NGC 281, astronomide sıklıkla “Pacman Bulutsusu” olarak anılan, Cassiopeia takımyıldızı yönünde yer alan ve H II bölgesi sınıfında değerlendirilen bir emisyon bulutsusudur. Görsel benzerliği nedeniyle "Pacman" takma adını alan bu bulutsu, astronomik sınıflandırmalarda hem yıldız oluşum bölgesi hem de genç yıldızlar içeren bir OB birliği olarak dikkate alınır. İlk olarak 1883 yılında Amerikalı astronom Edward Emerson Barnard tarafından keşfedilmiştir.

^{Pacman Bulutsusu. (NASA)}

Fiziksel ve Gözlemsel Özellikleri

Konumu ve Uzaklığı

NGC 281, Cassiopeia takımyıldızında yer alır ve Dünya’dan yaklaşık olarak 9.200 ışık yılı (yaklaşık 2.800 parsek) uzaklıktadır. Ancak farklı kaynaklarda bu uzaklık 6.500 ila 9.500 ışık yılı arasında değişmektedir. Bulutsunun Samanyolu Galaksisi'nin Perseus kolu üzerinde konumlandığı bilinmektedir.

Gök koordinatları:

• Rektasensiyon: 00h 52m 59s
• Deklinasyon: +56° 37′ 19″

Açısal Boyutu ve Gerçek Boyutu

NGC 281'in gökyüzündeki açısal boyutu bazı kaynaklarda yaklaşık 18 yaydakika olarak belirtilmiştir; bu da yaklaşık 48 ışık yılı genişliğe denk gelir. Bununla birlikte literatürde bu değeri 30–35 yaydakika civarında veren kaynaklar da bulunmaktadır. Bulutsunun içinde çok sayıda yıldız doğum bölgesi ve yoğun gaz yapıları gözlemlenmektedir.

Yapısal Özellikler ve Bileşenleri

H II Bölgesi

NGC 281 bir H II bölgesi olarak sınıflandırılır; bu da içerisinde genç ve sıcak yıldızların yaydığı morötesi ışınımla iyonize olmuş hidrojen gazı barındırdığı anlamına gelir. Bu iyonlaşmış gazlar, karakteristik kırmızı emisyonuyla gökbilimsel gözlemlerde seçilir.

Bok Kürecikleri

Bulutsunun içerisinde birkaç adet Bok küreciği (Bok globules) bulunur. Bu karanlık, yoğun gaz ve toz yapıları, yeni yıldızların oluştuğu bölgeler olarak kabul edilir. Bu tür yapıların varlığı, NGC 281’i yıldız oluşumu üzerine yapılan çalışmalarda önemli hale getirmiştir.

IC 1590 Açık Kümesi

NGC 281 içinde yer alan IC 1590 adlı açık yıldız kümesi, bulutsuyu şekillendiren ve iyonize eden yıldızlardan oluşur. Küme, özellikle O tipi yıldızlar barındırır; bu yıldızlar, güçlü morötesi ışımaları sayesinde çevrelerindeki hidrojen gazını iyonize ederek emisyon bulutsusunun parlaklığını sağlar.

Spektral Özellikler ve Yayılım

NGC 281, spektrumda H-alfa (656.3 nm) çizgilerinde emisyon gösteren tipik bir H II bölgesidir. Bu çizgi, iyonize hidrojen atomlarının karakteristik ışıması olup, bulutsunun yapısal sınırlarını belirlemede kullanılır. [O III] ve [S II] gibi çizgilerin gözlemlenebilirliğine ilişkin ifadeler bazı çalışmalarda geçmekte olup, genel literatürde sınırlı düzeyde yer bulmaktadır.

Teknik Özellikler

• Uzaklık: ~6.500 – 9.500 ışık yılı
• Açısal Boyut: ~18–35 yaydakika
• Gerçek Çap: ~48–70 ışık yılı
• Spektral Özellik: H II bölgesi, Hα emisyonu
• İçerdiği Küme: IC 1590 (açık küme, O-B tayf tipi yıldızlar)
• İlk Gözlem: 1883, Edward E. Barnard

Gözlemsel Durum ve İnceleme Teknikleri

NGC 281, amatör astronomlar tarafından da gözlemlenebilen parlak bir nesnedir. H-alfa filtreleri kullanılarak yapılan dar bant görüntüleme çalışmaları, bulutsunun gaz yapısını detaylı biçimde ortaya çıkarır. Ayrıca optik ve kızılötesi teleskoplarla yapılan gözlemler, yıldız oluşum bölgeleri hakkında daha fazla bilgi sağlamaktadır. Spitzer Uzay Teleskobu, NGC 281’in iç yapılarının termal kızılötesi bantlarda incelenmesine katkı sunmuştur.