Sanayi Mektebi Müzesi

Sivas Sanayi Mektebi Müzesi, Osmanlı döneminden günümüze uzanan çok katmanlı tarihiyle dikkat çeken ve 'yaşayan müze' yaklaşımıyla faaliyet gösteren bir kültürel miras kurumudur. 1902 yılında inşa edilen bu yapı, sanayi mektebi, sanat okulu ve cezaevi gibi çeşitli işlevler üstlendikten sonra 2019 yılında restorasyon çalışmalarıyla müzeye dönüştürülmüş ve 2021 yılında ziyarete açılmıştır. Müze, hem yapının tarihî kimliğini hem de Sivas’a özgü geleneksel el sanatlarını koruma ve tanıtma işlevi üstlenmektedir.

^{Sanayi Mektebi Müzesi (T.C. Sivas Valiliği)}

Kuruluş ve Açılış

Yapı, Osmanlı padişahı II. Abdülhamid döneminde, Sivas Valisi Reşit Akif Paşa tarafından 1902 yılında Hamidiye Sanayi Mektebi adıyla inşa ettirilmiştir. Kurum, yetim çocuklar başta olmak üzere 5 ila 13 yaşları arasındaki Müslüman ve gayrimüslim çocukların dört yıl yatılı eğitim görmesini sağlayarak onları meslek sahibi bireyler olarak topluma kazandırmayı hedeflemiştir.

1939 yılında sanayi mektepleri genel olarak sanat okullarına dönüştürülmüş; bu kapsamda Sivas’taki mektep de sanat okulu olarak 22 yıl daha eğitim faaliyetlerine devam etmiştir. 1961 yılında ise Adalet Bakanlığı tarafından cezaevine çevrilerek Sivas Cezaevi adıyla 58 yıl boyunca hizmet vermiştir.

Yapı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen Cazibe Merkezleri Destekleme Programı kapsamında sağlanan bütçeyle Sivas Valiliği tarafından 2019 yılında özgün mimarisine uygun şekilde restore edilmiştir. Restorasyon çalışmalarının ardından 2021 yılı Temmuz ayında Sivas Sanayi Mektebi Müzesi adıyla ziyarete açılmıştır.

^{Sanayi Mektebi Müzesi Açılış (T.C. Sivas İl Özel İdaresi)}

Mimari Özellikler

Yapı, simetrik düzenli U plan tipine sahiptir. Ana giriş batı cephesinde yer alır. Kesme taş ve moloz taşın birlikte kullanıldığı yapının revaklı avlusu sekizgen kesitli sütunlarla çevrelenmiştir. Cephe boyunca silmeler, kemerler ve ahşap süslemelerle bezeli özgün bir Osmanlı dönemi kamu binası mimarisi sergilemektedir.

Müze Bölümleri ve İçerik

Müze, geçmişteki eğitim ve cezaevi işlevlerini canlandırmalarla yansıtan tematik odalar ve etnografik sergiler içermektedir:

• Sanayi Mektebi Odası: Yapının ilk dönemine ait eğitim faaliyetleri canlandırılmaktadır.
• Cezaevi Odası: Cezaevi işlevini sürdüren dönemi temsil eden hanımlar koğuşu betimlenmiştir.
• Etnografya Bölümü: Sivas kültürüne ait objeler ve geleneksel eşyalar sergilenmektedir.

Ayrıca müze binasında konferans salonu, kafeterya, satış alanı, yönetim birimleri ve sergi alanları bulunmaktadır.

^{Sanayi Mektebi Müzesi- Sanayi Mektebi Odası (T.C. Sivas Valiliği)}

Geleneksel El Sanatları ve Kurslar

Müzenin diğer bölümlerinde, Sivas’a özgü unutulmaya yüz tutmuş geleneksel el sanatlarının yaşatılması amacıyla yedi farklı kurs açılmıştır. Bu kurslar:

• Halı ve kilim dokuma
• Bıçak yapımı
• Tarak yapımı
• Bakır işlemeciliği
• Bağlama yapımı
• Gümüş işçiliği
• Ahşap ağızlık ve kalemlik yapımı

Bu eğitimler, Halk Eğitim Merkezi ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) iş birliğiyle düzenlenmekte; kursu başarıyla tamamlayan katılımcılara sertifika verilmekte, isteyenler ustalık belgesi alarak mesleği sürdürebilmektedir.

^{Sanayi Mektebi Müzesi- Bakır İşlemeciliği Kursu (TRT Haber)}

Zanaatkârlar Çarşısı

Müzenin yan kısmında, Sivas Valiliği himayesinde zanaatkârlar çarşısı inşa edilmiştir. Bu çarşıda unutulmaya yüz tutmuş el sanatlarını icra eden ustaların bir araya getirilmesi hedeflenmiştir. Burada yer alacak 14 dükkânda, geleneksel yöntemlerle üretim yapılması planlanmıştır. Müze kursiyerleri ile bu ustalar arasında usta-çırak ilişkisi kurularak geleneksel mesleklerin kuşaklar arasında aktarılması amaçlanmaktadır.

^{Zanaatkarlar Çarşısı (Sivas Kültür A.Ş.)}

Ziyaretçi Verileri ve Müzenin Konumu

Sivas Kültür A.Ş. tarafından yapılan açıklamaya göre, müze açıldığı ilk 6 ay içinde 25.000’den fazla ziyaretçi ağırlamıştır. Müze, Sivas kent merkezinde yer almakta olup Atatürk Kongre Müzesi, Arkeoloji Müzesi ve Gök Medrese gibi diğer tarihî yapılarla birlikte şehrin müze havzası içerisinde bulunmaktadır.

Yaşayan Müze Nitelikleri

Sivas Sanayi Mektebi Müzesi, atölye uygulamaları, yapı canlandırmaları, kurs faaliyetleri ve kültürel sergileri ile yaşayan müze niteliği taşımaktadır. Ziyaretçilerin doğrudan katılım gösterebildiği faaliyetlerle kültürel mirasın deneyimlenmesini sağlamaktadır. Akademik değerlendirmelere göre, yaşayan müze için belirlenen 11 kriterden 6’sını sağlayarak bu kategoride değerlendirilebilecek özellikler göstermektedir.