Sütçü İmam, 31 Ekim 1919 tarihinde Maraş’ta işgal kuvvetlerine karşı ilk kurşunu atan ve şehirde Millî Mücadele’nin başlangıcıyla özdeşleşen, asıl adı İmam olan yerel direniş önderidir. Geçimini süt satarak sağladığı için “Sütçü İmam” adıyla tanınmış; attığı ilk kurşun, Maraş’ın ve Güney Cephesi’nin savunma sürecinde dönüm noktası olarak değerlendirilmiştir.

^{Sütçü İmam’ın Attığı İlk Kurşun (Yapay Zekâ ile Oluşturulmuştur.)}

Hayatı

1872 yılında Kahramanmaraş’ın Fevzipaşa (Bektutiye) Mahallesi’nde doğan Sütçü İmam, Kireçcioğulları’ndan Ömer Efendi ile Tiyeklioğulları’ndan Emine Hanım’ın oğludur. Genç yaşlardan itibaren süt ve süt ürünleri satarak ticaretle uğraşmış, bu nedenle halk arasında “Sütçü İmam” adıyla anılmıştır. Uzunoluk Camisi’nde gönüllü imamlık yapmış, mahalle çevresinde dini bilgisi ve sade yaşamıyla tanınmıştır. Evli olan Sütçü İmam’ın üç kız, bir erkek çocuğu bulunduğu kaynaklarda belirtilmektedir.

Maraş’ın İşgali ve Sosyal Koşullar

Mondros Mütarekesi’nin ardından Maraş, 22 Şubat 1919’da İngiliz işgaline girmiş; 15 Eylül 1919 tarihli Suriye İtilafnamesi gereğince bölge, 29 Ekim 1919’da Fransız birliklerine devredilmiştir. Böylece şehirde sekiz ay süren İngiliz işgalinin ardından Fransız hâkimiyeti başlamıştır. Fransız birlikleri arasında önemli sayıda Ermeni lejyoneri yer almakta, bu durum şehirdeki toplumsal dengeleri değiştirmekteydi. Mütareke hükümleri doğrultusunda savaş dönemi boyunca göç ettirilmiş Ermenilerin büyük bölümü geri dönmüş; Maraş ve çevresinde nüfus yapısı kısa sürede değişmiştir.

Fransız işgalinin ilk günlerinden itibaren Maraş’ta çeşitli gerginlikler yaşanmış; 31 Ekim 1919’da Uzunoluk Hamamı çevresinde meydana gelen saldırı olayı bu gerilimin belirginleşmesine yol açmıştır.

31 Ekim 1919 Olayı ve İlk Kurşun

31 Ekim 1919 günü Uzunoluk Hamamı’ndan çıkan Türk kadınlarının peçelerini açmaya yönelik bir girişim, çevrede bulunanlar tarafından tepkiyle karşılanmıştır. Bu sırada olaya müdahale eden Çakmakçı Said ve arkadaşlarının ateş edilerek yaralanması üzerine, hamamın yakınındaki dükkânında bulunan Sütçü İmam tabancasını alarak işgalci askerlere ateş etmiştir. Böylece Maraş’ta işgal güçlerine karşı ilk kurşun sıkılmıştır.

Olayın ardından Sütçü İmam’ın arandığı, ancak mahalle yapısının fiziksel özellikleri ve komşuluk bağlarının yardımıyla evden eve geçirilerek Bertiz bölgesine ulaştırıldığı aktarılmaktadır. Bertiz’e geçişinden sonra burada yürütülen Kuvâ-yı Milliye teşkilatlanmalarına katkıda bulunduğu kaynaklarda belirtilmektedir.

Millî Mücadele Sürecindeki Yeri

Sütçü İmam’ın attığı ilk kurşun, Maraş’ta 22 gün sürecek olan direniş hareketinin başlangıcı olarak kabul edilir. Şehirde bu olayın hemen ardından savunma teşkilatları oluşmaya başlamış; mahalleler kendi içlerinde örgütlenmiş, Müdafaa-i Hukuk yapılanmaları güçlenmiş ve Fransız işgaline karşı halkın bütün kesimlerini kapsayan bir mücadele yürütülmüştür.

Bu süreç sonucunda Maraş, 12 Şubat 1920’de işgalden kurtulmuş; şehir, gösterilen direniş sebebiyle 5 Nisan 1925’te İstiklal Madalyası ile onurlandırılmıştır.

^{Sütçü İmam'ın Tabancası (Anadolu Ajansı)}

Savaş Sonrası Görevleri ve Ölümü

Maraş’ın kurtuluşunun ardından Sütçü İmam’a belediye teşkilatında odacılık görevi verilmiş, kent kalesindeki topun idaresi kendisine bırakılmıştır. 1922 yılında Halife Abdülmecid’in tahta çıkışı nedeniyle düzenlenen 101 pare top atışı hazırlıkları sırasında barutun ateş alması sonucu ağır yanıklar geçirmiştir. Yaralı olarak götürüldüğü Alman Eğitim Hastanesi’nde 25 Kasım 1922’de hayatını kaybetmiş ve Çınarlı Camisi Mezarlığı’na defnedilmiştir. 1980 sonrasında mezarı türbe hâline getirilmiştir.

^{Uzunoluk Meydanı'nda Sütçü İmam Anıtı (Anadolu Ajansı)}

Mirası

Sütçü İmam’ın adı, Kahramanmaraş’ta başta üniversite olmak üzere birçok mahalle, cadde, okul ve kültürel yapıda yaşatılmaktadır. İlk kurşunun atıldığı Uzunoluk Meydanı’nda anıt ve çeşme inşa edilmiş; Kıbrıs Meydanı’nda Kurtuluş Anıtı yapılmıştır. Ayrıca Kahramanmaraş Kurtuluş Destanı Panorama Müzesi’nde Sütçü İmam olayı üç boyutlu canlandırmalarla ziyaretçilere sunulmaktadır. Adı, Millî Mücadele literatüründe Maraş savunmasının başlangıç noktası olarak yer almakta; çeşitli kitap, araştırma, makale ve tiyatro eserlerinde anlatılmaktadır.