Şırnak soryaz, Türkiye’nin Şırnak iline özgü, yöresel bir yemek olarak tanımlanan ve 25 Aralık 2024 tarihinde mahreç işareti ile tescil edilmiş bir gıda ürünüdür. Şırnak Belediyesi tarafından tescil ettirilen bu yemek, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunmaktadır. Coğrafi işaretli ürünün üretimi, ambalajı ve tanıtımında “Şırnak Soryaz” ibaresi ve mahreç işareti amblemi kullanılmaktadır.

^{Şırnak Soryaz (Türkiye Kültür Portalı)}

Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Şırnak soryaz; soğan, yumurta ve Şırnak coğrafyasında doğal olarak yetişen Allium kharputense (soryaz bitkisi) kullanılarak hazırlanır. Yöresel yemek, sıcak olarak servis edilir ve yılın her döneminde, özellikle öğünlerde tüketilebilen bir besindir. Soryaz bitkisi her ilkbahar hasat edilir, salamurası yapılır ve zahire olarak saklanır. Bu yönüyle Şırnak soryaz, yöre halkının mutfak kültüründe köklü bir geçmişe sahiptir ve coğrafi sınır ile güçlü bir ün bağı bulunur.

Üretim Metodu

Şırnak soryaz genellikle 4-5 kişilik porsiyonlar için hazırlanır. Gerekli bileşenler ve miktarları şu şekildedir:

• 300-400 gram soğan
• 4-5 adet yumurta
• 500-650 gram salamura soryaz
• 200-250 ml ayçiçek yağı

Hazırlanışı

Soğanlar soyularak küp küp doğranır ve ayçiçek yağı ile yayvan bir tavada yüksek ateşte kavrulur. Soğanlar pembeleşince yumurtalar eklenir ve karıştırılır. Salamura soryaz sudan geçirilerek tuz oranı düşürülür, süzülür ve karışıma eklenir. Yumurtalar iyice pişince yemek sıcak olarak servis edilir. Bu hazırlık süreci yaklaşık 5-10 dakika sürer.

Coğrafi Sınır ve Üretim Şartları

Şırnak soryazın tüm üretim, işleme ve hazırlık aşamaları Şırnak il sınırları içinde gerçekleşir. Ürünün coğrafi bağının korunması, yöresel üretim tekniklerinin ve malzemelerin kullanılmasıyla sağlanır. Bu bağ, yemeğin kalitesinin ve özgünlüğünün temel kriterlerinden biridir.

Denetim ve Koruma

Şırnak soryazın coğrafi işaretli üretimi, Şırnak Belediyesi koordinasyonunda denetlenir. Denetim mercii; Şırnak Belediyesi, Şırnak Üniversitesi Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekokulu ve Şırnak İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden uzman kişilerden oluşur. Denetimler; yılda bir düzenli olarak, gerektiğinde ise şikâyet veya özel durumlarda yapılır. Denetim kriterleri; kullanılan malzemelerin uygunluğu, üretim metoduna uyum ve coğrafi işaret ile soryaz ibaresinin doğru kullanımını kapsar. Gerektiğinde denetimde kamu veya özel kuruluşlardan destek alınabilir.

Kültürel ve Gastronomik Önemi

Şırnak soryaz, sadece lezzetiyle değil, aynı zamanda Şırnak mutfak kültüründeki yerini korumasıyla da önem taşır. Yörenin gastronomik mirasının bir parçası olarak, hem yerel halk tarafından hem de ziyaretçiler tarafından dört mevsim tüketilebilen bir yemek olarak kültürel bir değer taşır.