Sultan Sazlığı, Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi’nde, Kayseri ilinin Develi, Yeşilhisar ve Yahyalı ilçeleri arasında yer alır. Erciyes Dağı’nın güney eteklerinde, yaklaşık 1000 metre rakımda bulunan alan, geniş bir kapalı havza içinde konumlanmıştır. Yaklaşık 24.357 hektarlık bir yüzölçümüne sahiptir ve karmaşık bir sulak alan sistemini temsil eder. Alan, tatlı su gölleri, bataklıklar, sazlıklar, tuzcul çayırlar ve bozkırlarla birlikte farklı ekosistemlerin bir arada bulunduğu bir doğal mozaik yapısına sahiptir.
Sultan Sazlığı (Yahyalı Belediyesi)
Koruma Statüsü
1971 yılında “Su Kuşları Koruma ve Üretme Sahası” olarak belirlenen alan, 1988’de “Tabiatı Koruma Alanı” ilan edilmiştir. 1994 yılında Ramsar Sözleşmesi kapsamında “Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alan” statüsünü kazanmıştır. Ayrıca Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından birinci derece doğal sit alanı olarak tescillenmiştir.
Ekosistem Yapısı ve Su Rejimi
Tatlı ve tuzlu-alkali su koşullarının bir arada bulunduğu sistem, yaygın olarak sazlık, bataklık, göl ve step alanlarını içerir. Güney ve kuzeyde Yay Gölü ile ayrılan tatlı su kompleksinde yer yer yüzen saz adacıkları bulunmaktadır. Bu adacıklar rüzgârla yer değiştirir ve bazı kuş türleri için yuvalama alanı oluşturur.
Sazlık, dönemli akarsular, yer altı suları, kaynaklar ve yağışlarla beslenmektedir. Ancak 1990–1991 yılları arasında bölge yaklaşık 6 ay süreyle tamamen kurumuş, bu durum ekosistemde ciddi tahribata yol açmıştır. Su seviyesinin 1071 metrede sabit tutulması gerektiği yönünde DSİ ile Milli Parklar Genel Müdürlüğü arasında bir protokol mevcuttur.
Biyoçeşitlilik
Flora
Alan, İç Anadolu’ya özgü step bitki örtüsü ile birlikte sucul ve yarı sucul türleri barındıran geçiş zonudur. Başlıca türler arasında kamış, kafa otu, su mercimeği, nilüfer ve süsen yer alır. Tuzcul (halofit) ve alkalin topraklara uyum sağlamış türler de yaygındır. 174 farklı bitki türü kaydedilmiştir.
Fauna
Sultan Sazlığı, Afrika ile Avrupa arasında yer alan iki ana kuş göç yolunun kesişim noktasında yer alır. Bugüne kadar 300’den fazla kuş türü gözlemlenmiştir. Bunlardan 80’den fazlası bölgede üremektedir. Dikkuyruk (Oxyura leucocephala), flamingo (Phoenicopterus ruber), ak pelikan, turna ve tepeli pelikan gibi türler öne çıkar. Sadece kuşlar değil; alan aynı zamanda 90’ın üzerinde plankton, 60 böcek, 19 yumuşakça, 10 sürüngen, 3 amfibi, 3 balık ve 21 memeli türüne ev sahipliği yapar.
Sultan Sazlığında Bulunan Benekli Sinekkapan Kuşu (Yahyalı Belediyesi)
Ekolojik Sorunlar
Develi Sulama Projesi ile başlayan yoğun su çekimi, yer altı su seviyesini düşürmüş ve alanın periyodik olarak kurumasına neden olmuştur. Sulamadan dönen suların doğrudan Yay Gölü’ne verilmesi, pestisit ve gübre atıkları yoluyla kirliliği artırmıştır. Ayrıca saz kesimi, yangınlar, kaçak avcılık ve hayvan otlatmaları ekosistemi tehdit eden diğer faktörler arasında yer alır.
Kültürel ve Ekonomik Kullanımlar
Sultan Sazlığı, çevre köyler için geleneksel olarak saz kesimi, hayvancılık ve balıkçılık gibi faaliyetlerle ekonomik destek sağlamıştır. Bölgede geçmişte göl taşımacılığı, sazdan yapılan ürünler ve küçük ölçekli su ürünleri avcılığı yapılmaktaydı. Hâlen sazdan yapılan hasır gibi ürünler Avrupa’ya ihraç edilmektedir.
Balıkçı (Yahyalı Belediyesi)
Sultan Sazlığı; kuş gözlemciliği, ekoloji, biyoloji ve çevre bilimleri açısından Türkiye’deki en değerli sulak alanlardan biridir. Üniversiteler ve çevre kuruluşları tarafından düzenli olarak envanter ve izleme çalışmaları yapılmaktadır.
