14-15 Mayıs 2025 tarihlerinde Türkiye’nin Antalya kentinde düzenlenmiş olan, NATO üyesi 32 ülkenin dışişleri bakanlarının katılımıyla gerçekleştirilen gayriresmi nitelikli diplomatik toplantıdır.
NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı, 15 Mayıs 2025 - Anadolu Ajansı
Toplantının Niteliği ve Amacı
NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı, 14–15 Mayıs 2025 tarihlerinde Antalya'nın Belek Turizm Bölgesi'nde yer alan NEST Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilmiştir. Bu toplantı, NATO’nun resmî zirvelerinden biri niteliğini taşımamakla birlikte, Müttefik devletlerin dışişleri bakanlarının bir araya geldiği üst düzey diplomatik bir istişare forumu olmuştur. Türkiye'nin ev sahipliğinde gerçekleşen toplantı, 2025 yılı Haziran ayında Hollanda'nın Lahey kentinde yapılması planlanan NATO Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirvesi'nin hazırlık sürecine katkı sağlamayı hedeflemiştir.
Gayriresmi toplantının ana amacı, NATO üyesi devletler arasında ittifakın güncel güvenlik mimarisi ve stratejik yönelimi hakkında fikir alışverişinde bulunmak, müttefiklerin gündemindeki temel tehdit ve fırsatları değerlendirmek ve 2025 Lahey Zirvesi'nin gündemine dair temel çerçevenin oluşturulmasıdır.
Bu toplantı, NATO’nun kurumsal işleyişinde son dönemde sıklıkla başvurulan gayriresmi istişare toplantılarından biridir. Toplantının takvimi, Türkiye tarafından NATO Genel Sekreterliği ile koordineli biçimde belirlenmiştir. İttifaka yeni katılan üyelerin de ilk defa dışişleri bakanları düzeyinde katılım sağladığı gayriresmi toplantı, 2025 yılı itibarıyla 32 üyeli NATO’nun genişlemiş yapısı altında gerçekleşen ilk bakanlar düzeyindeki gayriresmi buluşma olmuşturi
Toplantının gündemi, NATO’nun temel caydırıcılık ve savunma misyonları çerçevesinde şekillenmiş; Avrupa-Atlantik güvenliği, transatlantik yük paylaşımı, savunma harcamalarının artırılması, NATO müttefikleri arasında savunma sanayi işbirliği ve Ukrayna’daki savaşın sona erdirilmesi gibi öncelikli konuların ele alınması hedeflenmiştir. Türkiye, ev sahibi ülke sıfatıyla, toplantının hem organizasyonel hem de stratejik önemine vurgu yapmış; Avrupa güvenliği ve NATO’nun savunma politikalarına dair müzakerelere öncülük edecek şekilde aktif bir pozisyon almıştır.
Diplomatik Program ve Organizasyon
Antalya’da düzenlenen NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı, iki günlük bir program dâhilinde yürütülmüştür. Program 14 Mayıs 2025 tarihinde dışişleri bakanlarının Antalya’ya intikaliyle başlamıştır. Aynı akşam, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan tarafından verilen karşılama yemeği ile toplantı resmen açılmıştır. Bu akşam yemeği, Antalya’nın Side Arkeolojik Alanı’nda düzenlenmiştir.
NATO Dışişleri Bakanları için Side'de düzenlenen karşılama yemeği, 15 Mayıs 2025 - Anadolu Ajansı
Toplantının resmî oturumları 15 Mayıs sabahı başlamıştır. Güne NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin basın mensuplarına yaptığı açıklamalarla başlanmıştır. Ardından dışişleri bakanlarının kongre merkezine varışıyla birlikte basın önünde kapı önü beyanatları (doorstep statements) verilmiştir. Açılış oturumu, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin konuşmalarıyla başlamıştır.
Oturumların merkezi, Belek Turizm Bölgesi’nde yer alan NEST Kongre Merkezi olmuştur. Kongre merkezi, yüksek güvenlik protokolleri ve medya altyapısıyla toplantı süresince yalnızca akredite heyetlere ve basın temsilcilerine açık tutulmuştur. Açılış konuşmalarının ardından dışişleri bakanlarının katılımıyla Kuzey Atlantik Konseyi (NAC) düzeyinde gayriresmi dışişleri bakanları oturumu düzenlenmiştir. Bu oturumda transatlantik güvenlik mimarisine ilişkin başlıklar kamuya açık şekilde tartışılmış; ardından kapalı oturumlarla detaylı müzakereler gerçekleştirilmiştir.
Toplantı boyunca dışişleri bakanları arasında çok sayıda ikili görüşme yapılmıştır. Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio başta olmak üzere Almanya, Fransa, Birleşik Krallık, Estonya ve Polonya dışişleri bakanlarıyla ayrı ayrı görüşmeler gerçekleştirmiştir. NATO Genel Sekreteri Rutte ise toplantının ikinci gününde basın toplantısı düzenleyerek ittifakın stratejik önceliklerine dair mesajlar vermiştir. Gün sonunda resmî fotoğraf çekimi ve Genel Sekreter’in kapanış basın toplantısı ile toplantı programı tamamlanmıştır.
NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı, 15 Mayıs 2025 - Anadolu Ajansı
Gündem Maddeleri ve Tartışılan Konular
Toplantıda öne çıkan başlıklardan biri, NATO üyesi ülkelerin gayrisafi yurt içi hasılalarının yüzde 2’sini savunma harcamalarına ayırma hedefidir. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, mevcut harcama seviyesinin yetersiz olduğunu ifade etmiş; askeri kabiliyetlerin geliştirilmesi için altyapı yatırımları ve direnci artıracak daha geniş çaplı harcamaların yapılmasının zorunluluğuna dikkat çekmiştir. Üye devletlerin çoğunun bu hedefi yakaladığı; bazılarının ise yüzde 3’ü aşan savunma bütçeleri açıkladığı bildirilmiştir.
Avrupa güvenlik mimarisinde NATO’nun belirleyici rolü, toplantıda geniş şekilde değerlendirilmiştir. Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ittifakın 76 yıldır Avrupa-Atlantik güvenliğinin omurgasını oluşturduğunu, bu nedenle NATO'nun daha etkin ve caydırıcı bir yapıya kavuşturulması gerektiğini vurgulamıştır. Türkiye'nin, Avrupa Birliği üyesi olmamasına rağmen savunma alanındaki gayretlere dahil edilmesinin gerekli olduğunu dile getirmiştir.
Toplantının diğer önemli gündem maddesi, Ukrayna’daki savaşın sona erdirilmesi ve kalıcı barışa ulaşılması için diplomatik çabaların artırılması olmuştur. NATO üyesi ülkeler, adil ve sürdürülebilir bir barışın sağlanması için çabaların kararlılıkla sürdürülmesi gerektiği konusunda mutabık kalmıştır. Bu bağlamda İstanbul’da başlatılan Rusya-Ukrayna müzakereleri de toplantı gündeminin önemli bir parçası hâline gelmiştir.
Terörizmle mücadele, toplantının diğer stratejik gündem başlıklarından biri olmuştur. Türkiye, ittifakın terörizmle mücadele kapsamında daha samimi ve kapsayıcı bir dayanışma sergilemesi gerektiğini bildirmiştir. Ayrıca, savunma sanayi alanında NATO üyeleri arasında yaşanan ticari kısıtlamaların kaldırılmasına yönelik çağrılar da gündeme gelmiştir.
Bakanlar, bu başlıklar üzerinden Lahey Zirvesi için somut politika önerilerini geliştirmiştir. NATO Genel Sekreteri Rutte, toplantının ardından yaptığı açıklamalarda, müttefiklerin kolektif savunma yükünü daha dengeli biçimde paylaşmasının, savunma üretiminin artırılmasının ve ittifakın caydırıcılığının stratejik biçimde yapılandırılmasının hedeflendiğini ifade etmiştir.
NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı, 15 Mayıs 2025 - Anadolu Ajansı
İstanbul Barış Müzakereleri Bağlantısı
Antalya’daki NATO Dışişleri Bakanları Gayriresmi Toplantısı, Rusya ile Ukrayna arasında süregelen savaşın diplomatik yollarla sona erdirilmesi amacıyla yürütülen girişimlerin değerlendirildiği bir platform olmuştur. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ve çok sayıda dışişleri bakanı, Ukrayna’nın acil ateşkes ve müzakerelere hazır olduğunu açıkça ifade ettiğini; bundan sonraki adımların Rusya tarafından atılması gerektiğini belirtmiştir. NATO üyesi ülkeler, barış görüşmelerine olan desteklerini dile getirerek müzakerelerin Türkiye’nin ev sahipliğinde yürütülmesinden memnuniyet duyduklarını aktarmıştır.
Toplantıda, Türkiye’nin arabuluculuk kapasitesi ve barış sürecindeki rolü öne çıkmıştır. NATO Genel Sekreteri Rutte, Türkiye’nin hem Rusya hem Ukrayna ile sağlıklı ilişkiler yürütmesinin, İstanbul’da yapılacak görüşmelere uygun bir zemin oluşturduğunu belirtmiştir. Türkiye’nin taraflara güven veren bir ortam sağladığı vurgulanmıştır.
Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Antalya’daki oturumlarda ve ardından gerçekleştirdiği basın açıklamalarında, Ukrayna’daki savaşın sona ermesi için müzakere sürecinin yeniden yapılandırıldığını, tarafların pozisyonlarının yaklaştırılması için diplomatik temasların sürdüğünü ifade etmiştir. Fidan, her iki tarafın da prensipte ateşkese açık olduğunu ancak bu konuda farklı modaliteler üzerinde durduklarını kaydetmiştir. Ukrayna tarafı koşulsuz ve derhal bir ateşkesten yana tutum sergilerken, Rusya tarafının bazı koşulları gündeme getirdiği aktarılmıştır.
Toplantı süresince ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, ABD Başkanı Donald Trump’ın sürece bizzat müdahil olduğunu ve taraflar arasında doğrudan etkileşim sağlanmadan somut ilerleme kaydedilemeyeceğini değerlendirdiğini açıklamıştır. Rubio, ABD heyetinin İstanbul’daki müzakerelere Ukrayna’nın üst düzey heyetiyle birlikte katılacağını bildirmiştir.
Avrupa ülkeleri de müzakere sürecine ilişkin çeşitli değerlendirmelerde bulunmuştur. Polonya ve Çekya, Putin’in barış görüşmelerine katılmamasını eleştirirken; Hollanda ve İtalya, Ukrayna tarafının müzakere iradesine vurgu yapmıştır. Letonya, Rusya’dan barışa dair bir işaret görülmediğini belirtmiştir.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, Rusya’nın süreci geciktirmek için alt düzey bir heyet gönderdiğini savunmuş ve müzakerelerin başarısız olması durumunda Rusya’ya yönelik daha kapsamlı yaptırımların devreye alınacağını bildirmiştir. Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius ise savaşın sona ermesinin doğrudan Putin’in iradesine bağlı olduğunu, İstanbul’a giderek müzakere masasına oturabileceğini ifade etmiştir.
