Tepeli toygargiller (Alaudidae) familyasından, ötücü bir kuş türüdür. Türkiye’de yaygın olarak görülen ve en çok tanınan toygar türlerinden biridir.

Fiziksel Özellikler

Tepeli toygara iri, tıknaz gövdeli ve geniş kanatlı yapısı ile kolayca tanınabilir. En belirgin özelliği, kalkık, sivri ve dikkat çekici ibiğidir; bu ibikte 1–2 tüy özellikle sivri şekilde öne çıkar. Gagası uzun ve kalın olup ucu hafifçe aşağı kıvrıktır. Sırtı gri-kahverengi, kanat üstleri koyu kahverengi, kanat altı ise pas rengi (turuncu-kirli sarı) tonlardadır. Göğsünde ince ve koyu renkli çizgiler bulunur. Karnı ve kuyruk altı pembemsi sarıya yakın bir renge sahiptir. Kuyruk sokumu ve kuyruk ortası açık grimsi, kuyruğun dış tarafları siyahımsı ve yan kısımları daha açık renklidir.

Uçuşu yumuşak ve dalgalı olup, kanat çırpışı kelebeği andırır. Yerde hızlı ve koşar adımlarla yürür. Genellikle küçük gruplar halinde dolaşsa da tek başına da gözlenebilir.

^{Tepeli Toygar (pexels)}

Benzer Türlerle Karıştırılması

Tepeli toygar sıklıkla tarla kuşu (Alauda arvensis) ile karıştırılabilir. Ancak tarla kuşunun ibiği kısa ve küt olup genellikle belirgin değildir. Tarla kuşunun gagası daha kalın ve sivridir, göğüs kısmında ise daha sık ve yoğun çizgiler bulunur. Ayrıca genç bireylerde de karışıklık olabilir; tarla kuşu yavrularında göz arkası boyunca belirgin beyaz bir şerit ve sırtta düzenli benek sıraları görülürken, tepeli toygar yavruları daha sade renklidir.

Yayılışı ve Habitat

Tepeli toygar, Türkiye’nin hemen her bölgesinde yıl boyu görülebilir. Ancak Doğu Karadeniz’de daha az gözlenir, Doğu Anadolu’nun geniş bir bölümünde ise yaz göçmeni olarak bulunur. Açık araziler, kırsal alanlar ve ekili tarlalar en yaygın yaşam alanlarıdır. Çoğunlukla ağaçsız ve kuru bölgelerde görülür.

Kış aylarında yol kenarlarında sıklıkla rastlanan türlerden biridir. Yuvasını toprak zemine yapar ve genellikle 2–3 yumurta bırakır.

Beslenme

Omnivor beslenen tepeli toygarın temel besin kaynaklarını bitki tohumları ve böcekler oluşturur. Özellikle yaz aylarında böceklerle, kışın ise ağırlıklı olarak tohumlarla beslenir.

Davranış ve Biyoloji

Ötücü kuşlar takımına (Passeriformes) ait olan tür, çoğunlukla yerde beslenir ve araba ya da insan yaklaşınca diğer toygarlara göre daha tedbirli davranarak kısa mesafeli uçuşlarla uzaklaşır. Kanat tutuşu ve çırpışı kendine özgüdür. Genellikle üç-beşli küçük gruplar halinde gözlenir. Göç eden bir tür değildir; Türkiye’de yıl boyunca üreyen yerleşik bir popülasyona sahiptir.

Koruma Durumu

Tepeli toygar (Galerida cristata), Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin (IUCN) Kırmızı Listesi’nde Asgari Endişe (Least Concern, LC) kategorisinde yer almaktadır. Bu sınıflandırma, türün küresel ölçekte geniş bir yayılış alanına ve yüksek birey sayısına sahip olduğunu, dolayısıyla yakın gelecekte neslinin tükenme riski taşımadığını göstermektedir.