Tasavvufun Özü, Japon düşünür ve İslam filozofu Toshihiko Izutsu tarafından kaleme alınmıştır. Eser, İslam düşüncesinde önemli bir yere sahip olan vahdet-i vücut (varlık birliği) teorisini merkezine alarak, bu düşüncenin tarihsel seyrini, teorik çerçevesini ve dilsel temelini felsefi bir analizle irdelemektedir. Kitap, tasavvufun kavramsal yapısının yalnızca yüzeydeki sembollerle değil, altında yatan derin varoluşsal birikimle birlikte değerlendirilmesi gerektiği düşüncesini esas alır.

Konu

Bu kitap, İslam düşüncesinin özellikle metafizik boyutlarını şekillendiren tasavvufi eğilimleri merkeze alarak, vahdet-i vücut (varlık birliği) anlayışını felsefi ve kavramsal düzeyde incelemektedir. Vahdet-i vücut, yalnızca bir inanç ilkesi ya da mistik sezgi değil, aynı zamanda varlık teorisi (ontoloji) olarak değerlendirilmektedir. Kitapta bu kavramın, görünüşteki sembolik anlatımların ve geleneksel tasavvufi ifadelerin ötesine geçen, daha derin bir varlık anlayışını nasıl ifade ettiği tartışılmaktadır.

Yazar, vahdet-i vücudu bir çerçeve olarak ele alarak, bu çerçevenin içerisinde yer alan temel kavramları; örneğin hakikat (el-Hak), âlem, insan, Tanrı ilişkisi, aşkınlık ve içkinlik gibi ontolojik çiftleri birbirleriyle olan bağlantıları açısından analiz etmektedir. Bu analiz yalnızca içeriksel düzeyde değil, aynı zamanda dilsel ve semantik boyutta da yürütülmektedir. Kavramların kökenleri, Arapça'daki anlam katmanları ve klasik sufî metinlerdeki kullanımları sistemli bir biçimde incelenmektedir.

Ayrıca kitapta, tasavvufî düşüncede insanın yeri de özel bir tema olarak ele alınır. İnsan, bu düşünce yapısında Tanrı'nın yeryüzündeki halifesi ve varlığın özünü taşıyan bir varlık olarak tanımlanır. Bu bağlamda "insan-ı kâmil" kavramı, hem ontolojik hem epistemolojik açıdan değerlendirilir.

Yazar, vahdet-i vücut teorisinin yalnızca içsel bir mistik deneyim değil, aynı zamanda bütünlüklü bir varlık görüşü sunduğunu ileri sürer. Dolayısıyla eser, İslam düşüncesindeki kozmolojik sistemin işleyişini de bu teori üzerinden açıklamaya çalışır. Tanrı’nın mutlak varlığı ile çokluk (kesret) hâlindeki yaratılmış varlıklar arasındaki ilişki, “tecelli”, “ayn”, “zıll”, “inzal” gibi klasik tasavvuf terimleri çerçevesinde çözümlenir.

İşlenen Temalar

Vahdet-i Vücut (Oneness of Being):

Kitabın temel konusu olan vahdet-i vücut anlayışı, hem dilsel hem felsefi açıdan yapı sökümüne tabi tutulmakta; tasavvuftaki metafizik varlık anlayışının derinliği sorgulanmaktadır.

Varoluşun Katmanları:

Varlığın mertebeleri, Tanrı-âlem-insan ilişkisi ve yaratılış süreci tasavvufi sistem içindeki kavramsal dizilimle birlikte sunulmaktadır.

Teorik ve Sembolik Dil:

Tasavvufun dili, yalnızca şiirsel değil, aynı zamanda derin yapısal anlamlar barındıran bir ifade biçimi olarak ele alınmaktadır. Terimlerin ve sembollerin ardındaki metafizik içerik, semantik analiz yöntemiyle açıklanmaktadır.

Felsefi-Tasavvufi Etkileşim:

Kitap, tasavvufi düşüncenin İslam felsefesiyle ilişkisini ve özellikle İbnü’l-Arabî düşüncesinin metafizik sistemle nasıl örtüştüğünü ortaya koymaktadır.