Railgun teknolojisi, elektriksel enerji ile mekanik hareket elde edilmesi esasına dayanır. Barut gibi geleneksel patlayıcılarla çalışan silah sistemlerinden farklı olarak, elektromanyetik kuvvetlerle yüksek hızlı fırlatma gerçekleştirilir. Bu teknoloji, savunma sanayiinde olduğu kadar bilimsel uygulamalarda da potansiyel taşımaktadır.

Çalışma Prensibi

Railgun, temel olarak iki paralel iletken ray ve bu raylar arasında yer alan iletken bir mermiden (armature) oluşur. Sisteme elektriksel enerji uygulandığında, raylar boyunca yüksek bir akım akar ve bu akım, merminin bağlı olduğu iletken üzerinden tamamlanır. Böylece, sistemde bir manyetik alan oluşur ve bu alan ile geçen akımın etkileşimi sonucu Lorentz kuvveti ortaya çıkar.

Bu kuvvet, aşağıdaki formül ile tanımlanır:

$F = L * (IxB)$

Burada:

• F: Mermiye etkiyen Lorentz kuvveti,
• I: Sistemdeki elektrik akımı (A),
• L: İletkenin yönü ve uzunluğu (m),
• B: Manyetik alan (T) anlamına gelmektedir.

Bu kuvvet, mermiyi raylar boyunca ileri doğru ivmelendirir.

^{Railgun çalışma prensibini tasvir eden bir resim (savunmasanayist)}

Tasarım Bileşenleri

Raylar (Rails)

Raylar, mermiye elektriksel enerji aktarımını sağlayan ve aynı zamanda elektromanyetik kuvvet üretimini gerçekleştiren ana bileşenlerdir. Genellikle yüksek iletkenlik ve erozyona dayanıklılık açısından bakır veya bakır alaşımları kullanılır. Raylar her atışta erozyona uğrar ve bu nedenle sınırlı bir ömre sahiptir.

Armature (Ara Parça / Mermi)

Mermi, raylar arasında hareket ederken sistemin tamamladığı elektrik devresinin bir parçasıdır. İki tip armature vardır: Katı armature (metal parça) ve plazma armature (iletken gaz kütlesi). Plazma tip armature’lar, raylardaki aşınmayı azaltabilir ancak enerji kaybı daha fazladır.

Enerji Kaynağı

Railgun sistemleri, genellikle kapasitör bankaları gibi yüksek enerjili depolama sistemleri ile beslenir.

Mühendislik ve Fiziksel Parametreler

Elektriksel Parametreler

Sistem verimi için önemli elektriksel parametreler şunlardır:

• Akım yoğunluğu: Raylar ve armature üzerinden geçen akımın büyüklüğü.
• İndüktans: Devre bileşenleri arasında oluşan manyetik alanlara bağlıdır.
• Direnç: Malzeme özellikleri ve temas yüzeylerine göre değişir.

Yüksek verim için düşük dirençli ray ve armature malzemeleri tercih edilmelidir.

Geometrik Faktörler

Ray uzunluğu, armature boyutu ve raylar arası mesafe, merminin ivmelenme süresi ve son hızı üzerinde belirleyicidir. Daha uzun raylar, daha uzun süreli ivmelenme sağlayarak merminin hızını artırabilir.

Termal Yönetim

Her atışta raylar ve armature büyük miktarda ısı üretir. Bu ısı, ray yüzeylerinde erime, deformasyon ve mikro çatlaklara yol açabilir. Soğutma sistemlerinin sistem ömrünü uzatmada kritiktir.

Uygulama Örnekleri: ASELSAN TUFAN

ASELSAN tarafından geliştirilen TUFAN elektromanyetik top sistemi, Türkiye’de railgun teknolojisi üzerine geliştirilen ilk sistemlerden biridir. [7] Bu sistemin prototipinde elektromanyetik fırlatma ile yüksek hassasiyetli ve sessiz atış imkanı sunulmaktadır. TUFAN, hem kara hem de deniz platformlarına entegre edilebilir şekilde tasarlanmıştır.

^{Tufan (Aselsan)}