Samandağ biberi, Latince tür adı Capsicum annuum L. olan, Hatay ilinin Samandağ ilçesinde yetiştirilen yerel bir tarım ürünüdür. Bölgede acı tadı ile bilinir. Ürün, Antakya Ticaret ve Sanayi Odasının başvurusu üzerine 29.12.2020 tarihinden itibaren korunmak üzere 13.09.2021 tarihinde 887 tescil numarası ile menşe adı olarak tescil edilmiştir. Ürünün ayırt edici özellikleri, bölgenin ılıman karasal iklimi, kumlu veya kumlu-tınlı toprak yapısı, güneşlenme süresi ve üretim metodundan kaynaklanır.
Ürün Özellikleri
Samandağ biberi, şekil olarak uzun ve sivri bir yapıdadır. İlk olum döneminde yeşil, ileri olum döneminde kırmızı renkte hasat edilir. Bitkinin boğum rengi çoğunlukla yeşil, çiçek pozisyonu sarkıktır. Meyve tabanında boyun oluşumu düşük, çanak yaprak kenar şekli orta dişli veya dişli, meyve çiçek ucu ise yüksek oranda sivridir. Tohum odacık sayısı 2-4 arasındadır.
Ürünün fiziksel özellikleri iklim ve yetiştirme koşullarına bağlı olarak değişiklik gösterebilmekle birlikte; meyve boyu 17-20 cm, meyve genişliği 29-36 mm, meyve ağırlığı 52-72 g ve meyve eti kalınlığı 2,6-3,6 mm aralığındadır. Suda çözünebilir kuru madde oranı en az %7, toplam kapsaisin miktarı (Kapsaisin + Dihidro kapsaisin) ise 550-1200 ppm aralığındadır.
Üretim Metodu
Samandağ biberi yetiştiriciliği açıkta, yüksek tünellerde veya seralarda yapılabilir. Üretimde genellikle çift ürün yetiştiriciliği uygulanır.
- Toprak Hazırlığı ve Dikim: Toprak 25-40 cm derinliğinde sürülür. Verim kısıtlamalarını önlemek için, 2-3 yıl üst üste patlıcangiller (Solanaceae) familyası bitkilerinin yetiştirilmediği topraklar tercih edilir.
- Açıkta yetiştiricilik için tohum ekimi Şubat ayının ilk iki haftasında yapılır. Fideler Mart ayı sonunda, 70-80 cm sıra arası ve 20-25 cm sıra üzeri mesafe ile toprağa dikilir.
- Örtü altı (sera/yüksek tünel) yetiştiriciliğinde tohumlar döneme bağlı olarak Temmuz veya Aralık aylarında ekilir. Fideler Ağustos veya Şubat aylarında, genellikle 70-90 cm sıra arası ve 25-40 cm sıra üzeri olacak şekilde dikilir.
- Toprak ve İklim İstekleri: Ürün, 25-40 cm toprak derinliğine ihtiyaç duyar. Geçirgen, su tutma kapasitesi iyi, tınlı veya tınlı-kumlu, pH değeri 6,0-6,5 aralığında olan topraklar tercih edilir. Optimum çimlenme sıcaklığı 25-30°C, en iyi gelişme sıcaklığı 20-25°C’dir. Meyve tutumu için sıcaklığın 14°C’nin altında uzun süre kalmaması gerekir.
- Gübreleme: Dikim öncesi taban gübresi uygulaması yapılır. Üreticiler yanmış çiftlik gübresi veya ticari gübre kullanabilir. 6 aylık yetiştiricilik sezonu için tavsiye edilen miktar, açıkta yetiştiricilikte dekara yaklaşık 20:5:25 kg N:P₂O₅:K₂O; örtü altı yetiştiricilikte ise dekara yaklaşık 28:8:34 kg N:P₂O₅:K₂O'dur.
- Sulama: Dikimle birlikte can suyu verilir. Sulama, açıkta ve örtü altı yetiştiricilikte karık sulama veya damla sulama şeklinde yapılır.
- Zirai Mücadele: Hastalıklardan ari, sağlıklı fideler kullanılır. Yabancı ot, hastalık ve zararlılar ile gerektiğinde mevzuata uygun bitki koruma ürünleri ile mücadele edilir. Toprak kökenli hastalıkları önlemek için 2-3 yıl münavebe (rotasyon) tavsiye edilir.
- Hasat: Hasat genellikle sabah saatlerinde elle yapılır. Meyveler çoğunlukla yeşil olgunluk döneminde toplanır, ancak pazar talebine göre kırmızı olgunluk döneminde de hasat edilebilir.
- Depolama: Ürünlerin serin, kokusuz, temiz ve kuru yerlerde muhafaza edilmesi gerekir. Uzun süreli depolama 1-2°C sıcaklık ve %80-90 nem koşullarında yapılabilir.
Denetim
Denetimler, tescil ettiren Antakya Ticaret ve Sanayi Odası koordinatörlüğünde gerçekleştirilir. Denetim mercii, Antakya Ticaret ve Sanayi Odası, Hatay İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesinden birer üyenin katılımıyla en az üç kişiden oluşur.
Denetimler yılda en az bir kez, ayrıca şikâyet üzerine veya gerekli görülen hallerde yapılır. Denetim mercii, Samandağ biberi coğrafi işaretinin kullanım biçimini, hasat, depolama koşullarını ve üretim metoduna uygunluğu denetler. Denetim sonuçları raporlanarak Türk Patent ve Marka Kurumuna sunulur.