Seabin Projesi, deniz yüzeyinde biriken atıkları otomatik olarak toplayarak suda yüzen kirliliği azaltmayı amaçlayan çevre teknolojisi temelli bir girişimdir. Temel işlevi, limanlar, yat kulüpleri ve marinalar gibi sınırlı ve görece korunaklı su alanlarında plastik atıkların toplanmasını sağlamaktır. Proje, plastik kirliliğini yalnızca fiziksel olarak azaltmayı değil, aynı zamanda insanları deniz kirliliği konusunda bilinçlendirmeyi ve çevresel farkındalık oluşturmayı da hedefler.

^{Seabin (Anadolu Ajansı)}

Çalışma Prensibi

Seabin, yüzen bir iskeleye sabitlenmiş, su yüzeyinde bulunan atıkları filtreleyen bir sistem olarak çalışır. Cihaz, pompa yardımıyla deniz yüzeyinden suyu emer. Bu su, cihazın içinde yer alan ince gözenekli bir toplama torbasından geçerken içindeki katı atıklar tutulur ve filtrelenmiş temiz su tekrar denize bırakılır. Seabin'in motoru saatte yaklaşık 25.000 litre suyu işlemden geçirebilir. Torbanın 20 kilogram kapasitesi bulunur ve kullanım yoğunluğuna bağlı olarak günlük ya da en azından aylık boşaltılması gereklidir. Bu mekanizma sayesinde cihaz, sürekli çalışan bir su yüzeyi temizleyicisine dönüşür.

^{Seabin Cihazı'nın Parçalarını Simgeleyen Görsel (Technosophia)}

Hedeflenen Kirlilik Türleri

Seabin, 2 ila 5 milimetre çapında mikroplastikler, makroplastik parçalar, sigara izmaritleri, gıda ambalajları, poşetler ve çeşitli organik maddeler (yaprak, yosun gibi) dahil olmak üzere farklı boyutlardaki yüzer atıkları yakalayabilir. Ayrıca petrol bazlı temizlik ürünleri, yüzey yağları ve diğer sıvı formdaki kirleticileri ayrıştırmak için özel olarak tasarlanmış yağ tutucu pedlere sahiptir. Bu sayede, yalnızca katı atıkları değil, sıvı formdaki kirleticileri de ortamdan uzaklaştırarak daha kapsamlı bir temizlik sağlar.

Kullanım Alanları ve Yer Seçimi

Seabin cihazları, stratejik olarak su yüzeyinde yüzen atıkların rüzgâr ve akıntı etkisiyle biriktiği bölgelere, özellikle limanlara, marinalara ve küçük koylara konumlandırılır. Bu alanlar, denize ulaşan plastik atıkların yoğun olarak toplandığı ve görece daha kontrollü koşullara sahip yerlerdir. Ayrıca, bu lokasyonlarda bakım ve kontrol işlemleri düzenli olarak gerçekleştirilebilir. Rüzgâr yönü, akıntı hızı ve fiziksel engeller göz önünde bulundurularak yapılan yerleştirme, cihazın etkinliğini belirleyen temel faktörlerden biridir.

Enerji Tüketimi ve Sürdürülebilirlik

Seabin cihazları, genellikle 110/220V elektrikle çalışır. Bununla birlikte, projenin çevreci yaklaşımına uygun olarak güneş, rüzgâr veya dalga enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarıyla da çalışabilecek şekilde tasarlanmıştır. Bu yönüyle, cihazın karbon ayak izini düşürmesi ve liman gibi alanlarda enerji çeşitliliğini desteklemesi mümkündür. Seabin Projesi, atık yönetiminin yalnızca sonuç odaklı değil, aynı zamanda enerji kullanımı açısından da sürdürülebilir biçimde ele alınması gerektiğini savunur.

Bilimsel ve Eğitimsel Katkılar

Seabin yalnızca fiziksel temizlik aracı değil, aynı zamanda bilimsel bir veri toplama aracı olarak da kullanılır. Cihazların içinde biriken mikroplastik ve mikro lif örnekleri analiz edilerek su kalitesi, kirleticilerin türü ve zaman içindeki değişimleri hakkında bilgi edinilir. Mikroplastiklerin büyüklüğü, türü ve yoğunluğu gibi parametreler sayesinde deniz kirliliğine dair uzun vadeli izleme çalışmaları yapılabilir. Bu yönüyle Seabin, bilimsel araştırmalara destek sağlayan düşük maliyetli ve sürekli çalışan bir örnekleme sistemidir. Ayrıca proje, genç nesillerin çevre eğitimi için etkin bir platform sunarak atık yönetimi konusunda farkındalık yaratılmasına katkıda bulunur.

Uygulamalar ve Yaygınlık

Seabin Projesi, 2016 yılında Avustralyalı iki girişimci tarafından başlatılmış ve kısa sürede küresel ölçekte ilgi görmüştür. Bugün dünya genelinde 50'den fazla ülkede 800'den fazla cihaz kullanılmaktadır. Cihazlar, yerel yönetimler, özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve liman işletmeleri tarafından desteklenerek hayata geçirilmiştir. Türkiye’de de bazı belediyeler ve kuruluşlar, Seabin veya benzeri sistemleri liman ve sahil alanlarında kullanıma sunmuştur. Örneğin, İstanbul Deniz Otobüsleri (İDO) tarafından tanıtılan projede, Seabin benzeri bir cihazla deniz yüzeyindeki atıkların otomatik toplanması hedeflenmiştir.

Eleştiriler ve Sınırlılıklar

Her ne kadar Seabin Projesi somut faydalar sunsa da, bazı teknik ve yapısal sınırlılıkları da bulunmaktadır. Cihaz yalnızca su yüzeyindeki atıkları toplar; deniz tabanındaki veya su kolonundaki kirleticilere erişemez. Ayrıca dalgalı deniz koşullarında ya da çok yoğun kirlilik durumlarında verimliliği azalabilir. Kimi eleştirmenler, bu tür çözümlerin kök neden olan plastik üretimi ve tüketim alışkanlıkları üzerinde doğrudan etkisi olmadığını vurgular. Ancak bu sınırlamalar, teknolojinin işlevselliğini tamamen ortadan kaldırmaz; aksine, daha geniş çaplı çözümlerin bir parçası olarak değerlendirilmesini gerektirir.

Seabin Projesi, deniz kirliliğiyle mücadelede yerel, uygulanabilir ve düşük maliyetli bir çözüm sunar. Yüzey sularında görülen atıkları doğrudan toplamakla kalmaz, aynı zamanda mikroplastik ve mikro liflerin izlenmesine olanak tanır. Bu yönüyle Seabin, hem pratik hem de sembolik değeri olan bir çevre teknolojisidir. Bilimsel çalışmalarla desteklenen ve toplumda çevre farkındalığını artırmaya yönelik projelere entegre edilen bu sistem, küresel deniz koruma çabalarının önemli bir parçasıdır. Atıkların yalnızca toplanması değil, kaynağında azaltılması gerektiği bilinciyle hareket edildiğinde, Seabin gibi teknolojiler daha etkili ve anlamlı hale gelir. Projenin başarısı, sadece teknolojide değil, onu destekleyen sosyal ve yönetsel farkındalıkta yatar.