Posof Elması, yörede bilinen diğer adıyla Badele Elması, Ardahan ilinin Posof ilçesine özgü, içi ve dışı kırmızı renge sahip yerel bir elma çeşididir. "Badele" ismi, bu elmanın ilk yetiştiği ve günümüzde Türkgözü olarak adlandırılan köyün eski adından gelmektedir. Elma, özellikle Posof’un savahil (ırmak boyu) köylerinde, mikroklima etkisinin yoğun hissedildiği bölgelerde yetişmektedir.

Ayırt Edici Özellikler

Bu elma çeşidinin en belirgin özelliği, hem kabuk hem de meyve etinde yüksek miktarda antosiyanin içermesidir. Yapılan analizlerde meyve kabuğunda 49,1 mg/100 g, meyve etinde ise 35,9 mg/100 g antosiyanin tespit edilmiştir. Oysa antosiyanin maddesi genellikle yalnızca elmanın kabuk kısmında bulunur. Bu özellik, Posof Elması’nı hem bilimsel hem de yerel ölçekte özgün kılmaktadır. Ayrıca kabukta 578,7 mg/100 g, meyve etinde ise 112,2 mg/100 g düzeyinde fenolik madde içermesi, elmanın yüksek antioksidan kapasitesini göstermektedir.

Antosiyanin maddesinin, antioksidan etkilerinin yanı sıra, insülin üretimini destekleyerek kan şekerinin düşmesine yardımcı olduğu bilinmektedir. Bu yönüyle elmanın, yöre halkı arasında şeker hastalığına iyi geldiği yönünde bir inanışa kaynaklık ettiği görülmektedir.

^{Posof Elması (Anadolu Ajansı)}

Morfolojik Özellikler

Posof Elması / Badele Elması, 58,34 – 172,62 gram ağırlığa, 4,5 – 7 cm yüksekliğe ve 5 – 8,5 cm çap aralığına sahiptir. Diğer elma çeşitlerine kıyasla daha basık bir görünüme sahiptir. Çiçek çukuru yüzeyle neredeyse aynı hizadadır ve belirgin değildir. Tam olgunlukta meyve kabuğu koyu kırmızı (şarap kırmızısı), meyve eti ise tamamen kırmızıdır ve tatlı bir lezzet profiline sahiptir. Daha az olgunlaştığında dış kabuk yeşil-kırmızı, meyve eti açık kırmızı renktedir ve tadı ekşimtıraktır. Meyvede kırmızı renk dağılımı kabukta daha yoğun, çekirdeğe doğru ise daha açık tonda seyretmektedir.

Yetiştirme ve Üretim Yöntemi

Posof Elması’nın üretimi geleneksel bilgi birikimiyle şekillenen uygulamalarla sürdürülmektedir. Posof ilçesindeki yabani elma ve armut ağaçları anaç olarak kullanılır ve bu ağaçlara yarma ya da kakma yöntemiyle aşı yapılır. Aşılama işlemi nisan ayı ortalarında başlayıp ağustos ortasına kadar sürmektedir. Aşılama yapılan ağaçlardan yaklaşık bir yıl sonra verim alınabilmektedir.

Toprak işleme sürecinde hayvansal gübre tercih edilmekte, yabani otlar sezon boyunca çapalanmaktadır. Aşı kalemleri, uzman kişilerce seçilip Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü gibi kurumlarda uygun anaç türlerine aşılanmakta ve fidanlar 5x3 metre aralıklarla dikilmektedir. Hasat dönemi ağustos ayının sonu ile eylül başına denk gelir. Ürün, hasat sonrası ayırt edici özelliklerini koruyacak şekilde soğuk ve nemli ortamda depolanmaktadır.

^{Elma Toplama Süreci (Anadolu Ajansı)}

Denetim ve Koruma

Posof Elması / Badele Elması, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 22 Nisan 2019 tarihinde tescillenmiş ve menşe adıyla koruma altına alınmıştır. Denetim, Ardahan Ticaret ve Sanayi Odası’nın koordinasyonunda ilgili kamu kurumları ve uzmanlardan oluşan bir komisyon tarafından gerçekleştirilir. Denetim süreçleri üretim, hasat, depolama ve pazarlama aşamalarını kapsar.