Prof. Dr. Sırrı Erinç, fiziki coğrafya, klimatoloji ve bölgesel coğrafya alanlarında çalışmalarıyla tanınan bir Türk coğrafyacıdır. İstanbul Üniversitesi’nde uzun yıllar öğretim üyeliği yapmış, çeşitli idari görevlerde bulunmuştur. Erinç İndisi gibi yöntemsel katkılarıyla tanınan Erinç, Türkiye'nin buzul geçmişi, iklimsel özellikleri ve morfolojik yapıları üzerine çok sayıda bilimsel yayın üretmiş; çeşitli ulusal ve uluslararası kurumlar tarafından ödüllendirilmiştir.
Doğumu ve Eğitimi
Sırrı Erinç, 24 Ocak 1918’de İzmit’te doğdu. Ortaöğrenimini İstanbul Erkek Lisesi’nde tamamladı. Bu dönemde Almanca, Fransızca ve Rusça öğrendi. Lise yıllarında yer bilimlerine ilgi duymaya başladı. 1936’da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü’ne ve eş zamanlı olarak Yüksek Öğretmen Okulu’na kaydoldu. Dönemin Millî Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel’in özel izniyle yardımcı dal olarak tarih yerine jeoloji dersleri aldı. 1940 yılında mezun oldu ve aynı yıl Coğrafya Enstitüsü'nde asistan olarak göreve başladı.
Akademik Yükselişi ve Bilimsel Çalışmaları
1944 yılında “Doğu Karadeniz Dağlarında Glasyal Morfoloji Araştırmaları” başlıklı doktora tezini tamamladı. Bu çalışmasıyla Pleistosen döneminde daimî kar sınırlarının düşüklüğünde tektonik yükselmelerin etkili olduğunu ortaya koydu. Doğu Karadeniz Dağları'nın tektonik olarak yükselmekte olduğunu ilk kez bu tezle bilimsel temele oturttu.
1948’de doçentlik unvanını aldı. Doçentlik tezinde Van Gölü ve çevresine odaklandı. Van Gölü’nün derinliğini ilk ölçen araştırmacı olarak da bilinmektedir. 1951–1952 yıllarında Fulbright bursuyla ABD’de Louisiana State University ve Johns Hopkins University’de klimatoloji ve jeomorfoloji üzerine araştırmalar yaptı. Bu süreçte buharlaşma, terleme ve su bilançosu üzerine deneysel çalışmalar yürüttü.
Profesörlük Dönemi ve Akademik Görevler
1957 yılında profesörlüğe yükseldi ve İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Fiziki Coğrafya Kürsüsü başkanı oldu. Bu görev süresince klimatoloji derslerini programa dahil etti ve bu alandaki araştırmalarını derinleştirdi. Klimatoloji ve Metodları adlı eseri, hava kütleleri, iklim tipleri ve dinamik klimatoloji alanında Türkiye'de temel kaynaklardan biri haline geldi.
1965 yılında geliştirdiği “Erinç İndisi”, yağış etkinliğini hesaplayan pratik bir kuraklık ölçütü olarak kabul edildi ve jeomorfoloji gibi diğer alanlarda da kullanıldı. Ayrıca, Türkiye’nin buzul geçmişi, iklim değişimleri ve morfolojik evrimine dair çok sayıda araştırma yayımladı. 1982–1985 yılları arasında kurucusu olduğu İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü’nün müdürlüğünü yürüttü.
Bölgesel Coğrafya ve Yöntemsel Katkılar
Sırrı Erinç, Türkiye’de bölgesel coğrafyanın yöntemsel temelini atan önemli bir bilim insanıdır. 1945’te yayımladığı "Kuzey Anadolu Kenar Dağlarının Ordu Giresun Kesiminde Landşaft Şeritleri" başlıklı makalesinde, bölgesel çözümlemeye "landşaft" temelli bir yaklaşım getirdi.
1953’te yayımlanan Doğu Anadolu Coğrafyası adlı eseri, bölgesel coğrafyada bütüncül yaklaşımın ilk örneklerindendir. Bu eserinde, bölgenin fiziki yapısı, iklimi, toprak yapısı ve nüfus özellikleri birlikte ele alınmıştır.
1958 tarihli “Bölge Sınırlandırılmasının Esasları” ve 1959’daki “Bölge Planı Nasıl Yapılır?” çalışmaları, bölgesel planlamada sınırların coğrafi kriterlere göre belirlenmesini savunmuştur. Ayrıca, İstanbul Boğazı ve Çevresi, Trabzon Vilayeti ve Antalya Vilayeti üzerine yazdığı raporlar, dar ölçekli alanlarda da bölgesel coğrafyanın nasıl uygulanabileceğini göstermektedir.
İdari Görevleri ve Temsiliyet
Sırrı Erinç, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü’nde üç dönem müdürlük, Edebiyat Fakültesi dekanlığı ve uzun yıllar senatörlük görevlerinde bulundu. 1979–1987 yılları arasında Türkiye’yi temsilen Birleşmiş Milletler Coğrafî İsimler Komisyonu'nda görev aldı. Ayrıca uluslararası kongrelerde Türkiye’yi temsil etti.
Ödülleri ve Onurları
Sırrı Erinç’in bilimsel çalışmaları ulusal ve uluslararası düzeyde çeşitli ödüllerle takdir edilmiştir:
- 1995 – Türkiye Bilimler Akademisi Şeref Üyeliği
- 1997 – INQUA Doğu Akdeniz Kuvaterner Araştırmaları Katkı Ödülü
- 1998 – TÜBİTAK Hizmet Ödülü
Yurt içi ve dışında yayımlanan makaleleri, araştırmacılar tarafından uzun yıllar kaynak olarak kullanılmıştır.
Ölümü ve Bilimsel Mirası
Prof. Dr. Sırrı Erinç, 6 Şubat 2002 tarihinde İstanbul’da vefat etmiştir. Türkiye’de coğrafya biliminin gelişiminde kurucu nitelikte rol oynamış; fiziki coğrafya ile bölgesel sentezi birleştiren yöntemleriyle nesiller boyu araştırmacılara kaynaklık etmiştir.
