TEKNOFEST Kuşağı, 2018 yılından itibaren Türkiye'de düzenlenen TEKNOFEST Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali çevresinde oluşan ve teknoloji odaklı faaliyetlere yoğun katılım sağlayan genç bireyleri tanımlamak için kullanılan toplumsal bir kavramdır. Bu ifade, yalnızca festivale katılanları değil, aynı zamanda mühendislik, bilim ve teknoloji alanlarında üretim yapan, bu alanlara yönlendirilen veya bu alanlarda kimlik geliştiren genç nesli kapsayacak şekilde genişletilmiştir.

Kavramsal Çerçeve

TEKNOFEST Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali, Millî Teknoloji Hamlesi kapsamında Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı (T3 Vakfı) öncülüğünde düzenlenen bir havacılık, uzay ve teknoloji festivalidir. İlki 2018’de İstanbul’da yapılan bu festival; teknoloji yarışmaları, hava gösterileri, konserler ve söyleşiler gibi çok sayıda etkinliğe ev sahipliği yapar. Amaç, toplumda özellikle gençler arasında teknolojiye ilgiyi artırmak ve Türkiye’yi teknoloji üreten bir topluma dönüştürmek üzerine bilinç oluşturmaktır. İlk yıllarda birkaç binden on binlere yayılan katılım, sonraki yıllarda hızla büyümüştür. Festival, Türkiye’nin ilk ve tek havacılık/uzay teknolojileri etkinliği olarak tanımlanmıştır.

^{TEKNOFEST Kuşağı. (Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)}

“TEKNOFEST Kuşağı” terimi, resmî söylemde yalnızca bir etkinliğe katılan bireyleri değil, “milli teknoloji hamlesi” ekseninde yetiştirilen gençleri temsil eden bir kültürel simge olarak da kullanılmaktadır. Kavram ilk kez doğrudan TEKNOFEST organizasyonu ile birlikte kamuoyuna yansımış, daha sonra devlet yetkililerince özellikle 2020 sonrasında sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Siyasi söylemde "Z kuşağı" gibi uluslararası terimlere alternatif olarak "TEKNOFEST Kuşağı" ifadesi öne çıkarılmıştır. Bu söylemde gençlik, teknolojik yeterlilikle birlikte ulusal değerlere bağlı, kolektif çalışmaya açık ve yenilikçi çözümler üretmeye istekli bireyler olarak konumlandırılmıştır.

Tarihsel Arka Plan

İlk TEKNOFEST organizasyonu 2018 yılında İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı (T3 Vakfı) ve T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın öncülüğünde düzenlenen festival, zamanla farklı şehirlerde (Ankara, Gaziantep, Samsun, İzmir vb.) gerçekleştirilmiştir. Katılım düzeyi her yıl artmış; festival, lise ve üniversite düzeyinde teknoloji yarışmaları ile gençlerin ilgisini çekmiştir.

TEKNOFEST’in organizasyonu T3 Vakfı (Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı) ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı başta olmak üzere çok sayıda kamu ve özel kuruluşun ortak çalışmasıyla sürdürülür. Festival, Cumhurbaşkanlığı himayesinde ve “Milli Teknoloji Hamlesi” sloganıyla gerçekleştirilir. Her yıl robotik, yapay zekâ, otonom araçlar, siber güvenlik ve uzay teknolojileri gibi alanlarda çok sayıda yarışma düzenlenir. Bu yarışmalar, gençlerin bilim ve teknoloji yetkinliklerini artırmayı amaçlar. Resmî açıklamada, TEKNOFEST’in robotik, nanoteknoloji, yapay zekâ ve siber güvenlik gibi alanları kapsayan “yüksek teknoloji ve bilimde başarılı olmayı hedefleyen toplumsal bir seferberlik” olarak tanıtıldığı ifade edilmiştir. Festival kapsamında ayrıca sergiler ve stantlar aracılığıyla yerli insansız hava araçları, roketler ve diğer teknolojiler halka gösterilir.

^{TEKNOFEST Kuşağı. (YouTube / Mustafa Varank)}

“Teknofest Kuşağı” başlıklı video, Mustafa Varank’ın TEKNOFEST etkinlikleri sırasında gençlerle gerçekleştirdiği etkileşimleri belgelemektedir. Videoda iki çocuğun kısa bir röportaj vererek teknolojiye ve TEKNOFEST’e olan ilgilerini anlattığı bir bölüm yer almakta; bu çocuklar, “TEKNOFEST kuşağı” ifadesine örnek olarak sunulmaktadır. 

Eğitimsel Boyut

TEKNOFEST Kuşağı’nın oluşumunda uygulamalı STEM eğitimi (bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik) rol oynamaktadır. Festival kapsamında düzenlenen yarışmalar aracılığıyla öğrenciler robotik, yapay zekâ, insansız hava araçları, siber güvenlik ve elektrikli araçlar gibi alanlarda projeler üretmektedir. Bu süreçte öğrenciler, takım çalışması, araştırma yapma, prototipleme ve sunum becerilerini geliştirme fırsatı bulmaktadır. Ayrıca, T3 Vakfı'nın yürüttüğü Deneyap Teknoloji Atölyeleri, TEKNOFEST Kuşağı'nın teknik altyapısını destekleyici programlar arasında yer almaktadır.

^{TEKNOFEST Kuşağı Biz Yaptık. (Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)}

Teknofest bünyesindeki yarışmalar ve atölyeler, gençlerin deneyim kazanması için eğitimsel bir platform sağlar. Festival etkinlikleriyle, ortaokul ve lise öğrencilerinden üniversite gençliğine kadar on binlerce genç teknoloji projeleri üretir ve uygulamalı eğitimden geçer. Teknofest’in bu yönüyle gençlerin projelere yönelmesi ve mühendislik/matematik alanlarında yetenek geliştirmesi teşvik edilmektedir.

TEKNOFEST Kuşağının Uluslararası Uzay Kongresi (IAC) Katılımı

T3 Vakfı’nın desteklediği Deneyap Teknoloji Atölyeleri gibi programlar da Teknofest’le eşzamanlı çalışarak benzer etki yaratmaktadır.

^{TEKNOFEST Kuşağı Uluslararası Uzay Sahnesi’nde!, (T3 Vakfı)}

TEKNOFEST Kuşağı, Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı’nın (T3 Vakfı) teknoloji takımlarına yönelik yürüttüğü destek programlarıyla şekillenmekte ve uluslararası düzeyde görünürlük kazanmaktadır. Bu çerçevede, T3 Vakfı’nın standıyla yer aldığı ve Türkiye Uzay Ajansı’nın platin sponsorluğunu üstlendiği 74. Uluslararası Uzay Kongresi’ne (IAC) TEKNOFEST teknoloji yarışmalarında finalist veya dereceye giren 500 genç yarışmacı da katılmıştır. Uzay, havacılık, savunma, eğitim, tarım ve iletişim gibi çeşitli alanlardaki projeleriyle bu katılımcılar, kongre boyunca hem bilimsel gelişmeleri takip etmiş hem de kendi üretim süreçlerini uluslararası alanda paylaşma imkânı bulmuştur. T3 Vakfı’nın teknoloji takımları ekosistemi içinde desteklediği girişim ve öğrenci gruplarının bir bölümü, burada geliştirdikleri özgün ürünleri tanıtarak kongrenin uluslararası katılımcılarıyla etkileşim kurmuştur. Aralarında hibrit roket motoru geliştiren, cep uydusu fırlatma çalışmaları yürüten veya insansız hava araçları tasarlayan takımların da yer aldığı bu gruplar, vakfın uzun soluklu mentorluk, laboratuvar, üretim altyapısı ve maddi destek imkanlarından faydalanmaktadır. Bu bağlamda, TEKNOFEST Kuşağı yalnızca ulusal yarışmalara değil, küresel ölçekte bilimsel etkileşime de hazırlanan, uygulamalı teknoloji üretimiyle öğrenme sürecini bütünleştiren genç bireylerden oluşmaktadır.

^{Hayatımızın Anlamı TEKNOFEST KKTC. (YouTube / Selçuk Bayraktar)}

Videoda T3 Yönetim Kurulu Üyesi Selçuk Bayraktar "Bu yola çıkarken bizlere "Yapamazsınız" diyenler vardı. Ama sizler, TEKNOFEST kuşağı, onları haksız çıkarttınız. Bu yol kolay değil. Engeller olacak, önünüze takozlar koyulacak. Ama emin olun, sizi onlar da durduramayacak." ifadelerini kullanmıştır.

T3 Vakfı’nın teknoloji takımlarına yönelik desteği, ekiplerin yalnızca ulusal organizasyonlara değil, uluslararası yarışma ve kongrelere de katılımını mümkün kılmaktadır. Vakıf; malzeme, mentorluk, üretim altyapısı ve seyahat desteği gibi çok boyutlu katkılar sunarak takımların uzun vadeli proje geliştirme süreçlerini desteklemektedir. Bu kapsamda, HELLO SPACE’in geliştirdiği cep uydusu, NOVART SAVUNMA’nın hibrit roket motoru, İTÜNOM’un İHA sistemleri, SELÇUK KAPSÜL’ün hyperloop aracı gibi projeler farklı ülkelerde düzenlenen yarışmalarda ve etkinliklerde yer almakta, gençler araştırma ve geliştirme süreçlerini küresel ölçekte yürütme deneyimi kazanmaktadır.

Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı tarafından yürütülen Teknolojinin Milli Takımları Destek Programı kapsamında desteklenen takımlar, farklı yıllarda katıldıkları uluslararası yarışmalarda çeşitli dereceler elde etmiştir. Bu kapsamda 2018 yılında RoboCup Kanada'da dünya üçüncülüğü, 2019 yılında ABD'de düzenlenen Spaceport America Cup’ta “En İyi Takım Ruhu” ödülü, AUVSI SUAS yarışmasında dünya üçüncülüğü, CANSAT yarışmasında dünya birinciliği, İngiltere’de gerçekleştirilen Formula Student yarışmasında dünya üçüncülüğü ve Güney Kore’de düzenlenen FIRA yarışmasında “İmkansız Görev” kategorisinde dünya ikinciliği kazanılmıştır. Bu sonuçlar, program kapsamında desteklenen ekiplerin teknik kapasitesini ve uluslararası yarışmalara katılım düzeyini göstermektedir.

Başarılar:

• RoboCup Kanada - Dünya üçüncülüğü (2018)
• SPACEPORT AMERICA (IREC) ABD - En İyi Takım Ruhu Ödülü (2019)
• AUVSI SUAS ABD - Dünya üçüncülüğü (2019)
• CANSAT ABD – Dünya birinciliği (2019)
• FORMULA STUDENT İngiltere - Dünya üçüncülüğü (2019)
• FIRA Güney Kore - "İmkansız Görev" kategorisinde Dünya ikinciliği (2019).

Vakıf, teknoloji yarışmalarından doğan bu ekiplerin üretime, girişime ve akademik çalışmalara yönelmesini amaçlayan bütüncül bir destek modeli benimsemektedir.

İTÜ Vefa Havacılık Takımı ve Spaceport America Cup 2024 Başarısı

Millî Eğitim yöneticileri festivalin gençler arasında teknolojiye ilgiyi artırdığını, Vefa Yurdu öğrencilerinin kurduğu İTÜ Vefa Havacılık Takımı gibi grupların uluslararası başarılar elde ettiğini belirtmiştir.

^{TEKNOFEST Takımı İTÜ Vefa Havacılık “Spaceport America Cup’24” Roket Yarışması’nda 1. Oldu. ( Türkiye Teknoloji Takımı)}

İstanbul Teknik Üniversitesi bünyesinde kurulan İTÜ Vefa Havacılık Takımı, 2018 yılında oluşturulmuş ve kuruluşundan itibaren TEKNOFEST kapsamında düzenlenen teknoloji yarışmalarında çeşitli projelerle yer almıştır. 2024 yılında ekip, Amerika Birleşik Devletleri’nde düzenlenen uluslararası roket yarışması Spaceport America Cup 2024'e katılmıştır. Yarışma, 20 farklı ülkeden 152 takımın katılımıyla gerçekleştirilmiş olup, yüksek irtifa roket mühendisliği odaklı bir organizasyondur. İTÜ Vefa Havacılık Takımı, 10.000 feet (yaklaşık 3.048 metre) irtifa kategorisinde yarışarak bu kategoride birincilik elde etmiştir.

Takım, Türkiye’de gençlerin yer aldığı mühendislik ve havacılık takımlarının uluslararası düzeyde rekabet ettiği projeler arasında değerlendirilmiştir. Söz konusu yarışma, roket teknolojileri alanında üniversite düzeyinde dünyanın en kapsamlı öğrenci yarışmaları arasında yer almaktadır.

^{TEKNOFEST Kuşağı Videosu (YouTube / Selçuk Bayraktar)}

Video, Cumhuriyetin 100. yılına ithafen gerçekleştirilen festivalde, çeşitli yaş gruplarından katılımcıların teknoloji ve bilim temalı faaliyetlere katılımını gösterilmiştir. TEKNOFEST kuşağını diğer kuşaklar ile tanımlayan video esprili bir şekilde ifade edilmiştir.

^{#TEKNOFEST Kuşağı gümbür gümbür geliyor!. (YouTube / Mustafa Varank)}

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Umudumuz TEKNOFEST kuşağıdır. Rabbime bana böyle bir gençlik ile yol yürüme, böyle bir gençlik ile tek gönül ve fikir birliği yapmaya imkanı verdiği için Rabbime hamdediyorum. Engelleyemeyecekler. Çünkü onların hayallerinin ulaşamadığı yere bizim icraatımız ulaşır. İlk kıvılcımını İstanbul'da bir avuç gencin yaktığı bu ateş, artık tüm bölgemizi kuşatmıştır. " ifadeleri kullanmıştır.

TEKNOFEST açılış konuşmalarından birinde bu kuşağı “Asım’ın nesli” ifadesiyle ilişkilendirmiştir. Bu benzetme, Necip Fazıl Kısakürek’in bir şiirinde geçen ve belli tarihsel ve ideolojik özelliklere sahip bir gençlik tipolojisine atıfla kullanılmaktadır.

Analizlerde, “TEKNOFEST Kuşağı” kavramının resmî söylemde yalnızca teknolojiye ilgi duyan gençleri değil, aynı zamanda belirli kültürel ve değerler sistemine bağlı bireyleri ifade edecek şekilde kurgulandığı belirtilmiştir. Bu bağlamda, söz konusu kavramın “Z kuşağı” ya da “Y kuşağı” gibi küresel kuşak tanımlarına alternatif olarak sunulduğu ve yerel değerlerle bütünleştirilmiş bir gençlik anlayışını temsil ettiği ifade edilmektedir.