Temenni Tepesi Türkiye’nin Nevşehir iline bağlı Ürgüp ilçesinin merkezinde yer alan ve kent dokusunun üzerinde belirgin bir doğal yükselti olarak konumlanan bir tepedir. Tepe 80 metre yüksekliğindedir. Güney, doğu ve batı yamaçlarında yaklaşık 30 metreyi bulan kaya duvarları bulunmaktadır. Ürgüp ilçesinin çeşitli noktalarından görülebilen bu tepe, kent merkezinde stratejik bir noktada yer almaktadır.
Temenni Tepesi (Kapadokya Kültür Yolu)
Jeomorfolojik Yapı ve Erişim
Temenni Tepesi’nin jeolojik yapısı tüf tabakalarından oluşmaktadır ve bölgenin genel jeolojik karakteristiği ile uyum göstermektedir. Tepenin zirvesine ulaşım, kayaların içinden oyularak inşa edilmiş yaklaşık 80–100 metre uzunluğundaki bir tünel vasıtasıyla sağlanmaktadır. Tepe, yapısı itibarıyla rüzgâr alma potansiyeline sahip olup açık hava koşullarında çevresel panoramanın geniş bir kesimi izlenebilmektedir.
Adlandırma
Tepe adını, zirvesinde yer alan türbelerde gerçekleştirilen dilek dileme ve bez bağlama uygulamalarından almaktadır. "Temenni" kelimesi Türkçede "dilek" anlamına gelir. Bu isimlendirme, halk arasında tepenin dilek yeri olarak benimsenmiş olmasına dayanmaktadır.
Temenni Tepesi (Ürgüp Belediyesi)
Arkeolojik Bulgular ve Antik Mezarlıklar
Temenni Tepesi çevresinde bulunan ve kaya içine oyulmuş “taka mezarlar” olarak adlandırılan mezar yapıları, bölgenin antik dönemlerden itibaren gömü alanı olarak kullanıldığını göstermektedir. Bu mezarlar, kayaya derinlemesine açılmış olup birden fazla bireyin gömülmesine olanak sağlayacak şekilde düzenlenmiştir. Genellikle en alt kata bir, sağ ve sol yanlara ikişer kişinin defnedildiği raf benzeri oyuntular barındırmaktadır. Mezarların konumu ve yapısı, bu alanın belirli bir statüye sahip kişilerin gömülme alanı olarak değerlendirildiğini göstermektedir.
Kılıçarslan Gazi Türbesi (Temsili Türbe)
Tepeye girişin sağlandığı noktada yer alan türbe, halk arasında "Kılıçarslan Türbesi" olarak adlandırılmakta ve Anadolu Selçuklu Sultanı IV. Rükneddin Kılıçarslan’a ait olduğu belirtilmektedir. Ayrıca aynı bölgede Sultan III. Alaaddin Keykubat’a ait olduğu ileri sürülen ikinci bir türbe daha bulunmaktadır. Ancak mevcut tarihî ve arkeolojik veriler, bu mezarların söz konusu sultanlara ait olduğuna dair kesin kanıt sunmamaktadır. Araştırmacılar bu yapıların temsili mezarlar olabileceğini belirtmektedir.
Türbe, 1268 yılında Vecihi Paşa tarafından inşa edilmiş olup 1852 yılında Osmanlı Padişahı Abdülmecid’in izniyle Kayseri Valisi Muhammed Vecihi tarafından onarılmıştır. Türbenin üzerindeki çivit mavisi mermer kitabe, günümüzde Ürgüp Müzesi’nde muhafaza edilmektedir. Yapının bakımı ve korunması için Osmanlı arşiv kayıtlarında türbedar görevlendirildiği ve bu görevin devlet tarafından desteklendiği bilgisi yer almaktadır.
Tahsinağa Kütüphanesi Kümbeti
Tepenin merkezinde yer alan diğer kümbet, 1855 yılında saraydan sürgün edilen Tahsin Ağa tarafından yaptırılmıştır. Tahsin Ağa, yanında getirdiği 817 cilt el yazması eseri bu yapıya yerleştirerek burayı Tahsinağa Halk Kütüphanesi olarak düzenlemiştir. Aynı zamanda medrese olarak da kullanılan yapı, zamanla bölgenin eğitim ve kültür hayatına katkı sunmuştur. Kütüphanenin ilk yöneticiliğini Ürgüplü Hacı Derviş üstlenmiş, ardından bu görev oğlu Nail Derviş’e geçmiştir.
1914 yılında kütüphane Maarif Nezaretine bağlanmış ve ilerleyen yıllarda, 1952 yılında halk arasında “Eşekli Kütüphaneci” olarak bilinen Mustafa Güzelgöz’ün öncülüğünde ilçe merkezine taşınmıştır. Bu gelişmeyle birlikte yapı orijinal işlevini yitirmiştir.
Aziz Yeorgios Kilisesi Kalıntısı
Temenni Tepesi’nin güneybatı yamacında, kayaya oyulmuş Aziz Yeorgios Kilisesi’ne ait olduğu belirlenen bir salon kalıntısı yer almaktadır. Kiliseye ait duvar yapıları büyük oranda yıkılmış, yalnızca iç mekânın bir bölümü günümüze ulaşabilmiştir. Bu durum tepenin farklı dönemlerde farklı inanç grupları tarafından kullanıldığını göstermektedir.
Selçuklu Dönemi ve Bölgesel Önemi
Ürgüp, Selçuklu döneminde Konya ve Niğde şehirlerine ulaşımı sağlayan yollar üzerinde stratejik bir konumda yer almaktaydı. Bu döneme ait yapılardan biri olan Altıkapılı Türbe, şehir merkezinde konumlanmıştır. 13. yüzyıla tarihlendirilen yapı, altıgen planlı olup her cephesinde kemerli pencere bulunan ve üstü açık mimarisiyle dikkat çeken bir türbedir. Bir anne ve iki kızına ait olduğu belirtilen türbe dönemin mimari özelliklerini yansıtmaktadır.
