Murata Tüfekleri, Japonya'nın 1880 yılında geliştirip ürettiği ilk yerli tüfekleridir. İmparator Meiji'nin tahta çıkışının 13. yılına ithafen ilk üretilen modele Murata Type 13 adı verilmiştir.

Bu tüfek, Japonya İmparatorluk Ordusu’nun Avrupa’dan ithal ettiği çeşitli silahları kullanmasından sonra, Japonya'nın kendi askeri silah endüstrisinin başlangıcı niteliğindedir. Murata Tüfeği'nin geliştirilmesi, Japonya'nın endüstriyel altyapısını kurmasını gerektiren uzun bir süreci içeriyordu.

^{Murata Tüfeği (Military Rifles of Japan)}

Murata Tüfeği’nin Gelişim Süreci

Murata tüfeği, Japonya'nın modernleşme ve sanayileşme sürecinin askeri boyutunda atılan en önemli adımlardan biridir. Meiji Restorasyonu sonrasında Japonya, Batı dünyasının teknolojik üstünlüğü karşısında hızla silah ithalatına yönelmiş; Fransız Chassepot tüfekleri, İngiliz Enfield'leri ve Amerikan Rolling Block sistemleri gibi çok sayıda modeli kullanıma almıştır. Ancak 1870’lerin sonlarına gelindiğinde, Japonya kendi yerli tüfeğini üretme arayışına girmiştir. Bu dönemde Avrupa'da incelemelerde bulunan ve aynı zamanda dönemin usta nişancılarından biri olan Tsuneyoshi Murata, Fransız Gras ve Hollanda Beaumont tüfeklerinin mekanizmalarından ilham alarak Japonya’nın ilk yerli tüfeğini tasarlamıştır. Bu silah, 1880 yılında ordu hizmetine giren ve Meiji 13 yılına atfen “Meiji 13 Murata” olarak adlandırılan tüfek olmuştur.

Murata’nın tasarımı, Batı’daki modern silah sistemlerinden doğrudan etkilenmiş, Japonya’daki sanayi altyapısının henüz yetersiz olması nedeniyle üretim sürecinde ABD’li Winchester firmasının makine ve mühimmat desteğine başvurulmuştur. İlk Murata tüfeklerinde namlular Belçika’dan ithal edilirken diğer parçalar Japonya’da üretilmiştir. Tüfeğin en dikkat çekici yanı, tek atımlık metal fişek kullanan bir sistemle çalışması ve Fransız Gras fişeğine benzer bir mühimmatla donatılmasıydı. Zamanla bu tüfek Meiji 18 modeliyle geliştirilmiş, ancak her iki model de özellikle 1894-1895 Çin-Japon Savaşı’nda Japon ordusunun ana silahları olmuştur. Murata tüfekleri, Japonya'nın dışa bağımlı askeri yapısından kendi üretimine geçişinin simgesi olarak ülkenin teknolojik ve endüstriyel dönüşümünde önemli bir yer tutmuştur.

^{Murata Tsuneyoshi (National Diet Library)}

Murata Tüfeği, 11 mm çapında, tek atış yapabilen ve bolt-action (kapak mekanizmalı) bir tüfek olarak üretildi. Ancak üretim sürecinde çeşitli iyileştirmeler ve tasarım değişiklikleri yapılarak 1885 yılında Tip 13'ten Tip 18'e, ardından da 1889 yılında Tip 22 modeline geçildi.

Murata Tüfeği'nin Gelişim Sürecinde Öne Çıkan Başlıca Modeller

• Murata Tip 13 (1880): 11x60mmR kartuş kullanan, tek atış yapabilen ilk model.
• Murata Tip 16 Karabina (1883): Tip 13 modelinin kısaltılmış bir varyasyonu.
• Tip 18 Tüfek (1885): İç mekanizma ve ergonomi açısından geliştirilmiş model.
• Tip 22 Tekrarlayan Tüfek (1889): Küçük çapta mermi kullanır, tüp magazinli ve sekiz mermi kapasiteli ilk Japon tekrarlayan tüfek.
• Tip 22 Karabina (1889): Beş mermi kapasiteli daha kısa model.

Murata Tüfeği’nin Savaş Alanındaki Kullanımı

Murata Tüfeği, Japonya İmparatorluk Ordusu’nun standart piyade silahı olarak çeşitli savaşlarda kullanılmıştır. Tüfek, Çin-Japon Savaşı ve Boksör İsyanı gibi önemli çatışmalarda etkin bir şekilde görev yapmıştır. Ancak, Çin-Japon Savaşı'ndan edinilen deneyimlerle birlikte, Tip 22 modelinin bile teknik açıdan birçok eksikliği olduğu anlaşılmıştır. Bunun sonucunda, Murata Tüfeği yerini 1898 yılında üretilen ve daha modern bir tasarım olan Arisaka Tip 30 tüfeğine bırakmıştır. Buna rağmen, üretim yetersizliği nedeniyle Murata Tüfekleri, 1904-1905 Rus-Japon Savaşı'nın ilerleyen aşamalarında cephede kullanılmaya devam edilmiştir.

Murata Tüfeği’nin Savaş Alanındaki Öne Çıkan Kullanım Alanları

• Donghak Köylü Devrimi (1864-1895)
• I. Çin-Japon Savaşı (1894-1895)
• Boksör İsyanı (1899-1901)
• Rus-Japon Savaşı (1904-1905)

^{I. Çin-Japon Savaşı'nda Murata Tüfeği Kullanan Japon Askerleri - 1894-1895 (Rekishijin)}

Savaş deneyimlerine rağmen Murata Tüfeği, daha dayanıklı ve gelişmiş çelik alaşımlarına sahip olmaması nedeniyle özellikle sürgü mekanizmasında sık bakım gerektiriyordu. Bu nedenle, Murata Tüfeği zaman zaman “fakir adamın Beaumont'u” olarak anılmıştır.

Murata Tüfeği’nin Sivil Kullanımı ve Diğer Ülkelerdeki Etkisi

Murata Tüfeği, 1918 yılı itibarıyla Japon ordusunda emekliye ayrılmış, ancak pek çok model sivil pazara satılarak av tüfeği olarak kullanılmıştır. Bazı modellerde süngü tırnakları ve yiv çıkarılarak değişiklikler yapılmış, bazıları ise orijinal halleriyle sivil kullanımda kalmıştır. Bugün bile bazı Murata Tüfekleri, özellikle av tüfeği olarak sivil pazarda hâlâ kullanılmaktadır.

Murata Tüfeği’nin Japonya dışındaki en bilinen kullanımı, Filipinler’deki bağımsızlık mücadelesinde olmuştur. Filipinli devrimciler, Japonya’dan Murata Tüfekleri tedarik etmek için girişimlerde bulunmuşlardır. Filipinli bağımsızlık liderleri, Andres Bonifacio ve Mariano Ponce, Japon ormancı Nakamura Yaroku aracılığıyla Murata Tüfeklerini Katipunan örgütü için temin etmeye çalışmışlardır. Ancak bu girişim, tüfeklerin taşındığı gemi Nunobiki Maru’nun Tayvan açıklarında bir tayfunda batmasıyla sonuçsuz kalmıştır.

Murata Tüfeği’nin Kullanıldığı Diğer Ülkeler

• Kore İmparatorluğu: 80 Pyŏlgigun birliği için 200 adet Murata Tip 13 tüfeği temin edilmiştir.
• Çin Cumhuriyeti: Pro-Japon Fengtian Ordusu tarafından kullanılmıştır.
• Mançukuo ve Mengjiang: İkinci sınıf birlikler ve yerel kolluk kuvvetleri tarafından kullanılmıştır.
• Rus Beyaz Hareketi: Japonya'nın, Rus İç Savaşı sırasında komünist karşıtı güçlere destek için sınırlı sayıda Murata Tüfeği temin ettiği düşünülmektedir.

Murata Tüfeği, Japonya'nın yerli silah endüstrisinin başlangıcı olarak, ülkenin askeri alanda bağımsızlaşmasında önemli bir adımdır. İlk olarak Meiji Dönemi'nin 13. yılında üretime geçen bu tüfek, Japonya'nın modernizasyon çabalarının bir sembolü olarak yerini almıştır. Savaş deneyimleri ışığında teknik zayıflıkları ortaya çıksa da Murata Tüfeği Japon ordusunun çeşitli savaşlardaki ana piyade silahı olmuştur.