Kulede yer alan taş bezemeler, Midyat taş işçiliği geleneğinin gelişmiş örneklerini yansıtmaktadır. Ayrıca apsis bölümünde haç motifleri ve dini anlam taşıyan kabartmalar tespit edilmiştir.

Günümüzdeki Durumu

Mor İzozoel Kilisesi, Midyat ve çevresindeki (Tur Abdin) geç Antik ve Orta Çağ dönemi kilise ve manastırlarının 2021 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dâhil edilmesiyle birlikte koruma kapsamına alınmıştır. Yapı günümüzde ayakta olup Alan Yönetim Planı çerçevesinde koruma ve izleme çalışmaları yürütülmektedir.