Prostanna Antik Kenti, Isparta ili Eğirdir ilçesine bağlı Akpınar köyünün yaklaşık 1,5 km kuzeybatısında, Camili Yayla’da yer alan antik yerleşimdir. Antik Viarus Dağı’nın güney eteklerinde kurulan kent, ilk olarak savunma amaçlı bir yerleşme olarak ortaya çıkmış, Hellenistik Dönem’de kentleşme sürecine girmiştir.

Tarihçe

Antik kaynaklarda Ptolemaios, Prostanna’yı Orta Pisidia’da; Hierokles ise Tymbriada ile Konane arasında göstermektedir.

Prostanna’nın adının geçtiği en eski epigrafik belge MÖ. 113 yılına tarihlenmektedir. Bu yazıt, Delos’ta Prostaenneis halkı tarafından dikilmiştir ve kentin Roma ile bağlarını göstermesi açısından önemlidir. Roma İmparatorluk Dönemi’nde Prostanna kendi adına sikke basmış, bu faaliyet MÖ. 1. yüzyıldan MS. 3. yüzyıl sonuna kadar devam etmiştir.

Kent, Helenistik Dönem’de stratejik konumu nedeniyle savunma amaçlı olarak tahkim edilmiştir. Eğirdir Gölü’nün güneybatısındaki Viarus Dağı’nın eteklerinde kurulan yerleşme, çevresindeki yol ağlarını kontrol edebilecek şekilde konumlandırılmıştır. Roma döneminde ise Prostanna, ana yol güzergâhlarından uzak olması sebebiyle bölgenin diğer kentleri kadar gelişim göstermemiştir.

Geç Antik Çağ’da Prostanna Akropolisi yeniden tahkim edilmiştir. Kentte bulunan seramikler, yerleşimin MS. 5.–6. yüzyıllara kadar devam ettiğini göstermektedir. Bizans Dönemi’nde ise Prostanna, Hierokles’in listesinde adı geçen Eudoxiopolis ile özdeşleştirilmiştir.

Coğrafi ve Stratejik Özellikler

Kent, Parlais, Seleukeia Sidera ve Tymbriada ile bağlantı sağlayan konumdadır. Savunmaya yönelik olarak çevresinde kuleler, sur duvarları ve ön karakollar inşa edilmiştir. Viarus Tepesi (yaklaşık 1750 m) doğal bir akropol işlevi görmüş, kentin çevresinde tarımsal amaçlı teraslamalar yapılmıştır.

Mimari Yapılar

Prostanna Antik Kenti, Viarus Dağı’nın güney eteklerinde konumlanmış olup topografyaya uyumlu bir yerleşim düzenine sahiptir. Kentte doğal düzlüklerin sınırlı olması sebebiyle yoğun biçimde teraslama sistemleri uygulanmıştır. Bu teraslar hem savunma hem de yerleşim amacıyla kullanılmış, ayrıca tarıma elverişli alanlar yaratılmıştır.

Savunma Yapıları

Kent, askeri bir karakter taşımaktadır. Akropolis etrafında sekiz kule ve uzun sur duvarları yer almakta, giriş kapıları bu savunma sistemiyle korunmaktadır. Akropolisin güneyinde ön karakol niteliğinde bir yapı ve çevresinde sur duvarları bulunur. Ayrıca kente yakın stratejik noktalarda kuleler ve ön karakollar inşa edilmiştir. Viarus Dağı’nın güney yamacında uzun bir tahkimat duvarı yapılmış, bu alan yukarı sığınma yeri olarak kullanılmıştır.

Akropolis ve Kamusal Yapılar

Kentin merkezî noktasında akropolis yer almaktadır. Akropolisin kuzeyinde agora, stoa ve kamusal yapılar bulunmuştur. Akropolisin doğu ve kuzeydoğusundaki alanlar teraslandırılarak sivil yerleşime açılmıştır. Bu bölgelerde yoğun seramik buluntuları da sivil yapılaşmayı doğrulamaktadır.

Dinî Yapılar ve Alanlar

Akropolisin kuzey kesiminde kamusal ve dinsel yapılar tespit edilmiştir. Ayrıca kentte tapınak ve sunak alanları belirlenmiştir. Bu yapılar, kentin dinî ve sosyal yaşamının merkezinde yer almaktadır.

Diğer Mimari Unsurlar

Kentte dükkânlar, taş ocakları, kare planlı yapılar ve çeşitli işlevlere sahip strüktürler tespit edilmiştir. Su yolları ve su temin noktaları da kentin altyapısında önemli bir yer tutmaktadır. Savunma, dini ve kamusal yapılar dışında, tarımsal faaliyetlere yönelik teras duvarları da kentin mimari düzeninin bir parçasıdır.

Arkeolojik Bulgular

Prostanna Antik Kenti’nde yapılan yüzey araştırmalarında çok sayıda seramik ve sikke buluntusu tespit edilmiştir.

Seramikler

Kentte ele geçen seramikler MÖ. 1. yüzyıldan MS. 5.–6. yüzyıllara kadar tarihlenmektedir. Bu seramikler arasında özellikle kâse ve tabak formları yoğunluk göstermektedir. Bezemeli seramikler de önemli bir grubu oluşturmakta olup bazı örnekler çizimlerle belgelenmiştir. Bu buluntular, kentin Helenistik Dönem’den Erken Bizans Dönemi’ne kadar kesintisiz yerleşim gördüğünü ortaya koymaktadır.

Sikkeler

Tipolojik olarak incelenen sikkeler, Prostanna’nın MÖ. 1. yüzyıldan MS. 3. yüzyıl sonuna kadar kendi adına sikke bastığını göstermektedir. Bu durum kentin siyasi ve ekonomik açıdan bağımsız bir kimliğe sahip olduğunu yansıtmaktadır.

Diğer Buluntular

Akropolis ve çevresinde yoğun seramik parçalarının yanı sıra taş ocakları, su yolları, nekropolis alanı ve çeşitli mimari kalıntılar belgelenmiştir. Bu buluntular, kentin hem savunma hem de günlük yaşam açısından gelişmiş bir altyapıya sahip olduğunu göstermektedir.

Araştırma Tarihçesi

Kent üzerine araştırmalar 19. yüzyıl sonlarında başlamıştır. Michael Ballance, 1957 yılında bölgede yaptığı incelemelerde Prostanna’nın Helenistik Dönem’den önce kurulmuş olabileceğini ve başlangıçta bir karakol niteliği taşıdığını belirtmiştir. Mehmet ve Nesrin Özsait’in çalışmaları ise kentin adının belirlenmesine ve epigrafik materyalin kayda geçirilmesine katkı sağlamıştır. 2013 yılından itibaren Doç. Dr. Fikret Özcan başkanlığında Kuzey Pisidia Yüzey Araştırmaları kapsamında sistematik çalışmalar yürütülmüştür.