Sultan Kabus Ulu Camii (İng. Sultan Qaboos Grand Mosque), Umman Sultanlığı’nın başkenti Maskat’ta, Bawshar Vilayeti sınırları içinde yer alan bir ibadethanedir. Cami, Maskat’ın ana ulaşım yollarından biri üzerinde konumlanmıştır ve hem fiziksel hem de işlevsel olarak başkentte merkezi bir yapıya sahiptir. Yapı, İslam dini bağlamında ibadet, bilim ve eğitim alanlarında işlevsel bir merkez olarak planlanmıştır.

^{Sultan Kabus Camii (Pixabay)}

Tarihçe ve İnşa Süreci

Caminin inşası, Umman Sultanı Kabus bin Said’in tahta çıkışının 30. yılı anısına planlanmıştır. 1995 yılında başlatılan inşa süreci, altı yıl sürmüş ve cami 2001 yılında hizmete açılmıştır. Yapının tasarımı için uluslararası bir mimari yarışma düzenlenmiş, yarışma sonucunda projenin mimarlığını Iraklı Mohammed Saleh Makiya üstlenmiştir. İç mekân tasarımı ise Edgard Bali tarafından gerçekleştirilmiştir.

Mimari Özellikler

Yapı, 416.000 metrekarelik bir alan üzerinde konumlanmakta; cami kompleksi ise yaklaşık 40.000 metrekarelik alanı kaplamaktadır. Ana ibadethane kare planlıdır ve ortasında 50 metre yüksekliğinde merkezi bir kubbe yer alır. Caminin sınırlarını belirleyen beş minare, İslam’ın beş şartını simgeleyecek şekilde konumlandırılmıştır. Bu minarelerden biri 91,5 metre, diğerleri ise 45 metre yüksekliğindedir. Ana ibadet alanı (musalla) yaklaşık 6.500 kişi kapasitelidir. Kadınlara ayrılan bölümde 750 kişi ibadet edebilir. Bahçeler ve dış mekânlar dahil edildiğinde caminin toplam kapasitesi yaklaşık 20.000 kişidir.

^{Cami Avizesi (Pixabay)}

İç Mekân ve Süsleme Öğeleri

Caminin iç duvarları beyaz ve koyu gri mermerle kaplanmıştır. İç mekânda geometrik desenler, yaprak motifleri ve geleneksel Umman tavan süslemeleri yer alır. Yapının taşıyıcı sisteminde dört ana sütun bulunmakta, kubbe küresel üçgenler, sivri kemerler ve porselen panellerle desteklenmiştir. Kapı süslemelerinde sülüs hatla yazılmış Kur’an ayetleri yer almakta, bazı bölümlerde vitray paneller kullanılmıştır.

Koridorlar kuzey ve güney yönlerinde 240 metre uzunluğundadır ve caminin iç mekânı ile diğer işlevsel alanlarını birbirinden ayırır. Bu koridorlar, çeşitli İslam sanat geleneklerine ait süslemelerle donatılmıştır. Koridor duvarlarında Allah’ın isimleri Divan yazısıyla işlenmiş; kemerlerde İslami geometrik çerçeveler ve yazılar kullanılmıştır. Koridorların üst kısmındaki kubbeler, Bilad Bani Bu Ali Camii'nden esinlenilmiştir.

^{Sultan Kabus Camii (Pixabay)}

Sanat ve Donatılar

Caminin ana ibadet mekânında açıldığı dönemde dünyanın en büyük avizesi olarak kaydedilen bir aydınlatma öğesi yer almaktadır. Bu avize 14 metre uzunluğunda ve 8.500 kilogram ağırlığındadır. Avize, 600.000 adet Swarovski kristali içermekte ve 24 ayar altın kaplama detaylarla tamamlanmıştır.

İbadet alanı zemini, 4.343 metrekarelik bir alanı kaplayan, yaklaşık 21 ton ağırlığında, 1,7 milyar düğümden oluşan tek parça el dokuması İran halısıyla kaplıdır. Halıda 28 farklı bitkisel ve doğal boya ile elde edilmiş renk tonu yer almaktadır. Halı, İran Halı Şirketi (ICC) tarafından üretilmiştir.

Eğitim ve Kültür Birimleri

Güney koridoru boyunca yer alan bölümlerde, caminin bilimsel ve kültürel işlevlerine hizmet eden çeşitli yapılar bulunmaktadır. Bu alanlar arasında, yaklaşık 20.000 kitaplık koleksiyona sahip bir kütüphane, İslami İlimler Enstitüsü ve 300 kişilik bir toplantı ve seminer salonu yer almaktadır.

Cami, içe dönük avlular ve simetrik olarak düzenlenmiş yürüyüş yollarıyla çevrili geniş bahçelerle desteklenmiştir. Yapının dış çevresi, camiyi kentsel çevreden ayıran bir sınır işlevi görür.

^{Sultan Kabus Camii (Pixabay)}

Ziyaret Kuralları

Cami, Umman’da Müslüman olmayan ziyaretçilerin girişine açık olan ibadethanelerden biridir. Ziyaret saatleri cuma günleri hariç her gün 08:30–11:00 arasıyla sınırlıdır. Ziyaretçilerin omuz ve dizlerini örtecek şekilde mütevazı kıyafetler giymeleri beklenmektedir. Kadın ziyaretçilerin başörtüsü takmaları zorunludur. İbadet alanlarında yiyecek tüketimi, uyuma ve cep telefonu kullanımı yasaktır.

Dinî Rol ve Tanınırlık

Sultan Kabus Ulu Camii, Umman’daki İbadi İslam geleneği bağlamında sembolik bir merkez konumundadır. Aynı zamanda Maskat ve çevresindeki bölgeler için cuma namazlarının kılındığı ana cami işlevi görmektedir. 2015 yılında The Telegraph gazetesi tarafından “dünyanın en güzel 25 camisi” arasında gösterilmiştir.