Rize pepeçurası, Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Rize iline özgü, mahreç işaretiyle tescillenmiş bir tatlı çeşididir. Tescil süreci, 22 Kasım 2018 tarihli başvuru ile başlamış ve 26 Mart 2021 tarihinde tamamlanmıştır. Coğrafi işaret başvurusu Rize Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılmıştır. Tescil numarası 703 olan bu ürün, “tatlı / fırıncılık ve pastacılık mamulleri, hamur işleri, tatlılar” ürün grubunda yer almakta ve “mahreç işareti” türü kapsamında korunmaktadır.
Rize Pepeçurası (Yapay Zekâ ile Oluşturulmuştur)
Ayırt Edici Özellikler
Rize pepeçurası, kokulu İsebella (Vitis Vinifera Labrusca) üzümü, mısır unu, buğday unu, mısır nişastası, toz şeker ve su kullanılarak hazırlanan ve görünüm ile kıvam açısından muhallebiye benzeyen bir tatlıdır. Bu özellikleriyle, hem içerik hem de üretim yöntemi bakımından bölgesel nitelikler taşır. Ürünün temel hammaddesi olan İsebella çeşidi üzüm, kendine kokusu ve aromasıyla bilinir ve bu üzüm çeşidinin tatlıdaki rolü, pepeçurayı benzerlerinden ayırır.
Pepeçura üretimi esasen yaş üzümün hasat edildiği dönemde yapılır. Ancak yıl boyunca üretimin devam ettirilebilmesi amacıyla, eylül ayının sonunda hasat edilen İsebella üzümleri derin dondurucuda muhafaza edilmekte ya da üzüm suyu kaynatılıp konserve edilerek saklanmaktadır. Bu yöntemler, tatlının geleneksel formunu koruyarak sürekliliğini sağlamaktadır.
Üretim Metodu
Rize pepeçurasının üretimi belirli oranlar çerçevesinde gerçekleştirilir. 4 porsiyonluk standart bir üretim için gerekli malzemeler şunlardır:
- 1 kg İsebella çeşidi üzüm
- 16 g mısır nişastası (2 yemek kaşığı)
- 8 g buğday unu (1 yemek kaşığı)
- 8 g ince elenmiş mısır unu (1 yemek kaşığı)
- 170 g toz şeker (1 su bardağı)
- 1200 ml su (6 su bardağı)
Üzüm ezildikten sonra su ile birlikte kaynatılır. Yaklaşık 10 dakika süren bu işlem sonunda üzümün rengi suya geçinceye kadar pişirme sürdürülür. Elde edilen karışım süzülerek üzüm suyu ile posası ayrılır ve üzüm suyu bir kez daha süzülerek berraklaştırılır. Bu süzülen üzüm suyuna mısır nişastası, buğday unu, ince mısır unu, toz şeker ve kalan su eklenerek karıştırılır. Yaklaşık 20 dakika süren pişirme sonucunda homojen ve kıvamlı bir karışım elde edilir. Ürün sıcak hâlde kâselere dökülerek soğumaya bırakılır ve soğuduktan sonra servis edilir. Hava almayan şekilde kapatılmış kâselerde, buzdolabında 5 güne kadar muhafaza edilebilir.
Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları
Rize pepeçurasının üretimi, yalnızca Rize ili sınırları içerisinde gerçekleştirilebilir. Bu durum, ürünün hem coğrafi sınırla olan ün bağı hem de üretimin geleneksel bilgi ve ustalık gerektirmesi nedeniyle zorunludur. Ürünün karakteristik özelliklerinin korunabilmesi için tüm üretim aşamalarının coğrafi sınırlar içinde yapılması şart koşulmuştur.
Etiketleme ve Kullanım Biçimi
Ürün veya ambalaj üzerinde, “Rize Pepeçurası” ibaresi ile birlikte mahreç işareti amblemi bulunmalıdır. Ürün ya da ambalaj üzerinde bu kullanım mümkün değilse, işletme içerisinde bu ibare ve amblem görünebilir şekilde yer almalıdır.
Denetim ve Kontrol Mekanizması
Denetim faaliyetleri, Rize Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda; Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ve Rize Belediyesi'nden en az birer uzman personelin yer aldığı bir denetim merci tarafından gerçekleştirilir. Düzenli denetimler, İsebella üzümünün hasat zamanını takiben ekim ayının ikinci haftasında yapılmaktadır. Ayrıca ihtiyaç hâlinde denetim yapılabilir.
Denetim kriterleri şunlardır:
- Ürünün hasat zamanında yaş üzüm kullanılarak üretilmiş olması,
- Hasat dönemi dışında derin dondurulmuş üzüm ya da üzüm suyu ile üretim yapılması,
- Üretim metoduna uygunluk,
- Coğrafi işaret ve mahreç işareti ambleminin doğru kullanımı.
Denetim mercii, gerektiğinde kamu veya özel kuruluşlardan uzman desteği alabilir. Tescil ettiren kurum, ürünün haklarının korunması amacıyla hukuki süreçleri yürütür.
Rize Pepeçurası (Yapay Zekâ ile Oluşturulmuştur)
