Rosacea, yüz derisini etkileyen kronik ve enflamatuvar bir hastalıktır. Genellikle yanaklar, burun, çene ve alın bölgesinde kızarıklık, damar genişlemeleri (telanjiektazi) ve zamanla kalıcı hale gelebilen cilt değişiklikleri ile karakterizedir. Hastalık özellikle açık tenli bireylerde yaygın olarak görülür ve kadınlarda daha sık rastlanmasına rağmen, erkeklerde daha şiddetli seyredebilmektedir.

Epidemiyoloji

Rosacea dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen yaygın bir deri hastalığıdır. Daha çok 30-50 yaş arası bireylerde ortaya çıkar ve açık tenli, hassas cilt yapısına sahip kişilerde daha fazla görülme eğilimindedir. Kuzey Avrupa kökenli bireylerde yaygın olduğu bildirilmiştir.

Nedenleri ve Risk Faktörleri

Rosacea’nın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, aşağıdaki faktörlerin hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir:

• Genetik Yatkınlık: Aile öyküsü olan bireylerde hastalığın görülme riski daha yüksektir.
• Bağışıklık Sistemi: Bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi, özellikle Demodex folliculorum adlı akarların ciltte yoğun bulunması ile ilişkilendirilmiştir.
• Damar Anomalileri: Ciltteki damarların genişlemesi ve aşırı duyarlılığı, yüz bölgesinde kalıcı kızarıklık oluşturabilir.
• Çevresel Faktörler: Güneş ışığı, aşırı sıcak veya soğuk hava, rüzgar, alkol, baharatlı yiyecekler, stres ve bazı ilaçlar rosacea semptomlarını kötüleştirebilir.

Klinik Belirtiler ve Alt Tipler

Rosacea, klinik görünümüne göre dört ana alt tipe ayrılmaktadır:

1. Eritematotelanjiektatik Rosacea

• Yüzde geçici veya kalıcı kızarıklık
• İnce kan damarlarının belirgin hale gelmesi (telanjiektazi)
• Hassasiyet ve yanma hissi

2. Papülopüstüler Rosacea

• Akne benzeri kırmızı şişlikler (papüller) ve irin içeren kabarcıklar (püstüller)
• Yanaklarda, alında ve burunda yoğun döküntüler
• Dönemsel alevlenmelerle seyreden hastalık tablosu

3. Fimatöz Rosacea

• Cilt dokusunda kalınlaşma ve genişlemiş gözenekler
• En sık burunda görülen şekli "rinofima" olarak adlandırılır ve burun büyüyüp kabalaşabilir
• Erkeklerde daha yaygın görülür

4. Oküler Rosacea

• Gözlerde kuruluk, kaşıntı ve yanma
• Göz kapağı kenarlarında kızarıklık ve iltihaplanma (blefarit)
• Işığa hassasiyet ve bulanık görme

Tanı ve Ayırıcı Tanılar

Rosacea tanısı genellikle klinik muayene ile konulur. Hastalığın erken evrelerinde belirtiler diğer cilt rahatsızlıkları ile karıştırılabilir. Ayırıcı tanı için dermatologlar aşağıdaki hastalıkları dışlamak zorundadır:

• Akne vulgaris
• Seboreik dermatit
• Lupus eritematozus
• Alerjik kontakt dermatit

Bazı durumlarda cilt biyopsisi veya dermatoskopik inceleme tanıyı desteklemek için kullanılabilir.

Tedavi Seçenekleri

Rosacea’nın kesin bir tedavisi bulunmamaktadır, ancak belirtilerin kontrol altına alınması mümkündür. Tedavi hastalığın alt tipine ve şiddetine bağlı olarak değişebilir.

1. Topikal Tedaviler

• Metronidazol krem/gel: En sık reçete edilen topikal antibiyotiklerden biridir.
• Azelaik asit: Anti-enflamatuvar ve antimikrobiyal etkileri sayesinde papülopüstüler rosacea için uygundur.
• İvermektin krem: Demodex akarlarının yoğun olduğu hastalarda etkili olabilir.
• Brimonidin ve oksimetazolin: Kızarıklığı azaltıcı damar daraltıcı ajanlardır.

2. Sistemik Tedaviler

• Tetrasiklin grubu antibiyotikler (Doksisiklin, Minosiklin): Enflamasyonu ve bakteriyel yükü azaltarak semptomları hafifletir.
• İzotretinoin: Ağır vakalarda ve fimatöz rosacea’da kullanılabilir.

3. Lazer ve Işık Tedavileri

• Telanjiektazi ve kızarıklığı azaltmak için pulsed dye laser (PDL) ve intense pulsed light (IPL) tedavileri uygulanabilir.
• Rinofima tedavisinde lazer ablasyon veya cerrahi yöntemler tercih edilebilir.

4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Güneşten korunma (güneş kremi kullanımı)
• Alkol, baharatlı yiyecekler, kafein ve sıcak içeceklerden kaçınma
• Cilt bariyerini koruyucu nemlendiriciler ve hassas cilt ürünleri kullanımı

Prognoz ve Komplikasyonlar

Rosacea ilerleyici bir hastalık olabilir ve tedavi edilmezse daha ciddi cilt değişikliklerine yol açabilir. Özellikle rinofima gibi durumlar ciddi estetik kaygılara neden olabilir. Hastalar genellikle hastalıkla yaşamayı öğrenmek zorundadır, ancak uygun tedavi ile alevlenmelerin önüne geçmek mümkündür.